Công tác thông tin, tuyên truyền – Lời giải cho bài toán nâng cao năng lực phòng vệ thương mại

Đặt trong bối cảnh xu thế bảo hộ gia tăng, xung đột thương mại đang diễn biến phức tạp, vấn đề nâng cao năng lực phòng vệ thương mại (PVTM) cho doanh nghiệp ngày càng trở nên quan trọng và cấp thiết hơn bao giờ hết. Muốn làm được điều này thì công tác thông tin, tuyên truyền giữ vai trò “chìa khóa”…

Thông tin từ Cục PVTM (Bộ Công Thương), trong năm 2020 vừa qua số vụ việc điều tra PVTM mới đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay với 39 vụ việc, tăng gấp 2,5 lần so với năm 2019 (16 vụ việc) và bằng khoảng 20% tổng số vụ việc tính từ năm 1995 tới nay. Lũy kế đến hết tháng 7/2021, Việt Nam đã bị các nước khởi xướng điều tra 207 vụ việc PVTM đối với nhiều mặt hàng xuất khẩu như sắt thép (chiếm 32% tổng số vụ việc), sợi (chiếm 8% tổng số vụ việc), nông sản, gỗ, lốp xe…; trong đó số vụ việc điều tra từ năm 2011 đến nay là 160 vụ việc, chiếm tỷ lệ 77%.

Theo nhận định của Cục PVTM, sở dĩ các vụ việc PVTM áp dụng với hàng xuất khẩu từ Việt Nam ngày càng tăng là do xuất khẩu của nước ta tăng nhanh trong thời gian vừa qua nhờ tác động tích cực của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, tham gia các Hiệp định thương mại tự do. Nhiều mặt hàng xuất khẩu Việt Nam đã tạo ra sức ép cạnh tranh lớn tại thị trường nước nhập khẩu, khiến ngành sản xuất tại các nước này đề nghị chính phủ họ điều tra áp dụng các biện pháp PVTM.

Điều quan trọng là bên cạnh sự gia tăng về số lượng các vụ điều tra PVTM thì tính chất các vụ việc mới cũng trở nên phức tạp hơn so với trước; các mặt hàng bị điều tra cũng đa dạng hơn rất nhiều, từ kim loại cơ bản (sắt, thép) cho đến gạch ốp lát, đệm mút, ghế ngồi, dây dồng, giấy cuốn gói thuốc lá…. Đặc biệt với các nước trước đây ít tiến hành điều tra thì nay cũng bắt đầu tiến hành hoặc gia tăng nhanh chóng các vụ việc điều tra PVTM đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam.

Trước tình hình trên, để nâng cao năng lực PVTM cho doanh nghiệp, Bộ Công Thương xác định công tác cảnh báo sớm và tuyên truyền thông tin về PVTM, phổ biến các nguy cơ tiềm ẩn cho doanh nghiệp giữ vai trò vô cùng quan trọng. Ông Chu Thắng Trung- Phó Cục trưởng Cục PVTM cho biết với định hướng trên, trong 6 tháng đầu năm 2021, Cục PVTM đã đẩy mạnh các hoạt động xây dựng bản tin, bài viết, trả lời phỏng vấn/phóng sự trên các phương tiện thông tin đại chúng về diễn biến các vụ việc PVTM cho các ngành sản xuất trong nước và cơ quan truyền thông…

Ngoài ra đơn vị còn tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo trực tuyến về công tác PVTM để trao đổi thông tin, tuyên truyền pháp luật về PVTM, hướng dẫn trả lời bản câu hỏi điều tra phục vụ PVTM; hoàn thiện và phát hành báo cáo PVTM thường niên 2020 và phát hành 2 bản tin giấy về PVTM; bản tin điện tử hàng tuần về PVTM và Cảnh báo sớm xuất bản 20 số; duy trì và cập nhật thông tin lên trang thông tin của Cục 94/bài, trung bình có khoảng 12.757 người theo dõi với tần suất hơn 35.000 lượt truycập website trong 6 tháng đầu năm 2021; cập nhật Danh sách cảnh báo các sản phẩm có nguy cơ bị điều tra PVTM, lẩn tránh thuế để cung cấp cho các doanh nghiệp, Hiệp hội các ngành hàng sản xuất. “Thông qua các hoạt động tuyên truyền, truyền thông về PVTM, Bộ Công Thương đã đưa ra các giải pháp, phương án tư vấn cho doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu nhằm tránh bị các nước khác điều tra PVTM, lẩn tránh biện pháp PVTM. Về phía các doanh nghiệp cũng sẽ chủ động, tự tin hơn khi tham gia các thị trường có tính cạnh tranh cao” – ông Trung nhấn mạnh.

Cũng theo Phó Cục trưởng Cục PVTM, do xu hướng bảo hộ của một số thị trường cũng như ảnh hưởng từ tình hình kinh tế thế giới vẫn gặp nhiều khó khăn nên dự báo trong thời gian tới số lượng các vụ việc điều tra PVTM ở cả hai chiều xuất khẩu và nhập khẩu của Việt Nam cũng sẽ tăng lên đáng kể. Trong bối cảnh đó, để chủ động ứng phó với các thách thức đặt ra, thời gian qua Cục PVTM cũng liên tục khuyến nghị doanh nghiệp, ngành hàng cần có sự chuẩn bị, trang bị những kiến thức cơ bản về pháp luật PVTM, nhất là các quy định pháp luật về PVTM của Việt Nam; các thị trường đang và sẽ xuất khẩu cũng như chuẩn bị nguồn lực để đối phó với các nguy cơ bị kiện PVTM .

Trong những tháng còn lại của năm, để nâng cao hơn nữa nhận thức và tăng cường hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp trong việc sử dụng công cụ PVTM và ứng phó với các vụ kiện PVTM của nước ngoài, Cục PVTM sẽ tiếp tục tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến pháp luật PVTM của Việt Nam cũng như của WTO và một số nước trên thế giới. Tăng cường theo dõi, nghiên cứu và phân tích thay đổi chính sách, pháp luật PVTM và thông lệ điều tra của các đối tác, thị trường trọng điểm như Hoa Kỳ, EU…; hoàn thiện nền tảng cho việc thực hiện hiệu quả công việc của Cục như cơ sở dữ liệu, trang thông tin điện tử, quy trình xử lý vụ việc.

Ngoài ra Cục PVTM sẽ tiếp tục xây dựng hoàn thiện trang thông tin điện tử của Cục, duy trì bản tin điện tử, cảnh báo sớm hàng tuần, các báo cáo PVTM hàng tháng/hàng quý; tiếp tục cập nhật Danh sách cảnh báo các sản phẩm có nguy cơ bị điều tra PVTM, lẩn tránh thuế; xây dựng và xuất bản bản tin chống lẩn tránh biện pháp PVTM; tổ chức các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật PVTM, cung cấp thông tin cho các doanh nghiệp, cơ quan quản lý và cơ quan báo chí có liên quan; thực hiện khảo sát năng lực khởi kiện, kháng kiện của doanh nghiệp trong các ngành hàng trọng điểm; đồng thời tích cực triển khai các hoạt động nhằm tăng cường năng lực PVTM cho ngành sản xuất trong nước, đặt trong bối cảnh Việt Nam tham gia ngày càng nhiều các Hiệp định thương mại tự do.

Bảo Anh