Bất cập trong quản lý thị trường thực phẩm chức năng

Được đánh giá là tiềm năng, thị trường thực phẩm chức năng (TPCN) Việt Nam đang hứa hẹn “bùng nổ” trong thời gian tới. Tuy nhiên, đây cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng hàng giả tràn lan, tình trạng “loạn” quảng cáo TPCN khiến làm mất lòng tin của người tiêu dùng và ảnh hưởng đến các doanh nghiệp (DN) làm ăn chân chính. Siết chặt kiểm soát thị trường TPCN là vấn đề được đặt ra.

Để hạn chế tình trạng thật giả lẫn lộn gây ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng, thiệt hại cho các DN làm ăn chân chính, ngày 26/9, Báo Diễn đàn Doanh nghiệp đã tổ chức Toạ đàm trực tuyến với chủ đề: “Thị trường TPCN: Thực trạng và giải pháp phát triển”.

TS Phạm Hưng Củng – Phó chủ tịch, Kiêm Tổng thư ký Hiệp Hội TPCN Việt Nam (Bìa phải)

Lộn xộn thị trường TPCN

Số liệu của Hiệp hội TPCN Việt Nam cho biết, nếu như năm 2000 mới chỉ có khoảng 63 sản phẩm TPCN của 13 cơ sở nhập khẩu vào Việt Nam thì đến nay cả nước đã có tới 4.190 DN tham gia sản xuất và kinh doanh với khoảng 10.930 sản phẩm đang lưu hành. Có hơn 90% nhà thuốc trên toàn quốc đang bán TPCN. Đây cũng là thị trường hấp dẫn với DN trong và ngoài nước.

Sự phát triển “thần tốc” này khiến việc kiểm soát hoạt động kinh doanh TPCN thêm khó khăn. Thị trường đang bị thả nổi, nhiều hàng giả, hàng kém chất lượng được quảng cáo thái quá về tính năng sản phẩm. Nhiều vụ phát hiện và thu giữ gần đây cho thấy, các đối tượng làm giả TPCN rất tinh vi, có đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại để đóng gói, dán tem nhãn sản phẩm không khác gì hàng chính hãng. Bên cạnh đó, nhiều cơ chế chính sách để phát triển, quản lý mặt hàng TPCN còn khá lỏng lẻo, chưa phù hợp, thiếu tính khả thi khiến không ít các DN sản xuất và kinh doanh TPCN mất phương hướng, làm ăn thiếu hiệu quả.

Lực lượng trước năng thu giữ thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc tại Hà Nội

Chia sẻ tại buổi Tọa đàm, Tổng giám đốc thương hiệu Mother & Care Nguyễn Minh Tuấn cho biết: Thị trường TPCN là thị trường vô cùng tiềm năng với nguồn nguyên liệu dồi dào, chỉ thua Trung Quốc. Tuy nhiên, thị trường TPCN Việt Nam khá “lộn xộn”. Hiện tại, nhiều DN sản xuất theo dạng quy mô gia đình và gia truyền, sản phẩm không có số đăng ký, bán tràn lan, thậm chí trà trộn chất cấm. Có những sản phẩm tăng cân, giảm cân có chứa chất cấm, nhưng đây lại là những sản phẩm bán rất chạy.

“Nhận định thị trường thực phẩm chức năng rất lộn xộn có đúng không?” và “Với thực trạng như vậy thì cơ quan chức năng xử lý thế nào?”, ông Tuấn đặt câu hỏi.

Bà Đỗ Việt Hương – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần sản xuất Thương mại Bio Cosmestics băn khoăn: “Hiện nay, trên thị trường xuất hiện nhiều các loại TPCN, tuy nhiên, có nhiều sản phẩm chưa ghi rõ về cơ sở sản xuất, đơn vị phân phối sản phẩm. Hoặc với những trường hợp các cơ sở sản xuất, phân phối không công bố việc đưa sản phẩm ra thị trường. Vậy Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế) có biết đến những trường hợp này không? Và nếu có thì Cục đã xử lý như thế nào?”

Mảnh đất màu mỡ

TS Phạm Hưng Củng – Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp Hội TPCN Việt Nam nhận định: Việt Nam là nước thuận lợi cho phát triển dược thảo, chúng ta có 4.000 cây, con cho sản xuất TPCN, 9.000 cây làm thực phẩm truyền thống. Kết hợp với sự phát triển của công nghệ nên chúng ta có nhiều điều kiện để đưa thảo dược thành sản phẩm cho sức khoẻ càng có điều kiện phát triển. “Chúng ta có nhiều tiềm năng về TPCN. Vấn đề là làm sao tổ chức sản xuất, quản lý, tổ chức thị trường, marketing, làm thế nào không những phục vụ cho 90 triệu người mà cả 600 triệu dân ASEAN và cả các nước khác”, TS Củng đặt vấn đề.

Ông Trần Văn Châu – Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết: Chỉ riêng trong tháng 8/2018, Cục đã xử lý 81 trường hợp vi phạm với tổng số tiền nộp phạt lên tới khoảng 135 tỷ đồng. Chủ yếu các trường hợp vi phạm này là về các sản phẩm giảm cân. “Có được việc phát hiện và xử lý kịp thời này Cục đã tăng cường và chủ động giám sát thông qua 2 kênh. Một là đường dây nóng của Cục thông qua ghi nhận phản ánh của người tiêu dùng hoặc thông qua phản ánh của báo chí”, ông Châu cho hay.

Nhằm tạo ra một môi trường đầu tư kinh doanh lành mạnh đối với sản phẩm TPCN, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp ngày càng phát triển, ngày 2/2/2018 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định 15/2018/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm. Nghị định được kì vọng là “đòn bẩy” để thúc đẩy thị trường TPCN phát triển minh bạch và lành mạnh.

Siết chặt hơn các hoạt động quản lý với những DN cố tình có hoạt động kinh doanh “chộp giật”, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 19/6/2018 về tăng cường đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng thuộc nhóm hàng dược phẩm, mỹ phẩm, TPCN, dược liệu và vị thuốc… Theo đó, Bộ Y tế sẽ tiếp tục duy trì việc kiểm soát, thanh tra một cách chặt chẽ hoạt động này.

Thanh Tùng