Vị thế an toàn của đồng USD kéo dài bao lâu?

Việc đồng USD giảm giá mạnh gần đây đã dẫn đến lo ngại rằng nó có thể mất vai trò là đồng tiền dự trữ chính trên toàn cầu.

Rốt cuộc, ngoài việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ nới lỏng tiền tệ một cách ráo riết – điều có nguy cơ làm giảm giá trị đồng tiền quan trọng của thế giới hơn nữa – giá vàng và kỳ vọng lạm phát cũng đang tăng lên.

Tuy nhiên, các báo cáo về sự sụp đổ sớm của đồng USD lại được phóng đại rất nhiều.

Sự suy yếu gần đây của đồng bạc xanh được thúc đẩy bởi các yếu tố chu kỳ ngắn hạn. Về lâu dài, tình hình còn phức tạp hơn: Đồng USD có cả điểm mạnh và điểm yếu có thể làm suy giảm vị thế toàn cầu của nó theo thời gian.

Điều gì đằng sau sự trượt dốc của đồng USD?

Đứng đầu trong số các yếu tố tiêu cực ngắn hạn là chính sách tiền tệ lỏng lẻo của Fed. Với việc Mỹ kiếm tiền từ thâm hụt ngân sách ngày càng lớn, cách tiếp cận của Fed có vẻ dễ chịu hơn so với hầu hết các ngân hàng trung ương lớn khác.

Đồng USD có xu hướng suy yếu trong các giai đoạn rủi ro và ngược lại. Đó là lý do tại sao giá trị của nó đạt đỉnh trong giai đoạn hoảng loạn từ tháng 2 đến tháng 3 do COVID-19, và sau đó suy yếu từ tháng 4 trở đi khi tâm lý thị trường phục hồi.

Hơn nữa, việc Fed kích hoạt dòng hoán đổi tiền tệ với các ngân hàng trung ương khác đã làm giảm bớt tính thanh khoản của đồng USD vốn đã đẩy tỷ giá hối đoái lên cao hơn trước đó trong cuộc khủng hoảng. Giờ đây, một làn sóng USD toàn cầu đang gây áp lực giảm giá lên đồng bạc xanh.

Hơn nữa, một số quốc gia phát triển ở châu Âu và các nơi khác và một số thị trường mới nổi, chẳng hạn như Trung Quốc và các quốc gia khác ở châu Á, đang thực hiện tốt hơn việc kiểm soát COVID-19 so với Mỹ, ngụ ý rằng sự phục hồi kinh tế của họ có thể tỏ ra kiên cường hơn.

Do đó, những thất bại về y tế cộng đồng và những tổn thương kinh tế liên quan ở Mỹ càng góp phần vào sự suy yếu của đồng USD.

Trước đại dịch, đồng USD đã tăng giá hơn 30% theo danh nghĩa và thực tế kể từ năm 2011.

Do thâm hụt bên ngoài của Mỹ đang tăng vọt và do lãi suất không đủ cao để tài trợ cho nó bằng dòng vốn chảy vào, đồng USD giảm giá là cần thiết để khôi phục khả năng cạnh tranh thương mại của Mỹ. Và việc Mỹ chuyển sang chủ nghĩa bảo hộ cho thấy họ thích đồng USD yếu hơn để khôi phục khả năng cạnh tranh bên ngoài.

USD có duy trì vị thế trong dài hạn?

Câu hỏi đặt ra là những yếu tố nào có thể làm suy yếu vị thế toàn cầu của đồng USD theo thời gian. Thứ nhất, nếu Mỹ tiếp tục kiếm tiền từ thâm hụt ngân sách lớn, do đó thúc đẩy thâm hụt bên ngoài lớn, lạm phát gia tăng cuối cùng có thể làm giảm giá trị của đồng USD và làm suy yếu sức hấp dẫn của nó như một đồng tiền dự trữ.

Với sự đan xen hiện tại của các chính sách kinh tế của Mỹ, đây là một rủi ro ngày càng tăng.

Một rủi ro khác là mất quyền bá chủ địa chính trị của Mỹ, đây là một trong những lý do chính khiến nhiều nước sử dụng đồng USD ngay từ đầu.

Việc đồng tiền giữ vai trò “bá chủ” cũng là đồng tiền dự trữ toàn cầu là điều không hề mới. Đây là trường hợp của Tây Ban Nha vào thế kỷ 16, Hà Lan vào thế kỷ 17, Pháp vào thế kỷ 18 và Anh vào thế kỷ 19. Nếu những thập kỷ tới mang lại cái mà nhiều người đã gọi là “thế kỷ của Trung Quốc”, thì đồng USD cũng có thể mất giá khi đồng nhân dân tệ tăng giá.

Việc vũ khí hóa đồng USD thông qua các biện pháp trừng phạt thương mại, tài chính và công nghệ có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi.

Ngay cả khi cử tri Mỹ bầu một tổng thống mới vào tháng 11, các chính sách như vậy vẫn có khả năng tiếp tục, vì Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Trung Quốc là một xu hướng lâu dài, và các đối thủ chiến lược của Mỹ – Trung Quốc và Nga – và các đồng minh cũng đang đa dạng hóa từ tài sản USD có thể bị xử phạt hoặc thu giữ.

Đồng thời, Trung Quốc đã áp dụng linh hoạt hơn đối với tỷ giá hối đoái của riêng mình, dần dần nới lỏng một số biện pháp kiểm soát vốn và tạo ra thị trường nợ sâu hơn.

Họ đã thuyết phục nhiều đối tác thương mại và đầu tư sử dụng đồng nhân dân tệ như một đơn vị tài khoản, phương tiện thanh toán và kho lưu trữ giá trị, bao gồm cả trong dự trữ ngoại hối.

Họ đang xây dựng một giải pháp thay thế cho hệ thống của Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (SWIFT) do phương Tây lãnh đạo và làm việc trên đồng nhân dân tệ kỹ thuật số mà cuối cùng có thể được quốc tế hóa.

Và những gã khổng lồ công nghệ của chính họ đang tạo ra các nền tảng thương mại điện tử và thanh toán kỹ thuật số khổng lồ – Alipay và WeChat Pay – mà các quốc gia khác có thể áp dụng bằng đồng nội tệ của họ.

Vì vậy, mặc dù vị thế của đồng USD hiện tại là an toàn, nhưng nó phải đối mặt với những thách thức đáng kể trong những năm và thập kỷ tới.

Theo thời gian, khi sức mạnh kinh tế, tài chính, công nghệ và địa chính trị của Trung Quốc mở rộng, đồng tiền của nước này có thể xâm nhập vào nhiều nơi khác trên thế giới.

Ngọc Đỉnh