Đằng sau tình trạng khó khăn của các ngân hàng nhỏ ở Trung Quốc

Rắc rối bắt đầu vào tháng 4/2022, khi 4 ngân hàng ở Hà Nam đình chỉ hoạt động rút tiền mặt.

Ở Trung Quốc, các ngân hàng địa phương chỉ được phép nhận tiền gửi từ cơ sở khách hàng gia đình, nhưng các nhà chức trách nói rằng “nền tảng của bên thứ ba” đã được sử dụng để lấy tiền từ những người gửi tiền bên ngoài khu vực.

Cơ quan quản lý ngân hàng quốc gia đã cáo buộc một cổ đông lớn của bốn ngân hàng thu hút tiền bất hợp pháp từ những người gửi tiết kiệm. Phát biểu với Tân Hoa Xã, Ủy ban Quản lý Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc nói: “Henan New Fortune Group, một cổ đông của bốn ngân hàng địa phương, đã hút trái phép tiền của công chúng thông qua cấu kết nội bộ và bên ngoài, sử dụng các nền tảng của bên thứ ba và các nhà môi giới quỹ”.

Các đợt đổ xô rút tiền ở các ngân hàng nhỏ của Trung Quốc đã trở nên thường xuyên hơn trong những năm gần đây và một số bị cáo buộc là có hành vi sai trái hoặc tham nhũng về tài chính. Tuy nhiên, các chuyên gia lo ngại rằng một vấn đề tài chính lớn hơn nhiều có thể đang rình rập, gây ra bởi sự sụp đổ trong ngành bất động sản và các khoản nợ xấu tăng cao liên quan đến đại dịch Covid-19.

Hiện chưa có ước tính chính thức về tổng số tiền mà người gửi tiền ngân hàng không thể rút. CNN Business không nhận được bình luận từ cảnh sát địa phương hoặc cơ quan quản lý ngân hàng quốc gia.

Theo ước tính của Sanlian Lifeweek, một tạp chí nhà nước vào tháng 4, có tới 400.000 khách hàng ngân hàng trên khắp Trung Quốc không thể tiếp cận khoản tiền tiết kiệm của họ.

Đó là một “giọt nước nhỏ” trong hệ thống ngân hàng rộng lớn của Trung Quốc, nhưng khoảng một phần tư tổng tài sản của ngành được nắm giữ bởi khoảng 4.000 người cho vay nhỏ, thường có cấu trúc quản trị và sở hữu không rõ ràng và dễ bị tham nhũng hơn.

Tại Hà Nam, Ủy ban Điều tiết Bảo hiểm và Ngân hàng Trung Quốc đã đổ lỗi cho công ty đầu tư tư nhân nắm giữ cổ phần lớn tại cả bốn công ty cho vay.

Tuần trước, cảnh sát Hà Nam cho biết một băng nhóm tội phạm do người kiểm soát công ty đầu tư cầm đầu “đã bị tình nghi sử dụng các ngân hàng làng để phạm tội nghiêm trọng”. Cảnh sát cho biết một số nghi phạm đã bị bắt.

Trang web của Henan New Fortune Group không còn hoạt động. CNN đã cố gắng liên hệ với công ty để yêu cầu bình luận qua điện thoại và qua email nhưng không thành công. Công ty đã không đưa ra tuyên bố công khai nào và họ được cho là đã bị hủy bỏ.

Cuối ngày thứ Hai, bốn ngân hàng Hà Nam cho biết họ sẽ bắt đầu thu thập thông tin từ những khách hàng bị ảnh hưởng bởi việc đóng cửa hệ thống giao dịch trực tuyến của họ.

Vào đầu năm 2021, Bắc Kinh đã cấm các ngân hàng bán các sản phẩm tiền gửi thông qua các nền tảng trực tuyến của bên thứ ba, vì lo ngại rằng sự mở rộng nhanh chóng của lĩnh vực fintech có thể làm tăng rủi ro trong hệ thống tài chính rộng lớn hơn. Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc gọi những hoạt động như vậy là “hoạt động tài chính bất hợp pháp.”

Vậy tại sao các ngân hàng địa phương nhỏ ở Hà Nam dường như phớt lờ lệnh cấm và huy động tiền gửi từ những người tiết kiệm của những người gửi ở những vùng khác của đất nước?

Cơ quan quản lý ngân hàng và bảo hiểm quốc gia của Trung Quốc cho biết các nền tảng trực tuyến của bên thứ ba cho phép họ vượt qua những hạn chế địa lý này và phát triển kinh doanh trên toàn quốc.

Trong trường hợp ở Hà Nam, nhiều phương tiện truyền thông nhà nước đang đưa tin rằng các sản phẩm tiền gửi được bán thông qua các nền tảng liên kết với hoặc thuộc sở hữu của những gã khổng lồ trong lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc như Baidu và JD.com.

Các nền tảng đó – bao gồm Du Xiaoman Financial, công ty liên kết tài chính của Baidu, cũng như JD Finance – đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Cuộc khủng hoảng Hà Nam diễn ra vào thời điểm niềm tin của công chúng vào hệ thống ngân hàng của Trung Quốc đang suy yếu.

Trong thập kỷ qua, Bắc Kinh đã kiểm soát các hoạt động “ngân hàng bóng tối” – có nghĩa là các tổ chức tài chính cho vay ngoài sổ sách, không được kiểm soát – do lo ngại rằng hầu hết các khoản tiền đã được chuyển sang các nhà phát triển bất động sản và các dự án cơ sở hạ tầng của chính quyền địa phương, dẫn đến nợ nần chồng chất nhanh chóng và rủi ro tài chính ngày càng tăng.

Vào năm 2019, Trung Quốc đã nắm quyền kiểm soát Baoshang Bank, có trụ sở tại Nội Mông, với lý do bên cho vay có rủi ro tín dụng nghiêm trọng. Đây là vụ tịch thu ngân hàng đầu tiên ở Trung Quốc trong hơn 20 năm và công ty cho vay bị tuyên bố phá sản.

Việt Hà