Việt Nam cần làm gì để đón sóng dịch chuyển FDI
Các “ông lớn” trong làng công nghệ toàn cầu như Apple, Foxconn… đang rục rịch chuyển chuỗi sản xuất. Các lãnh đạo, chuyên gia đã có những chia sẻ, đức kết từ cách đã làm cũng như thay đổi quy định số vốn 10.000 tỉ đồng phải trình Thủ tướng trong dự thảo Luật đầu tư sửa đổi để có thể đón sóng FDI tốt và hiệu quả hơn.
Ông Dương Văn Thái, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang – địa phương đã chào đón Foxconn đến đầu tư trong thời gian qua, cho biết để đón được “đại bàng”, Chính phủ nên lập danh sách tốp 500 tập đoàn lớn toàn cầu để xúc tiến đầu tư trực tiếp ở cấp Chính phủ, mời họ đến đầu tư. Tiếp đến, cần một cơ chế đột phá để hỗ trợ nhà đầu tư lớn chuyển chuỗi cung ứng sản xuất tới Việt Nam.
Tại phiên họp với Thủ tướng mới đây, ông Thái đã đề xuất và Thủ tướng đã đồng ý thành lập tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng để đón làn sóng chuyển dịch dòng vốn đầu tư FDI. Điều này xuất phát từ thực tế thu hút đầu tư FDI tại Bắc Giang. Bắc Giang đã lập một tổ công tác dưới sự điều hành trực tiếp của chủ tịch tỉnh để xử lý tất cả các vướng mắc của nhà đầu tư FDI. Thực tế tổ công tác hoạt động rất hiệu quả, xử lý nhanh các vướng mắc của nhà đầu tư FDI, tạo thêm sự tin tưởng.
Để hút được các dự án FDI chất lượng cao đến đầu tư, đầu tiên Bắc Giang luôn “chăm sóc” tốt các nhà đầu tư FDI đang đầu tư trên địa bàn. Từ đó, nhà đầu tư tự giới thiệu nhau đến. Những năm qua tỉnh Bắc Giang không tổ chức các cuộc xúc tiến đầu tư nhưng tất cả các vướng mắc của nhà đầu tư FDI trên địa bàn đều được tỉnh giải quyết nhanh chóng.
Tỉnh không chỉ hỗ trợ nhà đầu tư trong giải quyết các thủ tục cấp phép mà phải luôn đồng hành trong suốt quá trình đầu tư, như đáp ứng đủ điện cho sản xuất. Trước đây tình trạng mất điện trên địa bàn khu công nghiệp xảy ra nhiều, để cải thiện tình trạng này lãnh đạo tỉnh đã tổ chức 3 cuộc đối thoại với ngành điện. Đến nay tình trạng này đã được khắc phục.
Về nguồn nhân lực, tỉnh Bắc Giang có trường cao đẳng nghề đào tạo nguồn lao động chất lượng cao. Đặc biệt, số lao động xuất khẩu đi Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan về nhiều, có lợi thế vốn ngoại ngữ, kỷ luật lao động, tay nghề tốt. Lãnh đạo tỉnh luôn tạo điều kiện để họ vào làm việc tại các doanh nghiệp Hàn Quốc, Nhật Bản.
Nhưng ứng xử với các doanh nghiệp được thu hút vào rồi cũng không dễ. Ví dụ với trường hợp Công ty TNHH Luxshare – ICT Việt Nam (nhà đầu tư Trung Quốc) vi phạm các quy định về bảo lãnh, làm thủ tục cho người nước ngoài nhập cảnh, cư trú tại Việt Nam, tổ công tác đã báo cáo chủ tịch tỉnh. Tỉnh quyết định vẫn xử phạt nhưng không đánh mất sự tin tưởng của nhà đầu tư. Tổ công tác đặc biệt của tỉnh hằng ngày báo cáo chủ tịch tỉnh diễn biến vụ việc.
Bên cạnh đó, mỗi tuần tổ công tác làm việc với Công ty TNHH Luxshare – ICT Việt Nam một lần để tháo gỡ tất cả những vướng mắc. Nhiều khó khăn của nhà đầu tư như xin chuyên gia nhập cảnh vào Việt Nam, các khó khăn trong tuyển dụng lao động, nhập khẩu linh phụ kiện… đều được tổ công tác đặc biệt báo cáo lãnh đạo tỉnh giải quyết trong ngày.
