Vụ hướng dẫn trái luật tại Thông tư 40: Các chuyên gia nói gì?
Theo Thông tư 40/2021/TT-BTC (gọi tắt Thông tư 40) vừa được Bộ Tài chính ban hành, cơ quan thuế sẽ căn cứ vào tổng doanh thu danh nghĩa tính theo 12 tháng để tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) nếu đạt 100 triệu đồng/năm. Nên dù cả năm chỉ cho thuê được 1 tháng với số tiền hơn 8,3 triệu đồng, chủ nhà vẫn phải nộp thuế do tổng doanh thu danh nghĩa đạt 100 triệu đồng, trong khi theo quy định tại Thông tư 92 hiện hành thì cá nhân kinh doanh sẽ không phải nộp thuế nếu thu nhập cả năm dưới 100 triệu đồng. Theo ý kiến của các chuyên gia, Bộ Tài chính cần sớm loại bỏ hướng dẫn trái luật trước khi quy định này có hiệu lực vào ngày 1/8/2021.
Theo ông Nguyễn Văn Thức – đại diện Công ty TNHH đại lý thuế BCTC, mức 100 triệu đồng/năm đang áp dụng dựa trên cơ sở là mức giảm trừ gia cảnh 9 triệu đồng/tháng, áp dụng từ năm 2015 đến nay và đã trở nên lạc hậu. Bởi trong 6 năm qua, vật giá đã tăng rất nhiều, mức giảm trừ gia cảnh của người làm công ăn lương cũng tăng từ 9 triệu lên 11 triệu đồng/tháng nhưng ngưỡng chịu thuế của người cho thuê nhà vẫn đứng im. Chính vì vậy ông Thức cho rằng cần phải nâng ngưỡng chịu thuế của người có nhà cho thuê lên mức 132 triệu đồng/năm, tương đương 11 triệu đồng/tháng, để theo sát với thực tế hiện nay.
Đối với trường hợp những người chỉ có 1 nhà mà cho thuê, cơ quan thuế cũng nên xét miễn giảm thuế, bởi người chỉ có căn nhà duy nhất khi bán được miễn thuế TNCN Trong thực tế, nhiều người chỉ có 1 nhà nhưng đem cho thuê rồi đi thuê lại ở chỗ khác với giá rẻ hơn để dư ra một số tiền sinh sống hoặc trả lãi ngân hàng. Chưa kể người cho thuê nhà còn phải bỏ chi phí ra sửa chữa những hỏng hóc hoặc duy tu… trong quá trình cho thuê. “Ngoài việc nâng mức giảm trừ từ 100 triệu đồng/năm lên mức 132 triệu đồng/năm, theo tôi, cũng nên tính thuế phần vượt mức này thay vì trên toàn bộ doanh thu như hiện nay” – ông Thức góp ý.
Còn theo ông Nguyễn Đức Nghĩa – Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật, với quy định ở phần ví dụ 2 tại điểm c, khoản 1 điều 9 Thông tư 40, mục đích của cơ quan thuế là muốn chống lách thuế với người có hợp đồng cho thuê nhà vắt năm, hoặc cố tình làm hợp đồng vắt năm để lách. Tuy cách chống lách thuế này lại không công bằng với những người “ngay”. Chẳng hạn, đối tượng thực tế chỉ cho thuê nhà có vài tháng trong năm đó, vì nhiều lý do như mới mua nhà hoặc mặt bằng ế do dịch Covid-19, khi đó họ bị thiệt thòi nếu tính theo Thông tư 40. Chính vì vậy ông Nghĩa cho rằng cơ quan thuế nên bổ sung, sửa đổi quy định theo hướng sao cho không gây thiệt hại đến những đối tượng này.
Ngoài bất hợp lý trong cách tính thuế theo doanh thu danh nghĩa, Chuyên gia thuế Nguyễn Thái Sơn cho biết Thông tư 40 Bộ Tài chính cũng hướng dẫn những trường hợp thuê trả trước, người cho thuê cũng phải nộp thuế một lần. Chẳng hạn, nếu người thuê trả trước 3 năm để được giảm tiền thuê, người cho thuê phải nộp thuế 1 lần cho cả 3 năm.
