Alibaba đụng độ Shopee tại Việt Nam trong cuộc chiến giành thị phần ASEAN

Giao hàng miễn phí và hoa hồng thấp là một phần trong những nỗ lực tiếp thị tích cực của Shopee tại Việt Nam, chiến lược này đã giúp Shopee trở thành nền tảng thương mại điện tử phổ biến nhất cả nước và phát triển thông qua đại dịch COVID-19. Shopee thuộc sở hữu của tập đoàn công nghệ Sea có trụ sở tại Singapore, đã thu hút 62 triệu lượt truy cập hàng tháng tại Việt Nam trong quý 3 năm 2020, tăng hơn 80% so với một năm trước đó.

Chị Ngọc – một tiểu thương bán áo thun và ví da ở Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ: “Một trong những cách tiếp cận khách hàng điển hình hiện nay là chạy quảng cáo trên Facebook. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, những khách hàng này thường yêu cầu nhà cung cấp chuyển sang giao dịch và thanh toán trên chợ trực tuyến Shopee”. Ngay từ đầu, Shopee đã hướng đến mức phí thấp nên mọi người dễ dàng liên kết nó với việc giao hàng miễn phí.

Sự tăng trưởng mạnh mẽ của Shopee tại Việt Nam là một phần của giai đoạn phát triển mới trong nền kinh tế kỹ thuật số trị giá 100 tỷ USD ở Đông Nam Á. Trong kỷ nguyên hậu COVID, thương mại điện tử sẽ là nền tảng của một loạt các liên minh mới và các đối thủ đang chạy đua để xây dựng toàn bộ hệ sinh thái để phục vụ càng nhiều nhu cầu của khách hàng càng tốt.

Sự phát triển của các công ty khởi nghiệp công nghệ nổi tiếng nhất trong khu vực, chẳng hạn như Grab có trụ sở tại Singapore và Gojek của Indonesia, được thúc đẩy bởi các dịch vụ như gọi xe. Giờ đây, sự trỗi dậy nhanh chóng của Sea – công ty đã trở thành công ty có giá trị nhất Đông Nam Á, trị giá khoảng 100 tỷ USD đang kích hoạt các hợp đồng và mua lại mới được thiết lập để vẽ lại toàn cảnh vào năm 2021 và xa hơn khi các nền kinh tế bắt đầu phục hồi.

Được hỗ trợ bởi dòng tiền từ hoạt động kinh doanh trò chơi của mình, Sea Group đang đầu tư mạnh vào thương mại điện tử và các dịch vụ tài chính kỹ thuật số. Từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2020, doanh thu của Sea cho kênh thương mại điện tử (bao gồm Việt Nam và các quốc gia khác) đã tăng 2,7 lần so với một năm trước đó lên 618 triệu USD, trong khi khoản lỗ cho hoạt động này đã tăng từ 277 triệu USD lên 338 triệu USD, chủ yếu là kết quả của chiến dịch giành thị phần.

Những nỗ lực của Shopee dường như đang được đền đáp. Theo dữ liệu từ iPrice Group, Shopee là trang được truy cập nhiều nhất ở Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam trong quý 3 năm 2020. Chỉ một năm trước đó, Lazada (thuộc sở hữu của Alibaba Group Holding của Trung Quốc từ năm 2016) đã đứng đầu tại Philippines, Singapore và Thái Lan, trong khi Tokopedia (tập đoàn thương mại điện tử được hỗ trợ bởi Tập đoàn SoftBank của Nhật Bản) được truy cập nhiều nhất tại Indonesia.

Đáp trả lại những diễn biến của thị trường, Lazada đã ngay lập tức bắt tay với Grab tại Việt Nam, trong khi Grab và Gojek mới đầu tư vào các mảng kinh doanh tài chính kỹ thuật số. Hiện Gojek đang đàm phán sáp nhập với Tokopedia – một liên minh tiềm năng sẽ tạo ra một tập đoàn công nghệ khổng lồ ở Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á. Gojek cũng đang thảo luận về khả năng sáp nhập với Grab.

Đông Nam Á là vùng đất săn kỳ lân. Theo một nghiên cứu của Google, Temasek Holdings và Bain & Company, Grab và Gojek đã trở thành 2 công ty lớn nhất, có giá trị lần lượt là 14 tỷ USD và 10 tỷ USD, nhưng khu vực này là nơi có 12 công ty khởi nghiệp có giá trị từ 1 tỷ USD trở lên. Tại Indonesia, có hai kỳ lân thương mại điện tử là Tokopedia và Bukalapak đang trao quyền cho hàng triệu thương gia địa phương, bao gồm nhiều cửa hàng bán lẻ, bán hàng trực tuyến thông qua nền tảng của họ.

Đại dịch Covid-19 đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới tương quan lực lượng, dịch vụ gọi xe bị ảnh hưởng nặng nề bởi xu hướng hạn chế đi lại và làm việc tại nhà, khi Grab và Gojek lần lượt cắt giảm 5% và 9% nhân viên vào giữa năm 2020. Nhưng nhu cầu về thương mại điện tử và giao hàng thực phẩm đã tăng vọt và điều này có thể sẽ tiếp tục trong thời kỳ hậu đại dịch.

