Gian nan cuộc chiến chống xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Tuy nhiên cuộc chiến này vẫn còn rất gian nan, lâu dài, nhất là khi công nghệ làm giả, làm nhái sản phẩm ngày một tinh vi; tâm lý chuộng hàng “như thật” của người tiêu dùng và sự hờ hững, bị động của doanh nghiệp bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Quyền Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Tp.Đà Nẵng Trần Phước Trí cho biết hiện nay vấn đề xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ được thực hiện bằng nhiều phương thức, thủ đoạn mới tinh vi như: áp dụng công nghệ cao, sử dụng các thiết bị hiện đại để sảng xuất hàng hóa làm người tiêu dùng và các cơ quan quản lý thị trường khó phân biệt thật giả. Các hành vi vi phạm này ngày càng nguy hiểm hơn xét về mặt tính chất, mức độ vi phạm và có tổ chức chặt chẽ không những trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam mà còn mở rộng đối với các tổ chức, cá nhân nước ngoài.

Còn theo đại diện đơn vị phân phối sản phẩm thời trang thương hiệu MLB tại Việt Nam, trong 6 tháng qua (10/2022 – 3/2023) lực lượng quản lý thị trường trong nước đã phát hiện, thu giữ gần 3.000 sản phẩm giả, nhái thương hiệu MLB. Ngoài ra còn có một lượng lớn sản phẩm do hãng phát hiện và xác nhận đối tượng xâm phạm sau đó làm đơn đề nghị cơ quan quản lý thị trường xử lý. Từ thực tế những vụ phát hiện hàng giả, hàng nhái thương hiệu, sản phẩm MLB cho thấy có rất nhiều sản phẩm được sản xuất bởi các đối tượng trong nước với công nghệ cao, rất tinh vi. Khi phát hiện những sản phẩm giả này, công nghệ sao chép quá tinh vi khiến ban lãnh đạo MLB cũng phải ngỡ ngàng. “Có những sản phẩm giả chúng tôi phải gửi mẫu về hãng đến 3 lần để xác định thật – giả. Điển hình như công nghệ làm giả tinh vi đến độ sao chép được số seri sản phẩm. Khi khách hàng phát hiện sản phẩm không chất lượng, quét mã seri thì ra mã seri của hãng và thắc mắc tại sao một sản phẩm nhiều dấu hiệu hàng giả lại mang seri hàng thật” – đại diện MLB cho hay.

Một nguyên nhân nữa khiến cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ càng gian nan hơn chính là ý thức của người tiêu dùng. Theo Đại diện Cục Quản lý thị trường Tp.Đà Nẵng, với tâm lý chuộng hàng rẻ, nhiều người tiêu dùng vẫn ưu tiên lựa chọn những sản phẩm giả nhưng mẫu mã, kiểu dáng công nghiệp “như thật”, giá bán lại thấp hơn. Đánh vào tâm lý này, nhiều doanh nghiệp sẵn sàng vì lợi nhuận mà đánh đổi đạo đức kinh doanh; làm giả, làm nhái những sản phẩm được bảo hộ, có uy tín, chất lượng, kiểu dáng…, không chỉ gây thiệt hại cho những doanh nghiệp làm ăn chân chính mà còn làm tổn hại niềm tin của người tiêu dùng. “Ngày nay việc sao chụp, mô phỏng, làm nhái các sản phẩm để giành giật thị trường trở thành một hiện tượng khá phổ biến; dẫn đến hậu quả khôn lường là nạn sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ vẫn ngang nhiên tồn tại và ngày càng mở rộng quy mô hoạt động” – ông Trí cảnh báo

Đồng quan điểm, ông Lý Thành Công – đại diện Công ty CP Xuất nhập khẩu Bình Tây (đơn vị phân phối độc quyền các sản phẩm máy tính Casio tại Việt Nam) cho biết trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, người tiêu dùng đóng vai trò trực tiếp quyết định. Đó là lý do Công ty CP Xuất nhập khẩu Bình Tây luôn chú trọng đặc biệt đến công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người tiêu dùng cũng như đưa ra các giải pháp bằng công nghệ số để hỗ trợ người tiêu dùng nhận biết hàng thật – giả.

Bên cạnh tâm lý chuộng hàng rẻ của người tiêu dùng, một nguyên nhân nữa được chỉ ra đó là sự hờ hững, bị động và thiếu tinh thần trách nhiệm của doanh nghiệp bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Các chủ thể quyền mới chỉ dừng lại ở việc thông báo sự vụ cho các cơ quan chức năng chứ chưa chủ động trong việc trao đổi thông tin, xác minh nguồn gốc làm giả, hàng vi phạm để phối hợp với cơ quan chức năng thực thi quyền nhằm đẩy nhanh quá trình phân định có hay không việc vi phạm quyền sở hữu trí quệ để xử lý vi phạm. Thậm chí có những vụ việc chủ sở hữu cung cấp thông tin, chứng cứ không rõ ràng khiến bước xác minh, thu thập thông tin chứng cứ bị kéo dài, ảnh hưởng đến quyền lợi chung của doanh nghiệp và cả lợi ích của người tiêu dùng.

Để bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp và người tiêu dùng, ông Công cho biết Công ty CP Xuất nhập khẩu Bình Tây có một đột ngũ đi kiểm tra thị trường riêng đối với các sản phẩm Casio, thường xuyên đi nắm bắt, thông tin đến cơ quan chức năng các điểm bán sản phẩm hàng giả cụ thể; từ đó nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. “Bản thân các doanh nghiệp phải tự có sự chủ động trong phối hợp để chống hàng giả, thay vì trông chờ toàn bộ vào cơ quan quản lý nhà nước bởi ngăn chặn được hàng giả thì các bên đều có lợi. Cụ thể doanh nghiệp sẽ tăng hiệu quả sản xuất, tăng đóng thuế; người tiêu dùng được bảo vệ quyền lợi, được sử dụng hàng chính hãng tương ứng với số tiền mình bỏ ra. Và để làm được điều này thì vai trò của doanh nghiệp bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ rất quan trọng”.

Ở góc nhìn của cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ cho thấy cần có sự chủ động tích cực hơn của doanh nghiệp có sản phẩm bảo hộ sở hữu trí tuệ bị xâm phạm trong công tác phối hợp, đấu tranh chống hàng giả. Nếu có thêm nhiều doanh nghiệp có sự chủ động như Công ty Bình Tây hay đơn vị phân phối sản phẩm MLB trong việc chủ động tuyên truyền nâng cao ý thức cho người tiêu dùng; chủ động có các cách thức phân biệt hàng thật – giả và thông tin đến người tiêu dùng; chủ động nắm bắt và phát hiện những đơn vị làm giả, làm nhái sản phẩm của doanh nghiệp mình thì hiệu quả chống hàng giả, hàng nhái sẽ được nâng lên rõ rệt

Quốc Nam