Cũng tại Thông tư này, nếu có sự thay đổi về nội dung hợp đồng thuê tài sản dẫn đến thay đổi doanh thu tính thuế, kỳ thanh toán, thời hạn thuê, cá nhân thực hiện khai điều chỉnh, bổ sung theo quy định của Luật quản lý thuế cho kỳ tính thuế có sự thay đổi. Trường hợp tờ khai thuế điều chỉnh tăng doanh thu, cá nhân phải tự động nộp thêm thuế cho đúng và đủ theo tờ khai. Tuy nhiên, cơ quan thuế không hướng dẫn trường hợp tờ khai thuế điều chỉnh giảm doanh thu có được cơ quan thuế tự động hoàn lại số thuế nộp thừa cho cá nhân hay không. Nếu thông tư không có quy định việc hoàn lại số thuế nộp dư này, cá nhân có quyền đòi Nhà nước phải trả lại số thuế đã nộp dư hay không, bởi đây là quyền lợi của người cho thuê nhà. “Thực tế cho thấy trong các đợt dịch vừa qua, người cho thuê mặt bằng hoặc cho thuê nhà đều phải giảm tiền cho thuê để chia sẻ với người đi thuê, nhất là trong bối cảnh hoạt động kinh doanh phải tạm dừng để phòng chống dịch. Với những trường hợp này, đối tượng nộp thuế một lần phải được hoàn lại tiền thuế và cần được quy định cụ thể nhằm đảm bảo quyền lợi người nộp thuế” – ông Sơn cho hay.
Đồng quan điểm, Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty luật AnVi) khẳng định hướng dẫn tại Thông tư 40 là trái luật, gây bất lợi cho người nộp thuế nên cần phải bãi bỏ bởi theo quy định tại Luật thuế, doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm, cá nhân kinh doanh không thuộc đối tượng phải nộp thuế. Do đó, không thể có chuyện cho thuê nhà không đủ 12 tháng vẫn phải nộp thuế nếu doanh thu danh nghĩa hơn 100 triệu đồng như hướng dẫn tại Thông tư 40 của Bộ Tài chính. Theo Luật sư Trương Thanh Đức, để có câu trả lời với công luận về tính hợp pháp của Thông tư 40, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) cần xem xét và có kiến nghị ngay với Bộ Tài chính cách xử lý khắc phục hậu quả với nội dung hướng dẫn sai quy định.
Xoay quanh những bất cập trong hướng dẫn tại Thông tư 40, ông Hồ Đức Phớc – Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết đang yêu cầu Tổng cục Thuế rà soát lại văn bản hướng dẫn để có hướng điều chỉnh phù hợp; đồng thời khẳng định cá nhân kinh doanh, trong đó có cho thuê nhà có doanh thu trong năm dưới 100 triệu đồng sẽ không thuộc đối tượng nộp thuế TNCN và thuế giá trị gia tăng, đúng như quy định tại Thông tư 92 hiện hành. Như vậy đối với trường hợp cho thuê nhà 2 tháng mà thu nhập chưa đến 100 triệu đồng, chắc chắn không phải nộp thuế. “Trong Thông tư 40, nội dung hướng dẫn có thể có cách hiểu khác nhau và chưa rõ. Chính vì vậy tôi sẽ giao Tổng cục Thuế có hướng dẫn ngành thuế chi tiết để thống nhất thực hiện theo tinh thần doanh thu trong năm chưa đủ 100 triệu đồng sẽ không thuộc đối tượng phải nộp thuế giá trị gia tăng và TNCN. Trường hợp đã khai, nộp thuế và đến cuối năm tự xác định doanh thu trong năm từ 100 triệu đồng trở xuống, cá nhân được đề nghị xử lý hoàn trả hoặc bù trừ vào số phải nộp phát sinh của kỳ sau theo quy định” – người đứng đầu Bộ Tài chính khẳng định.
Ngoài việc giao Tổng cục Thuế sớm có văn bản hướng dẫn cơ quan thuế địa phương triển khai thông tư số 40 theo đúng quy định của pháp luật, Bộ Tài chính yêu cầu cơ quan này tiếp tục tăng cường các giải pháp hỗ trợ người nộp thuế; giải đáp kịp thời các vướng mắc trong quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế, đặc biệt là việc cung cấp các dịch vụ thuế điện tử để cá nhân, hộ kinh doanh có thể khai, nộp và hoàn thuế điện tử thuận lợi.
Huy Anh
