Quặng sắt sẽ “cứu cánh” thương mại Australia-Trung Quốc trong bao lâu?

Trung Quốc đã áp đặt các rào cản nhập khẩu rượu và lúa mì, tôm hùm và gỗ, thịt bò và lúa mạch từ Australia, do quan hệ ngoại giao giữa hai nước nhanh chóng xấu đi. Giờ đây, quặng sắt là mặt hàng gần như đơn thương độc mã giúp duy trì mối quan hệ thương mại tốt đẹp.

Australia là nhà sản xuất quặng sắt lớn nhất thế giới, khai thác hơn 910 triệu tấn trong năm tài chính 2019-2020, theo chính phủ Australia, gần gấp đôi so với đối thủ cạnh tranh gần nhất là Brazil.

Quặng sắt là một thành phần quan trọng trong sản xuất thép và với việc Trung Quốc bắt tay vào chi tiêu 500 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng để giúp nền kinh tế phục hồi sau đại dịch, nhu cầu của Bắc Kinh đối với quặng sắt chưa bao giờ lớn hơn.

Quan hệ ngoại giao giữa Australia và Trung Quốc rơi vào tình trạng lạnh nhạt cách đây một năm, sau khi Thủ tướng Scott Morrison kêu gọi một cuộc điều tra độc lập về nguồn gốc của đại dịch Covid-19.

Chính phủ Trung Quốc cho rằng yêu cầu của Morrison là “mang động cơ chính trị”, và kể từ đó hàng hóa xuất khẩu của Australia sang Trung Quốc phải đối mặt với các rào cản gia nhập ngày càng tăng. Tổng đầu tư của Trung Quốc vào Australia giảm 62% vào năm 2020. Và căng thẳng vẫn đang trở nên tồi tệ hơn. Hôm thứ Năm, Bắc Kinh tuyên bố “đình chỉ vô thời hạn” Đối thoại Kinh tế Chiến lược Trung Quốc-Australia. Nhưng các chuyên gia cho rằng, không giống như rượu và than, Trung Quốc sẽ rất khó để sớm tìm được nguồn quặng sắt mới. Điều đó có nghĩa là nguồn thu thương mại lớn nhất của Australia có thể được đảm bảo. Heiwai Tang, giáo sư kinh tế tại Trường Kinh doanh Đại học Hong Kong cho biết: “Australia là nhà sản xuất quặng sắt lớn nhất thế giới và mặt khác Trung Quốc là nhà sản xuất thép lớn nhất thế giới. Không dễ để họ bước vào một cuộc chiến thương mại mới về sản phẩm cụ thể này.” Trong hơn hai thập kỷ, Trung Quốc và Australia đã giúp phát triển nhanh chóng nền kinh tế của nhau thông qua hoạt động buôn bán tài nguyên thô, đặc biệt là quặng sắt và than đá. Năm 2000, khi bắt đầu bùng nổ kinh tế Trung Quốc, xuất khẩu của Australia sang nước này chỉ đạt hơn 3,6 tỉ đô la. Mười lăm năm sau, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Australia cho đến nay về xuất khẩu và tổng giá trị thương mại – vượt qua Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc và New Zealand – với kim ngạch xuất khẩu gần 74 tỷ đô la.

Đến năm 2019, gần 2/3 lượng quặng sắt của Trung Quốc đến từ Australia, nhiều hơn lượng nhập khẩu từ Brazil, Nam Phi và Ấn Độ cộng lại.
Đồng thời, quặng sắt chiếm gần 1/4 tổng kim ngạch xuất khẩu của Australia trong năm 2019, 81,7% trong số đó xuất sang Trung Quốc. Các chuyên gia cho biết sự thiếu đa dạng trong xuất khẩu của Australia khiến nước này dễ bị ảnh hưởng bởi bất kỳ tác động lớn nào đến nguồn doanh thu chính của nước này. Và mặc dù có thể có các thị trường khác cung cấp quặng sắt cho Trung Quốc, nhưng họ có thể mất thời gian để phát triển. Các nhà kinh tế cho rằng trong khi Australia cuối cùng có thể tìm được những người mua mới cho mặt hàng quặng sắt của mình, thì việc tìm kiếm nguồn quặng sắt mới để cung cấp năng lượng cho nền kinh tế của Trung Quốc sẽ khó khăn hơn nhiều.

Như Bình