VCCI và hành trình 57 năm làm điểm tựa vững chắc cho cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân
Ngày 27/4/1963, thay mặt Hội đồng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Văn Đồng đã ký Quyết định số 58-CP thành lập Phòng Thương mại nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tiền thân của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) lúc bấy giờ. Chặng đường 57 năm hoạt động, trải qua biết bao thăng trầm biến động song trong bất cứ hoàn cảnh nào VCCI cũng nỗ lực vươn lên phát triển không ngừng, đóng góp to lớn vào công cuộc phát triển của nền kinh tế Việt Nam và trở thành điểm tựa vững chắc cho cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân trong nước.
Từ một tổ chức nhỏ bé chỉ với 93 doanh nghiệp hội viên với một Ban thư ký gọn nhẹ, qua 57 năm nỗ lực phấn đấu, VCCI đã trưởng thành, lớn mạnh và có những đóng góp xứng đáng vào lịch sử phát triển của đất nước và đội ngũ doanh nhân: Đấu tranh xoá bỏ các biện pháp cấm vận của Đế quốc Mỹ trong thời chiến, đẩy mạnh phát triển kinh tế và hội nhập trong thời bình. Ở giai đoạn nào, VCCI cũng giữ vai trò tiên phong: là động lực cho cải cách thể chế, hội nhập và phát triển doanh nghiệp.
Trong hơn 20 năm của chặng đường đầu tiên (1963 – 1982), hoạt động sản xuất thương mại của đất nước bị chi phối; nhịp độ của nền kinh tế tập trung điều phối bởi kế hoạch của nhà nước. Chính vì vậy trong giai đoạn này, VCCI chủ yếu thực hiện vai trò người mở đường hỗ trợ cho các đơn vị xuất nhập khẩu của miền Bắc, thiết lập và thúc đẩy quan hệ thương mại với các nước xã hội chủ nghĩa phục vụ yêu cầu của nền kinh tế sau chiến tranh, đồng thời thúc đẩy giao lưu kinh tế giữa các vùng miền trong nước.
10 năm sau thời kỳ hậu chiến (1983-1992), VCCI thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, mở ra nhiều dịch vụ phục vụ doanh nghiệp. Trong giai đoạn này, nền kinh tế đất nước chuyển sang cơ chế thị trường và bắt đầu bước vào vận hội mới. Theo đó VCCI tập trung tạo lập những nền tảng ban đầu của môi trường kinh doanh mới, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp thuộc khu vực tư nhân; đồng thời tham gia tích cực vào nỗ lực mở cửa nền kinh tế, đẩy mạnh xuất khẩu, thu hút đầu tư.
Giai đoạn từ năm 1993 đến nay, VCCI đã đi được những bước dài so với hành trình 57 năm của mình. Không chỉ nâng tầm về tổ chức, VCCI còn tập hợp trong tổ chức mình một cộng đồng đông đảo doanh nghiệp và hiệp hội doanh nghiệp (cả trực tiếp và gián tiếp) đại diện cho gần 800.000 doanh nghiệp trong cả nước. Hầu hết các tập đoàn, TCty nhà nước và tư nhân, các hiệp hội DN lớn đều là hội viên của VCCI. VCCI cũng thiết lập quan hệ hợp tác chặt chẽ với gần 200 các tổ chức đối tác quốc tế để hỗ trợ các doanh nghiệp vươn ra thị trường toàn cầu. VCCI là thành viên tích cực của Phòng Thương mại Quốc tế (ICC), Liên đoàn các Phòng Thương mại thế giới, Liên đoàn Phòng Thương mại và Công nghiệp châu Á – Thái Bình Dương (CACCI), Phòng Thương mại và Công nghiệp các nước ASEAN (ASEAN CCI) và các liên đoàn giới chủ thế giới và khu vực.
