Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) – Hướng đến bảo đảm hiệu quả thực chất của hoạt động đấu thầu

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa phối hợp với Cục Quản lý đấu thầu thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam, Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) tổ chức Hội thảo Góp ý Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) nhằm tăng tính hiệu quả cũng như tính khả thi của Dự thảo Luật.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Nguyễn Thị Thúy Hằng – Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) đã được Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2022) và dự kiến được Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 5 tới (tháng 5 – 6/2023). Mục tiêu của Dự thảo nhằm kịp thời khắc phục những hạn chế, bất cập trong quá trình thi hành Luật; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật về đấu thầu; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư và quản lý nhà nước đối với hoạt động đấu thầu

Bà Hằng cho biết thêm so với khi trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4, Dự thảo Luật lần này bao gồm 10 Chương, 99 Điều; trong đó bỏ 5 Điều, thêm 6 Điều, sửa đổi nội dung 55 Điều, giữ nguyên 14 Điều. Dự thảo Luật cũng bổ sung các quy định nhằm khắc phục những bất cập, hạn chế, nâng cao chất lượng, hiệu quả đấu thầu, phòng chống tiêu cực, tham nhũng như: chống hành vi thông thầu, chống hành vi gian lận, giá rẻ trúng thầu, hành vi bị cấm trong đấu thầu và xử lý vi phạm…

Ở góc nhìn của một chuyên gia, ông Nguyễn Quốc Hiệp – Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cho biết, lĩnh vực xây dựng và bất động sản đóng góp khoảng 12% trong GDP của cả nước, chính vì vậy Hiệp hội rất quan tâm và thường xuyên đóng góp ý kiến về những nội dung điều chỉnh của Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) để Dự thảo sớm được Quốc hội thông qua và đưa vào áp dụng có hiệu quả trong thực tiễn.

Đối với bản dự thảo được chỉnh sửa lần này (5/4/2023), ông Hiệp cho rằng dù đã có nhiều thay đổi, thêm một số những nội dung khác so với luật 43 song Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam vẫn muốn góp ý điều chỉnh một số nội dung quan trọng, xuất phát từ những vướng mắc thực tiễn phát sinh thời gian qua. Cụ thể đối với tiêu chí tư cách hợp lệ của nhà thầu phải là nhà thầu có năng lực hoạt động phù hợp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cho biết thời gian qua có rất nhiều các gói thầu mặc dù tổ chức đấu thầu rất đúng quy trình theo luật định, đáp ứng cả 8 tiêu chí về tư cách hợp lệ của nhà thầu trong Luật Đấu thầu theo Điều 5 luật đấu thầu 63/2014 song trong giai đoạn thực hiện gói thầu thì mới xảy ra tình trạng nhà thầu không đủ năng lực hoạt động thi công thực hiện gói thầu.

Từ thực tiễn trên, cùng với các tư cách khác quy định tại Điều 5, Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam đề nghị bổ sung về tư cách hợp lệ, tức nhà thầu được chọn tham gia dự thầu phải là doanh nghiệp có năng lực hành nghề, năng lực hoạt động (Chứng chỉ hành nghề). “Luật Xây dựng quy định tại thời điểm ký kết hợp đồng bên nhận thầu phải đáp ứng điều kiện năng lực hành nghề, năng lực hoạt động theo quy định của pháp luật về xây dựng thì khi lựa chọn nhà thầu cũng phải đáp ứng tiêu chí này. Vì vậy Hiệp hội kiến nghị, bổ sung hoặc thay thế quy định “Có tên trong Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia trước khi phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư” (Điểm d khoản 1 Điều 5 dự thảo): “d. Nhà thầu phải đáp ứng năng lưc hoạt động phù hợp với từng lĩnh vực của gói thầu” – ông Hiệp giải thích thêm.

Bên cạnh đề nghị bổ sung về tư cách hợp lệ của nhà thầu, tại Hội thảo cũng có nhiều ý kiến góp ý liên quan đến các vấn đề: phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng Luật Đấu thầu (sửa đổi); nguyên tắc áp dụng Luật; quy trình, thủ tục, thời gian trong đấu thầu; bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu, ưu đãi trong đấu thầu; các trường hợp chỉ định thầu; lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt; các loại hợp đồng trong lựa chọn nhà thầu; lựa chọn nhà đầu tư; mua thuốc, hóa chất trang thiết bị y tế… Hầu hết các chuyên gia, doanh nghiệp tham dự Hội thảo đều bày tỏ kỳ vọng, các quy định trong Luật Đấu thầu (sửa đổi) sẽ khắc phục được những điểm chồng chéo, tăng tính thống nhất với các luật liên quan, tạo động lực tăng trưởng quan trọng trong thời gian tới.

Đại diện Cơ quan chủ trì soạn thảo, Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu Trần Hào Hùng cho biết thời gian qua Cơ quan soạn thảo đã phối hợp chặt chẽ với Cơ quan thẩm tra của Quốc hội – Ủy ban Tài chính Ngân sách tổng hợp đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội và các cơ quan, tổ chức có liên quan để nghiên cứu, đề nghị phương án tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện Dự thảo Luật.

Hơn nữa Luật Đấu thầu (sửa đổi) là đạo luật liên quan đến nhiều luật khác như Đầu tư công; Luật Ngân sách nhà nước; Luật Xây dựng… đòi hỏi phải nghiên cứu, rà soát kỹ để tránh chồng chéo, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với các văn bản luật hiện hành cũng như các luật đang trong quá trình sửa đổi, bổ sung trong giai đoạn tới như: Luật Đất đai; Luật Quản lý, sử dụng vốn đầu tư của nhà nước vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp. Ông Hùng khẳng định với tinh thần cầu thị, tích cực, Cục Quản lý đấu thầu rất mong được lắng nghe ý kiến trao đổi thẳng thắn, xây dựng về những nội dung dự thảo Luật nhằm đạt được mục tiêu, kỳ vọng đặt ra là sửa đổi toàn diện Luật để giải quyết được các vấn đề thực tiễn phát sinh, bảo đảm hiệu quả thực chất của hoạt động đấu thầu và phù hợp với thông lệ quốc tế tốt nhất.

Hoàng Mai