XU HƯỚNG TĂNG TRƯỞNG DỰ KIẾN ​​SẼ VẪN CÒN NGUYÊN VẸN

Theo Aadarsh ​​Baijal (một đối tác của Bain & Company) cho rằng: “Triển vọng dài hạn cho nền kinh tế kỹ thuật số của Đông Nam Á vẫn còn mạnh mẽ hơn bao giờ hết”, các yếu tố như “niềm tin lớn hơn vào công nghệ” và “lực lượng thị trường tạo ra nguồn cung trực tuyến lớn hơn đáng kể” sẽ tạo ra một sự thúc đẩy lâu dài cho nền kinh tế kỹ thuật số.

Việt Nam là một trong những ví dụ điển hình về chiến trường trong nền kinh tế kỹ thuật số (bao gồm thương mại điện tử, giao đồ ăn và gọi xe) đã tăng lên 14 tỷ USD vào năm 2020, tăng 16% so với năm trước và sẽ mở rộng lên 52 tỷ USD vào năm 2025. Trong đó, Shopee hiện đang bỏ xa các đối thủ trong nước. Tiếp theo là Thế Giới Di Động với 29 triệu lượt truy cập hàng tháng trong cùng thời gian. Trang thương mại điện tử Tiki theo sau với 22 triệu và Lazada có 20 triệu lượt truy cập.

Giám đốc điều hành Shopee Việt Nam Trần Tuấn Anh nói rằng: “Shopee đã thu hút người dùng vào hệ sinh thái của chúng tôi bằng cách tăng cường tích hợp thanh toán điện tử”.

Để cạnh tranh với Shopee, vào tháng 11/2020, Lazada (có trụ sở tại Singapore) đã bắt tay hợp tác với Grab tại Việt Nam, hình thành một mối quan hệ đối tác rộng rãi mang đến cho Grab thêm sức mạnh để tăng cường tập trung vào thương mại điện tử.

Lazada khai thác mạng lưới khách hàng và tài xế của Grab, hướng người mua hàng đến dịch vụ giao đồ ăn của Grab và sẽ sử dụng dịch vụ chuyển phát bưu kiện của Grab để giao hàng. Grab cũng giới thiệu người dùng ứng dụng của mình với Lazada. Cả Alibaba và Grab đều được hỗ trợ bởi Tập đoàn SoftBank của Nhật Bản.

Mối quan hệ đối tác được tạo dựng tại Việt Nam của Lazada và Grab có thể sẽ được nhân rộng ở các thị trường Đông Nam Á khác. Lazada cùng với Google vào tháng 11/2020 đã bắt đầu các khóa đào tạo kỹ thuật số cho nhân viên để họ có thể cải thiện doanh số bán hàng của mình, điều này cũng sẽ giúp cải thiện hiệu suất của chính Lazada.

Grab và Gojek cũng đang tìm kiếm sự tăng trưởng trong các dịch vụ tài chính. Năm 2020, Grab mua lại công ty khởi nghiệp quản lý tài sản Bento và đầu tư vào công ty thanh toán nhà nước LinkAja của Indonesia.

Giống như Sea, Grab đã mua được giấy phép ngân hàng kỹ thuật số tại Singapore thông qua một liên doanh với Viễn thông Singapore. Về phía Gojek, họ đã mua lại 22% cổ phần của ngân hàng cho vay địa phương Bank Jago, dự kiến ​​cung cấp các dịch vụ ngân hàng kỹ thuật số trên Gojek superapp.

Những người chơi quốc tế khác cũng đang hưởng ứng. Amazon.com của Mỹ đang tăng cường hiện diện tại Singapore. Trong lĩnh vực giao đồ ăn, Anh hùng Giao hàng của Đức đang tích cực mở rộng ở Đông Nam Á thông qua thương hiệu Foodpanda. Ứng dụng nhắn tin Line của Nhật có Line Man – một trong những dịch vụ giao đồ ăn phổ biến nhất ở Thái Lan.

Trong tương lai, nền kinh tế toàn cầu đang bắt đầu phục hồi, được hỗ trợ bởi chính sách nới lỏng tiền tệ và kích thích tài chính cũng như việc phân phối vắc-xin ngừa Covid-19. Một số công ty khởi nghiệp chưa niêm yết đã bắt đầu nhận được nhiều vốn hơn, với Gojek vào tháng 11/2020 đã thu được 150 triệu USD từ Telkomsel, nhà điều hành di động thuộc sở hữu nhà nước của Indonesia.

Các công ty niêm yết như Sea đang tận dụng lợi thế từ sự phục hồi của thị trường chứng khoán. Vào tháng 12/2020, Sea đã huy động được gần 3 tỷ USD thông qua các đợt chào bán cổ phiếu mới cho các mục đích “bao gồm các khoản đầu tư và mua lại chiến lược tiềm năng“. Trong khi hầu hết các công ty khởi nghiệp (bao gồm cả Sea) vẫn đang lỗ ròng, thì nguồn vốn mới sẽ cho phép họ mở rộng hơn nữa, thúc đẩy sự cạnh tranh.

Như vậy, các công ty lớn ở Đông Nam Á sẽ cạnh tranh với các đế chế hàng đầu thế giới về thương mại điện tử, đồng thời củng cố sức mạnh thông qua nhiều thương vụ mua bán và sáp nhập khác nhau. Cuối cùng, điều này sẽ dẫn đến một thị trường hợp nhất ở Đông Nam Á, dẫn đầu bởi một số người chơi và được hỗ trợ bởi sự đầu tư từ khắp nơi trên thế giới.

Hoàng Dũng