Sẽ gỡ “nút thắt” về thị trường, thể chế, vốn cho xuất khẩu gỗ, thuỷ sản
Đây là khẳng định của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Hội nghị làm việc với Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam (VIFOREST), Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu lâm sản và thủy sản. Hội nghị diễn ra trong bối cảnh ngành lâm – thủy sản trong nước đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức khiến sản lượng, giá trị xuất khẩu của ngành sụt giảm nghiêm trọng.
Có thể thấy những năm qua, ngành công nghiệp chế biến xuất khẩu gỗ, lâm sản và ngành thủy sản luôn được quan tâm phát triển, trở thành ngành hàng có giá trị xuất khẩu chủ lực, điểm sáng của ngành nông nghiệp và là một trong rất ít ngành hàng đem lại giá trị xuất siêu cao trên 10 tỷ USD; đóng góp to lớn vào sự phát triển kinh tế – xã hội, xóa đói, giảm nghèo của đất nước nói chung và sự phát triển của ngành nông nghiệp nói riêng.
Tuy nhiên từ đầu năm 2023 này, hậu quả của đại dịch Covid-19, kinh tế toàn cầu biến động, lạm phát kéo dài… khiến các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam dần bị thu hẹp, tăng trưởng có xu hướng chậm lại. Cụ thể trong 3 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu gỗ, lâm sản giảm hơn 28% và xuất khẩu thuỷ sản giảm hơn 27% so với cùng kỳ năm ngoái. Các thị trường xuất khẩu truyền thống đều bị ảnh hưởng, đơn cử thị trường Mỹ giảm một nửa lượng thuỷ sản nhập từ Việt Nam, đồ gỗ là 37%. Số đơn hàng giảm mạnh khiến các doanh nghiệp thủy sản và lâm sản phải sản xuất cầm chừng, đời sống của hàng chục triệu lao động bị ảnh hưởng.
Trước khó khăn của hai ngành hàng tạo giá trị thặng dư xuất khẩu hàng chục tỷ USD mỗi năm, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết Nhà nước sẽ tích cực vào cuộc tháo gỡ các “nút thắt” về thị trường, thể chế, vốn cho sản xuất, chế biến và xuất khẩu lâm – thuỷ sản, tạo động lực thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tạo sinh kế và thu nhập cho người lao động trong ngành
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tập trung chỉ đạo và thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng, giảm chi phí, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo môi trường kinh doanh thông thoáng; xây dựng hạ tầng chiến lược, nhất là hệ thống cao tốc để giảm chi phí logistics cho doanh nghiệp. Trong lúc thị trường xuất khẩu bị thu hẹp, các bộ, ngành hỗ trợ doanh nghiệp khai thác thị trường tiêu dùng trong nước 100 triệu dân; tìm kiếm và mở rộng thị trường xuất khẩu mới nhờ tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA). Phối hợp chặt chẽ để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong thực hiện các chính sách liên quan đến hoàn thuế VAT; tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát việc thực thi pháp luật, đảm bảo thực hiện tốt việc truy xuất nguồn gốc thủy sản, lâm sản; tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp thủy sản liên quan đến quy chuẩn Việt Nam về mức thải chế biến thủy sản và quy chế mức thải ao nuôi thủy sản.
Giao nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì phối hợp các cơ quan, địa phương liên quan nghiên cứu, đẩy mạnh các giải pháp khắc phục “thẻ vàng” IUU của Liên minh châu Âu; tìm kiếm, xúc tiến thị trường mới cho hoạt động xuất khẩu nông sản Việt Nam. Xây dựng, hoàn thiện và trình Chính phủ ban hành một số cơ chế chính sách về lâm nghiệp, thủy sản, trong đó có chính sách phát triển thủy sản, quy định Hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp Việt Nam; thực hiện hiệu quả các quy định của pháp luật về quản lý, truy xuất nguồn gốc lâm sản, thủy sản.
Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với bộ, ngành liên quan nghiên cứu các chính sách, tháo gỡ các vấn đề về thuế, trình cấp có thẩm quyền để xem xét, thực hiện các giải pháp về miễn, giảm, giãn, hoãn, gia hạn thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất, tiền sử dụng đất áp dụng cho năm 2023. Bộ Công Thương tập trung hỗ trợ phát triển thương hiệu, xúc tiến đầu tư, mở rộng thị trường; hỗ trợ các doanh nghiệp trong các vụ kiện, tranh chấp thương mại.
Song song đó Thủ tướng cũng giao nhiệm vụ cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư xem xét, ưu tiên bố trí vốn trung hạn để các bộ, ngành địa phương thực hiện có hiệu quả Nghị định số 57/2018-NĐ-CP của Chính phủ về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp và nông thôn. Nghiên cứu, đề xuất chính sách hỗ trợ phát triển khu công nghiệp chế biến gỗ lâm sản tập trung, phát triển các dịch vụ logistics, khu ứng dụng công nghệ cao trong lâm nghiệp gắn với phát triển ngành chế biến gỗ, lâm sản.
Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp đầu tư cho nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao vào khâu chọn, tạo giống, trồng rừng, chăm sóc, khai thác, chế biến gỗ và lâm sản, khâu chọn, tạo giống thủy sản; rà soát hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về lĩnh vực thủy sản, lĩnh vực lâm nghiệp và chế biến gỗ, lâm sản để tổ chức thực hiện đáp ứng được yêu cầu của quốc gia, phù hợp với quốc tế. Bộ Tài nguyên và Môi trường có nhiệm vụ nghiên cứu chính sách đất đai phù hợp tình hình, thuận lợi cho doanh nghiệp, phù hợp xu thế chuyên canh, chuyên nghiệp, sản xuất lớn; xem xét, nghiên cứu sửa đổi Quy chuẩn nước thải phù hợp với ngành thủy sản.
Về phía Ngân hàng Nhà nước được chỉ đạo thúc đẩy cho vay, cấp vốn, tiết giảm chi phí, giảm lãi suất vay hỗ trợ cho doanh nghiệp xuất khẩu; hướng tín dụng vào sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên – bao gồm thủy sản; khẩn trương nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền và triển khai các giải pháp phù hợp về cơ cấu lại nợ, miễn giảm lãi suất, gia hạn nợ…Các địa phương đối thoại với doanh nghiệp để kịp thời tháo gỡ khó khăn; có chính sách để phát triển và mở rộng vùng nuôi trồng và sản xuất giống thuỷ sản.
Bên cạnh sự hỗ trợ của Nhà nước, các Bộ, ban ngành, địa phương, Thủ tướng cho rằng bản thân các doanh nghiệp ngành gỗ, thuỷ sản cũng phải năng động tìm cách làm mới, tự cứu lấy mình, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, mở rộng thị trường. “Thay vì chỉ gia công theo đơn đặt hàng, các doanh nghiệp phải đa dạng hoá sản phẩm, phát triển nguồn nguyên, nhiên liệu bền vững và có biện pháp chống gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp. Đây cũng chính là yếu tố then chốt để ngành gỗ, thuỷ sản phát triển bền vững khi các yếu tố thị trường thuận lợi trở lại” – Thủ tướng nhấn mạnh.
Trúc Nam
