Khuôn khổ kinh tế IPEF là gì?
Sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ đã leo thang trong những năm gần đây và sẽ gia tăng hơn nữa với sự ra đời của nhiều nhóm thương mại ở châu Á.
Sáng kiến mới nhất được đàm phán là Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPEF), một sáng kiến do Mỹ dẫn đầu, được nhiều người coi là nỗ lực nhằm chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc ở Châu Á-Thái Bình Dương.
IPEF là gì?
IPEF được coi là phản ánh tham vọng của Mỹ trong việc củng cố quan hệ với các nền kinh tế chủ chốt ở châu Á-Thái Bình Dương bằng cách xây dựng một chuỗi cung ứng loại trừ Trung Quốc.
Vào tháng 10 năm ngoái, Tổng thống Joe Biden đã phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh Đông Á: “Mỹ sẽ cùng các đối tác khám phá sự phát triển của khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương nhằm xác định các mục tiêu chung của chúng tôi xung quanh việc tạo thuận lợi thương mại, các tiêu chuẩn cho nền kinh tế kỹ thuật số và công nghệ, khả năng phục hồi của dây chuyền cung ứng, khử cacbon và năng lượng sạch, cơ sở hạ tầng, tiêu chuẩn lao động và các lĩnh vực chung khác”.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo và Đại diện Thương mại Katherine Tai đã đến thăm các nước ở Châu Á-Thái Bình Dương trong những tháng tiếp theo để đảm bảo sự tham gia của họ trong khuôn khổ.
Thông tin chi tiết vẫn chưa được công bố, nhưng IPEF khác với một khối thương mại truyền thống dựa trên các hiệp định thương mại tự do. Nó tìm cách thiết lập các quy tắc thương mại, bao gồm các lĩnh vực từ bảo vệ dữ liệu đến cắt giảm lượng khí thải carbon.
Các nước thành viên có thể lựa chọn tham gia vào các phần của khuôn khổ.
Những quốc gia nào đang tham gia?
Mỹ mong muốn các đồng minh như Nhật Bản, Hàn Quốc và Australia cũng như các nước chủ chốt ở Đông Nam Á tham gia vào sáng kiến này.
Mặc dù tập trung vào Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nhưng vẫn chưa rõ liệu Ấn Độ có tham gia hay không. Các cuộc đàm phán dự kiến sẽ bắt đầu trong những tháng tới, nhằm mục đích thiết lập cơ sở cho sáng kiến vào năm 2023.
Các điểm mấu chốt là gì?
Các chính phủ trong khu vực đã tuyên bố rằng IPEF không đưa ra các ưu đãi quan trọng để thúc đẩy các nước tham gia, chẳng hạn như khả năng tiếp cận thị trường Mỹ nhiều hơn.
Và với việc IPEF được thiết lập dựa trên lệnh hành pháp của tổng thống, nó có thể bị các chính quyền tiếp theo loại bỏ vì nó không phải là hiệp ước được thượng viện phê chuẩn.
Hiện chưa rõ các nước có quan hệ thương mại sâu sắc với Trung Quốc có sẵn sàng tham gia vào liên minh chống Bắc Kinh hay không.
Những hiệp định thương mại thay thế nào đã tồn tại?
Washington không phải là một phần của các khối thương mại quan trọng trong khu vực như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) do Bắc Kinh đứng đầu hoặc Hiệp định Toàn diện và Tiến bộ cho Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), trước đây là Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), mà Mỹ đã rút khỏi trong nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump.
Trong khi đó, RCEP là khối thương mại lớn nhất thế giới, với 15 quốc gia thành viên tập trung vào Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và bao gồm các nền kinh tế lớn ngoài ASEAN như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Australia.
RCEP bao gồm các nền kinh tế phát triển và các nước đang phát triển, được kỳ vọng sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp, khi công nghệ được kết hợp với nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào.
Ngọc Long