Lúc đầu nhà đầu tư này cũng băn khoăn nhưng thông qua tổ công tác đặc biệt, lãnh đạo tỉnh khẳng định rõ hành vi sai pháp luật của nhà đầu tư phải xử lý nghiêm nhưng tỉnh vẫn hỗ trợ tối đa nhà đầu tư. Vì thế, mới đây nhà đầu tư này vừa quyết định mở rộng sản xuất, tăng vốn đăng ký đầu tư thêm 180 triệu USD. Đó là bằng chứng rõ nhất cho thấy sự tin tưởng vào chính quyền tỉnh.
Từ hiệu quả hoạt động của tổ công tác đặc biệt về thu hút đầu tư nước ngoài tại Bắc Giang, ông Thái đã đề xuất Thủ tướng lập tổ công tác đặc biệt để đón sóng chuyển dịch dòng vốn đầu tư nước ngoài trên phạm vi cả nước. Rất cần cơ chế đột phá để hỗ trợ nhà đầu tư lớn tới Việt Nam sản xuất kinh doanh.
Theo TS.Trần Đình Thiên, thành viên tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng:
Sự dịch chuyển dòng vốn FDI khỏi Trung Quốc đang mang đến cơ hội cho nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Muốn đón được dòng vốn đầu tư FDI chất lượng cao thì các điều kiện tối thiểu của ta phải tốt, điều kiện tiếp nhận các dự án FDI phải rõ ràng, đây là lúc để thay đổi chứ không chỉ cải tiến những quy định cũ.
Chúng ta đã thay đổi chiến lược thu hút FDI mấy năm nay theo hướng thu hút nhà đầu tư lớn, bảo đảm công nghệ cao, ít xả thải môi trường, nhưng việc các địa phương có chọn được vốn FDI chất lượng hay không vẫn còn rất nan giải. Trong cơ có nguy, nguy là vài năm nay số lượng dự án FDI đổ vào Việt Nam rất nhiều nhưng quy mô dự án lại nhỏ đi, chỉ bằng 70% vốn dự án FDI những năm trước đây, nhiều nhà đầu tư quy mô vốn li ti cũng đến nước ta để đầu tư.
Để đón được các tập đoàn lớn di chuyển chuỗi cung ứng, sản xuất sang Việt Nam phụ thuộc vào nhiều điều kiện, có những thứ chúng ta đang rất thiếu như môi trường đầu tư công khai minh bạch, nguồn nhân lực chất lượng cao, chi phí hạ tầng logistics cao. Việt Nam thiếu 3 yếu tố này nên khi các “ông lớn” vào đầu tư họ rất cân nhắc.
Theo tôi, tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng đón làn sóng chuyển dịch dòng vốn đầu tư phải có tầm nhìn, đưa ra luật chơi rõ ràng, để kiểm soát theo hướng ưu tiên dòng vốn đầu tư nước ngoài chất lượng cao. Hiện nay trung ương đã trao cho địa phương nhiều quyền chủ động thu hút đầu tư nước ngoài nên cũng cần có một cơ quan để kiểm soát dòng vốn đầu tư FDI. Để chọn lọc được dòng vốn đầu tư FDI chất lượng cao thì cần xây dựng hàng rào kỹ thuật để kiểm soát dòng vốn đầu tư.
Các dự án đầu tư FDI lớn nên được đánh giá theo mức độ ảnh hưởng ở tầm quốc gia, để tránh “vỡ trận” về quy hoạch thì rất cần có chỉ đạo từ cấp cao. Trong thu hút đầu tư FDI thời gian tới cần chú ý tới đẳng cấp của doanh nghiệp FDI chứ không chỉ chú ý đến quy mô vốn đầu tư lớn. Vốn lớn nhưng chỉ tập trung vào lắp ráp thì cũng không nên đánh giá cao.
Có những thứ rất quan trọng trong thu hút FDI nhưng chúng ta chưa làm được, đó là thu hút những dự án có đẳng cấp công nghiệp và kết nối. Phải đặt lại chiến lược thu hút đầu tư FDI, không thể chỉ chăm chăm vào các mục tiêu ngắn hạn.
Duy Anh
