Tiến tới thiết lập cơ chế ngăn ngừa, phòng chống gian lận thương mại, bảo vệ sản xuất trong nước

Nhằm siết chặt công tác quản lý trước những tác động xấu đến thương hiệu hàng hóa của Việt Nam cũng như hoạt động xuất khẩu, Bộ Công Thương đang dự thảo Tờ trình Chính phủ về việc xây dựng Nghị định quy định cách xác định sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam hoặc sản xuất tại Việt Nam (Nghị định về hàng hóa “sản xuất tại Việt Nam”. Dự kiến Nghị định sẽ hoàn thiện và trình Chính phủ thông qua vào quý II/2021.

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), thời gian gần đây hành vi gian lận xuất xứ hàng hóa bắt đầu gia tăng và ngày càng phức tạp, tinh vi hơn. Lực lượng chức năng đã phát hiện có nhiều trường hợp hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài, dán nhãn, ghi xuất xứ hàng hóa trên bao bì, sản phẩm được sản xuất tại nước ngoài nhưng khi đưa ra lưu thông, tiêu thụ nội địa bị bóc nhãn và thay nhãn mới ghi “Made in Vietnam” hoặc, “xuất xứ Việt Nam”.Thậm chí, các lô hàng còn có cả giấy chứng nhận hàng Việt Nam chất lượng cao. Đây được xem là hành vi lừa dối người tiêu dùng vô cùng trắng trợn. Đơn cử như vụ Công ty TNHH MTV thương mại tổng hợp Bảo Tiến An nhập khẩu từ Trung Quốc 3.300 bộ khóa mang nhãn hiệu Khóa Việt – Tiệp, 1.560 van bếp gas đã dán tem kiểm nghiệm của Tổng công ty Bảo hiểm Bảo Minh Việt Nam.

Có thể thấy qua hơn 10 năm thực hiện Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” đã mang lại những kết quả lớn lao, người dân ngày càng có ý thức ủng hộ hàng sản xuất trong nước, tạo điều kiện cho nhiều thương hiệu của doanh nghiệp nội địa chinh phục người tiêu dùng. Lợi dụng điều này, không ít đối tượng đã có hình thức, thủ đoạn gian lận xuất xứ hàng hóa; qua đó không chỉ làm tổn hại đến uy tín, thương hiệu của doanh nghiệp trong nước mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người tiêu dùng. Về lâu dài, hành vi gian lận xuất xứ hàng hóa còn ảnh hưởng chung đến các sản phẩm “Made in Vietnam”, “Sản xuất tại Việt Nam”…”Thực trạng này đòi hỏi Nhà nước cần phải có quy định rõ ràng về việc sử dụng nhãn mác tiêu dùng trong nước, xuất khẩu cũng như có các chế tài cần thiết buộc các doanh nghiệp phải tuân thủ”, ông Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề xuất.

Trước tình hình trên, nhằm thiết lập cơ chế ngăn ngừa, phòng chống gian lận thương mại, bảo vệ sản xuất trong nước và bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng, Bộ Công Thương đã xây dựng Nghị định về hàng hóa “sản xuất tại Việt Nam”. Tại dự thảo Tờ trình Chính phủ về việc xây dựng Nghị định này, Bộ Công Thương dự kiến đưa ra quy định các tiêu chí giúp doanh nghiệp cũng như các cơ quan chức năng có thể làm căn cứ xác định và phương thức thể hiện một hàng hóa nào đó là “Sản phẩm của Việt Nam” hoặc “Sản xuất tại Việt Nam” khi lưu thông trên thị trường nội địa. Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định cũng dự kiến quy định phương thức thể hiện nguồn gốc hàng hóa trong trường hợp cá nhân, tổ chức không chắc chắn về xuất xứ Việt Nam.

Đặc biệt, Bộ Công Thương cũng kiến nghị xóa bỏ cụm từ “Made in Vietnam” trên các sản phẩm hàng hóa lưu thông trên thị trường nội địa, thay vào đó tổ chức, cá nhân có thể sử dụng các cụm từ: Sản xuất tại Việt Nam; Chế tạo tại Việt Nam; Nước sản xuất: Việt Nam; Xuất xứ: Việt Nam; Sản xuất bởi: Việt Nam….tùy thuộc vào quá trình sản xuất, gia công, chế biến. Trường hợp không chắc chắn về xuất xứ Việt Nam, tổ chức, cá nhân có thể lựa chọn thể hiện cụm từ mô tả công đoạn gia công, chế biến chính diễn ra tại Việt Nam, chẳng hạn (nhưng không giới hạn) như: Thiết kế tại Việt Nam; thiết kế bởi (tên công ty/tập đoàn); lắp ráp tại Việt Nam…

Hùng Trần