Di sản kinh tế Mỹ của năm 2020: Bất bình đẳng gia tăng
Di sản của năm 2020 sẽ tồn tại trong ký ức tập thể nước Mỹ vì nhiều lý do: một đại dịch chết người và một cuộc bầu cử Tổng thống tồi tệ.
Nó cũng mang đến cuộc suy thoái kinh tế nghiêm trọng nhất trong gần một thế kỷ, khiến hàng triệu người rơi vào cảnh nghèo đói, thất nghiệp và tạo ra bất bình đẳng ngày càng gia tăng.
Nỗi đau về tài chính tập trung vào một số nhóm nhất định, như các nhóm dân tộc thiểu số, phụ nữ, những người có thu nhập thấp, những người không có bằng đại học và những người lao động trong ngành kinh tế dịch vụ, như các công việc nhà hàng và bán lẻ yêu cầu tiếp xúc trực tiếp.
Bất bình đẳng gia tăng
Ở một mức độ nhất định, những động lực này vẫn thường diễn ra trong mọi thời kỳ suy thoái. Tuy nhiên, cú sốc kinh tế được thúc đẩy bởi COVID-19 đã trở nên kỳ lạ qua cách thức những người Mỹ da trắng giàu có phục hồi từ vực sâu của cuộc khủng hoảng.
Đối với nhiều người trong số họ, cuộc suy thoái đã kết thúc nhiều tháng trước. Họ nhanh chóng tìm lại được những công việc đã mất. Sự giàu có của họ chưa bao giờ cao hơn khi cổ phiếu và giá nhà tăng vọt. Quyền sở hữu không cân đối của họ đối với những tài sản đó có nghĩa là các nhóm khác được hưởng rất ít.
Theo các nhà kinh tế, kết quả là một hố sâu tài chính giữa có và chưa xuất hiện nhanh hơn so với thời kỳ suy thoái trước đó.
Sự phục hồi bất bình đẳng
Những trải nghiệm khác nhau của những người ở nhóm đầu và nhóm cuối đã khiến nhiều nhà kinh tế nhận định sự phục hồi có hình chữ “K”.
Nhưng nỗi đau bất bình đẳng về tài chính đó không rõ ràng trong những tháng đầu của đại dịch suy thoái.
Quốc hội đã nhanh chóng thông qua Đạo luật CARES, một gói cứu trợ trị giá 2,2 nghìn tỷ đô la, nâng cao thu nhập hộ gia đình với trợ cấp thất nghiệp bổ sung và gói kích thích.
Theo dự án Opportunity Insights của Harvard, gần 40% việc làm đã bốc hơi đối với những người có thu nhập thấp nhất vào đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng. Tuy nhiên, mức tăng 600 đô la hàng tuần đối với những người thất nghiệp đã là mức gấp đôi thu nhập hộ gia đình đối với nhiều người trong số họ.
Thất nghiệp và việc làm
Công việc của những người có thu nhập thấp nhất (những người kiếm được ít hơn 27.000 đô la một năm) vẫn giảm gần 20% so với mức trước đại dịch vào giữa tháng 11, theo Opportunity Insights. Trợ cấp thất nghiệp bổ sung đã hết hạn cách đây vài tháng.
Tỷ lệ thất nghiệp của người da màu vẫn trên 10% và gần gấp đôi so với người da trắng, ở mức 5,9%. Những người không có bằng cấp 3 cũng thất nghiệp với tỷ lệ cao hơn gấp đôi so với những người có bằng đại học.
Edelberg, người từng là kinh tế gia tại Văn phòng Ngân sách Quốc hội, cho biết tỷ lệ thất nghiệp chính thức ở phụ nữ cũng đặc biệt thấp – phụ nữ đã rời bỏ lực lượng lao động hoàn toàn do chăm sóc con cái và các trách nhiệm khác.
Người giàu càng giàu hơn
Trong khi đó, những người có thu nhập cao nhất (những người kiếm được hơn 60.000 đô la một năm) đã phục hồi hoàn toàn là có được việc làm vào cuối tháng 8, theo Opportunity Insights. Đến giữa tháng 11, họ có nhiều việc làm hơn khoảng 1% so với trước đại dịch.
Các nhà kinh tế học cho biết, những người Mỹ giàu hơn thường chịu ảnh hưởng tài chính thông qua việc nắm giữ tài sản của họ – ví dụ như giá cổ phiếu và giá nhà – thay vì bị mất việc làm trong thời kỳ suy thoái.
Nhưng sự giàu có đó đã chứng tỏ khả năng phục hồi trong thời kỳ suy thoái của COVID-19.
Cổ phiếu và giá tiêu dùng
Giá cổ phiếu (được đo lường bởi chỉ số S&P 500) đã giảm 34% so với mức đáy thị trường vào ngày 23 tháng 3 – mức giảm nhanh nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, nó đã phục hồi với tốc độ nhanh nhất từ trước đến nay, xóa hoàn toàn khoản lỗ vào ngày 21 tháng 8, chưa đầy năm tháng sau đó.
S&P 500 đã tăng 67% so với mức đáy của thị trường. Chỉ số này đã tăng hơn 15% vào năm 2020.
Giá nhà cũng tăng gần 15% trong tháng 11 so với năm trước, theo Hiệp hội Môi giới Quốc gia. Những người Mỹ giàu có cũng đang tiêu ít tiền hơn khoảng 5% so với trước đại dịch, trong khi những người có thu nhập thấp nhất đang chi tiêu nhiều hơn khoảng 3%, theo Opportunity Insights. Điều đó cho thấy những người giàu có có thể đang tăng cường tiết kiệm, trong khi những người khác không thể làm như vậy.
Bảo Nguyên