VCCI đã đi đầu trong việc nghiên cứu và phổ biến tư tưởng Hồ Chí Minh về doanh nghiệp và doanh nhân; đã cùng với các Hiệp hội doanh nghiệp đề xuất với Thủ tướng Chính phủ lấy ngày 13 tháng 10 hằng năm là Ngày Doanh nhân Việt Nam; đã đưa ra thông điệp “Doanh nhân – người lính thời bình” để cổ vũ và phát động tinh thần doanh nhân trong xã hội, đã tổ chức tôn vinh và trao tặng danh hiệu “Cúp Thánh Gióng”, “Cúp Bông hồng Vàng”, “Giải thưởng Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp” và các giải thưởng có uy tín khác cho các doanh nhân Việt Nam tiêu biểu. Đã lập kỉ niệm chương “Vì sự nghiệp phát triển doanh nghiệp” để tri ân các cá nhân, tổ chức đóng góp vào sự nghiệp này. VCCI đã có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng các quan điểm, chính sách và nền tảng pháp lý cho môi trường kinh doanh ở Việt Nam thông qua việc tham gia tích cực vào xây dựng và tổ chức thực hiện Luật doanh nghiệp (1999, 2005), Luật đầu tư (2005), các nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương khoá IX và khóa XII về kinh tế tư nhân nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta, Nghị quyết của Bộ Chính trị số 07-NQ/TW “Về hội nhập kinh tế quốc tế”. VCCI đã tổ chức nghiên cứu và đề xuất, khuyến nghị các chủ trương, phương án đàm phán gia nhập WTO, CPTPP, EVFTAs… và các điều ước quốc tế cùng nhiều chủ trương chính sách quan trọng khác của Đảng và Nhà nước. Đặc biệt, VCCI đã chủ động đề xuất và Chủ tịch VCCI được phân công là Trưởng ban biên tập đề án trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 09/NQ-TW ngày 09/12/2011 về “Xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế” – văn kiện đầu tiên của Đảng và Nhà nước ta về doanh nhân, trong đó đã khẳng định vai trò của đội ngũ doanh nhân và các quan điểm, chính sách, giải pháp phát triển đội ngũ doanh nhân cùng với giai cấp công nhân, nông dân và đội ngũ trí thức trong tình hình mới. Với đề xuất của Chủ tịch VCCI tại Quốc hội, lần đầu tiên vai trò của doanh nhân đã được hiến định trong Hiến pháp 2013. Năm 2019, VCCI cũng đã hoàn thành xuất sắc Đề tài nghiên cứu khoa học lý luận chính trị cấp Nhà nước của Hội đồng Lý luận Trung ương về “Nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam: thực trạng, các vấn đề đặt ra và giải pháp” đóng góp cơ sở lý luận cho các văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII.
Để góp phần tạo ra động lực cải cách từ cơ sở, trong điều kiện Chính phủ thực hiện chủ trương phân cấp mạnh mẽ, bên cạnh việc góp phần xây dựng và thực hiện Đề án cải cách hành chính của Chính phủ, VCCI đã tổ chức nghiên cứu, công bố và tư vấn hỗ trợ các địa phương nâng cao Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), tạo phong trào thi đua, nâng cao chất lượng điều hành kinh tế và cải cách ở các địa phương. Công trình nghiên cứu được đánh giá cao và có hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong các địa phương. Với sự trợ giúp của VCCI, hầu hết các tỉnh, thành phố trong cả nước đã có nghị quyết và chương trình hành động để cải thiện chỉ số này nhằm xây dựng một môi trường kinh doanh thân thiện, phục vụ tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp.
VCCI đã chủ trì nghiên cứu, công bố báo cáo thường niên và các báo cáo định kỳ khác về tình hình doanh nghiệp và kiến nghị kịp thời những giải pháp, chính sách với Chính phủ. VCCI cũng chủ trì và đồng chủ trì nhiều diễn đàn đối thoại chính sách kinh tế và kinh doanh lớn, có uy tín ở Việt Nam như: Hội nghị Thủ tướng gặp doanh nghiệp (phối hợp với Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư), Hội nghị toàn quốc về Phát triển bền vững (phối hợp với Văn phòng Chính phủ), Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam – VBF (phối hợp với các cơ quan Chính phủ, IFC, WB và các hiệp hội doanh nghiệp trong và ngoài nước)… Nhiều diễn đàn quốc tế lớn của giới doanh nhân cũng được VCCI tổ chức thành công như: Hội nghị Thượng đỉnh Doanh nghiệp APEC 2006, 2017, Hội nghị Thượng đỉnh Kinh doanh Việt Nam, Hội nghị thượng đỉnh doanh nghiệp EU – ASEAN, Hội nghị thượng đỉnh doanh nghiệp GMS, Hội nghị thượng đỉnh phụ nữ toàn cầu, các hội nghị ABAC, ASEAN BIS, ASEAN BAC,… và các diễn đàn kinh doanh với các nước có sự tham gia của các CEO hàng đầu và nhiều nguyên thủ, người đứng đầu Chính phủ các nước trên thế giới.
Nhóm lên ngọn lửa khởi nghiệp, thúc đẩy đào tạo, hỗ trợ phát triển doanh nghiệp, VCCI là tổ chức đi đầu trong việc phát động “Chương trình Quốc gia khởi nghiệp” và xây dựng mạng lưới các trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, các doanh nghiệp khởi nghiệp trong cả nước. Chương trình đào tạo Khởi sự và phát triển doanh nghiệp (SIYB) do VCCI phối hợp với tổ chức Lao động quốc tế (ILO) thực hiện được triển khai ở hầu hết tỉnh, thành phố trong cả nước từ hai thập kỷ trước, đã ghi dấu ấn là chương trình hỗ trợ đào tạo doanh nghiệp nhỏ và vừa sớm nhất, có quy mô lớn nhất và đạt chuẩn mực quốc tế ở Việt Nam. Đối với các doanh nghiệp lớn, VCCI cũng có sự trợ giúp tích cực trong quá trình cổ phần hóa và tái cấu trúc. Chương trình đào tạo quản trị kinh doanh cao cấp phối hợp với GIZ (Cộng hòa Liên bang Đức), INSEAD (Trường Đào tạo quản trị kinh doanh châu Âu), với EuroCham (Phòng Thương mại Châu Âu), với Keidanren (Liên đoàn các tổ chức kinh tế Nhật Bản)… là những chương trình đào tạo doanh nghiệp có uy tín hàng đầu ở Việt Nam được VCCI tổ chức từ rất sớm đã góp phần hình thành tư duy và kỹ năng quản trị cho các doanh nghiệp lớn ở Việt Nam.
