Tận dụng tốt cơ hội về thuế quan, nâng cao kim ngạch xuất khẩu hàng Việt vào ASEAN

6 tháng đầu năm 2021, kim ngạch xuất khẩu hàng Việt Nam sang các thị trường ASEAN đạt 13,9 tỷ USD, tăng 28,2% so với cùng kỳ năm ngoái; ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa từ ASEAN vào Việt Nam đạt 21,2 tỷ USD, tăng 50,5%. Điều này đồng nghĩa với trong nửa đầu năm nay, nhập siêu của Việt Nam từ các thị trường ASEAN 2021 đã vượt mốc 7 tỷ USD, đạt 7,3 tỷ USD

Với dân số khoảng 650 triệu người, tổng GDP khoảng hơn 3.111 tỷ USD, tăng trưởng bình quân đạt 4,7%/năm, ASEAN được xem là thị trường vô cùng tiềm năng của Việt Nam; đồng thời cũng là thị trường đầu tiên cho các sản phẩm của Việt Nam thử sức cạnh tranh trước khi bước ra thị trường thế giới. Trong hơn 25 năm (1995-2021) kể từ khi Việt Nam chính thức trở thành thành viên của ASEAN, kim ngạch thương mại Việt Nam – ASEAN đã có sự tăng trưởng ấn tượng, đóng góp quan trọng vào công cuộc phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội của Việt Nam cũng như các nước thành viên Hiệp hội.

 Hiện  nay các đối tác thương mại lớn của Việt Nam tại ASEAN có thể Thái Lan, Singapore, Malaysia, Indonesia, Philipinnes, Campuchia… với kim ngạch thương mại hai chiều đạt hàng tỷ USD/thị trường. Trong đó Việt Nam chủ yếu xuất sang ASEAN các nhóm hàng chủ lực như: điện thoại các loại và linh kiện; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; sắt thép các loại; máy móc thiết bị dụng cụ và phụ tùng… Ngoài ra, một số sản phẩm xuất khẩu thế mạnh của doanh nghiệp Việt Nam cũng đã được đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường tiềm năng này như: hàng dệt may, giày dép, thủy sản, cà phê, cao su.

Trong hợp tác thương mại, bắt đầu từ năm 2010 Việt Nam và các nước ASEAN chính thức thực hiện Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) và đang thực hiện cắt giảm thuế quan. Nguyên tắc xây dựng cam kết trong ATIGA là các nước ASEAN phải dành cho nhau mức ưu đãi tương đương hoặc thuận lợi hơn mức ưu đãi dành cho các nước đối tác trong các FTA mà ASEAN là một trong các bên của thỏa thuận. So với các hiệp định khác, cam kết cắt giảm trong Hiệp định ATIGA là cao nhất, nhanh nhất và Việt Nam cũng đã hoàn thành lộ trình cắt giảm vào năm 2018 với tỷ lệ xóa bỏ thuế quan trong toàn ASEAN đạt hơn 98,6%. Đây được xem là cơ hội vàng để hàng hóa Việt Nam chiếm lĩnh thị trường nội khối khu vực cũng như gia tăng kim ngạch thương mại Việt Nam – ASEAN.

Tuy nhiên bên cạnh những thuận lợi về mặt ưu đãi thuế quan, vị trí địa lý gần gũi…thì ASEAN cũng mới chỉ dừng lại ở ngưỡng thị trường “cơ hội”, “tiềm năng”, đại đa số các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa khai thác hiệu quả các lợi thể để nâng cao kim ngạch xuất khẩu.

Theo đại diện Vụ thị trường châu Á – châu Phi, để tận dụng tốt nhất cơ hội về thuế quan, nâng cao kim ngạch xuất khẩu vào ASEAN thì hàng hóa Việt Nam phải đảm bảo các quy tắc xuất xứ và thủ tục chứng nhận xuất xứ. Cụ thể, một hàng hóa được coi là có xuất xứ ASEAN nếu hàng hóa có xuất xứ thuần túy hoặc được sản xuất toàn bộ trong khu vực ASEAN; hoặc đáp ứng được các yêu cầu cụ thể về quy tắc xuất xứ trong hiệp định tại phụ lục 3 – Quy tắc xuất xứ cụ thể mặt hàng. “Đã đến lúc doanh nghiệp Việt cần cập nhật và nắm chắc các quy định về tiêu chuẩn, chất lượng, đầu tư nâng cấp dây chuyền sản xuất và bảo quản, chú trọng tới bao bì, mẫu mã, quy cách đóng gói. Trong quá trình xuất khẩu cần chủ động tìm hiểu, tự giải quyết những vấn đề phát sinh cũng như kịp thời thông báo tới cơ quan chức năng và các thương vụ Việt Nam tại thị trường để được hỗ trợ, tư vấn. Ngoài ra các doanh nghiệp phải cập nhật liên tục các xu hướng tiêu dùng, tích cực tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, chủ động tìm kiếm hợp tác với các nhà phân phối uy tín bản địa để có thể đưa hàng Việt Nam thâm nhập dễ dàng hơn vào thị trường nội khối” – đại diện Vụ thị trường châu Á – châu Phi khuyến nghị.

Thế Thành