VCCI đã chủ trì nhiều hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư lớn, góp phần đẩy mạnh xuất khẩu và đưa các dự án đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Các đoàn doanh nghiệp tháp tùng lãnh đạo Đảng và Nhà nước đi thăm và làm việc ở nước ngoài và các “Diễn đàn doanh nghiệp”, các cuộc đối thoại, tọa đàm… được VCCI tổ chức trong khuôn khổ các chuyến đi này là những hoạt động xúc tiến quan trọng ở tầm quốc gia, góp phần quảng bá đất nước, con người và nền kinh tế Việt Nam, mang lại hiệu quả thiết thực. Trong điều kiện thị trường thế giới khó khăn, xu hướng bảo hộ mậu dịch tăng lên, những hoạt động của VCCI trong việc hướng dẫn và hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam vượt qua các rào cản thương mại, thực hiện các biện pháp phòng vệ thương mại, giải quyết các tranh chấp trong thương mại quốc tế, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của các doanh nghiệp trong quá trình hội nhập là những nỗ lực đáng được ghi nhận.
Tăng cường liên kết doanh nghiệp, xây dựng văn hoá kinh doanh và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, VCCI cũng đã sớm thành lập Hội đồng Trung ương các Hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam, Hội đồng Người sử dụng lao động Việt Nam, Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam, Hội đồng Doanh nhân Nữ Việt Nam, Hội đồng Doanh nhân và Gia đình Việt Nam, Trung tâm Văn hóa doanh nhân… Hàng loạt các hoạt động thông tin, tư vấn, đào tạo, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc liên kết doanh nghiệp, xây dựng văn hóa kinh doanh, xây dựng quan hệ lao động hài hòa, bảo vệ môi trường và phát triển cộng đồng… được triển khai rộng khắp.
TS. Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch VCCI hồ hởi cho biết những năm gần đây, bình quân mỗi năm VCCI trực tiếp tham gia soạn thảo và góp ý xây dựng hơn 60 dự thảo văn bản pháp luật, tổ chức trên 500 hội nghị, hội thảo về xây dựng pháp luật, chính sách; tổ chức trên 1.500 lớp đào tạo, tập huấn cho trên 80.000 lượt doanh nghiệp; tổ chức đón tiếp và bố trí chương trình làm việc cho trên 350 đoàn với trên 20.000 lượt doanh nhân nước ngoài vào Việt Nam; tổ chức gần 150 đoàn với trên 7.000 lượt doanh nghiệp Việt Nam ra nước ngoài khảo sát thị trường tìm kiếm cơ hội đầu tư kinh doanh; tổ chức gần 600 cuộc hội thảo, tọa đàm, gặp gỡ tiếp xúc doanh nghiệp với sự tham dự của trên 80.000 lượt doanh nghiệp; cấp hàng trăm ngàn bộ giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa xuất khẩu (C/O) và các chứng từ thương mại khác…”Nhìn lại chặng đường 57 năm phát triển, chúng ta có thể tự hào về những đóng góp to lớn, có ý nghĩa tiên phong của các thế hệ Hội viên, cán bộ, nhân viên VCCI đối với công cuộc đổi mới, đối với sự phát triển của nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên với tinh thần “tự hào nhưng không tự mãn”, VCCI nhận thấy bản thân mình còn phải phấn đấu, nỗ lực hơn nữa mới có thể đáp ứng được yêu cầu của cộng đồng doanh nghiệp và nền kinh tế đật nước; nhất là trong bối cảnh nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp đang bước vào một giai đoạn phát triển mới sau đại dịch Covid-19 mà ở đó yêu cầu tái cấu trúc, hướng tới một cơ cấu hiện đại, sáng tạo, bao dung và bền vững trở thành vấn đề quan trọng sống còn. Với quyết tâm vượt khó đi lên cùng sự chung tay góp sức của tập thể hội viên, cán bộ công nhân viên, VCCI sẽ tiếp tục phấn đấu tự hoàn thiện mình và không ngừng nâng cao năng lực hoạt động để mãi xứng đáng là điểm tựa niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp và đội ngũ doanh nhân Việt Nam trên hành trình xây dựng đất nước văn minh, giàu mạnh” – ông Lộc nhấn mạnh.
Ghi nhận thành tựu và những đóng góp lớn lao, VCCI vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huân chương Lao động hạng Nhất và nhiều phần thưởng cao quý khác.
Đặc biệt VCCI được Phòng Thương mại Quốc tế (ICC) đánh giá là một trong những phòng thương mại và công nghiệp năng động nhất trong các nước đang phát triển. Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc được tín nhiệm bầu vào Ban lãnh đạo đương nhiệm của Liên đoàn các Phòng Thương mại Thế giới.
Xuân An
