Hiệp định EVFTA và IPA: Biến khó khăn thành hiệu quả và cơ hội

Ngay khi Hiệp định Thương mại tự do (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư (EVIPA) giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU) chính thức được ký kết, Phái đoàn châu Âu tại Việt Nam, Bộ Công Thương đã phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức “Đối thoại về Hiệp định Thương mại tự do và Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và EU (EVFTA và IPA): Cơ hội cho DN”. Hầu hết các chuyên gia, nhà quản lý có mặt tại buổi đối thoại đều nhận định EVFTA và EVIPA sẽ tạo đà cho các DN Việt tiếp cận thị trường châu Âu và thế giới, đặc biệt trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang lan tỏa mạnh mẽ.

Cơ hội vàng…

Phát biểu tại buổi đối thoại, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết đối với Hiệp định EVFTA và EVIPA, điều rất đặc biệt là Việt Nam là nước thứ hai trong ASEAN và là nước đang phát triển đầu tiên trong khu vực ký kết FTA với EU – một FTA với tiêu chuẩn cao. Đây là kết quả của chặng đường dài, thể hiện các bước tiến lớn để đưa nước ta từ một nước đi sau, lần đầu tiên vươn lên thuộc nhóm nước đi đầu trong khu vực trong tiến trình chủ động hội nhập kinh tế quốc tế.

Nói đến một FTA, mọi người thường chú ý đến các cơ hội gia tăng thương mại. Và quả thực EVFTA là một hiệp định dự kiến có nhiều đóng góp tích cực cho tăng trưởng xuất khẩu cũng như quá trình đa dạng hóa thị trường và mặt hàng xuất khẩu cho Việt Nam. Với EVFTA, ngay khi Hiệp định có hiệu lực, 85,6% số mặt hàng, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU sẽ được hưởng thuế 0%. Sau 7 năm, 99,2% số mặt hàng sẽ được hưởng thuế 0%, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam (các mặt hàng còn lại theo hạn ngạch thuế quan với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%). “Tuy nhiên với những hiệp định thương mại tự do thế hệ mới thì phạm vi không chỉ dừng ở các cam kết mở cửa thị trường hàng hóa. Hiệp định EVFTA điều chỉnh rất nhiều vấn đề khác như mở cửa thị trường dịch vụ, đầu tư và mua sắm của các cơ quan Chính phủ; thương mại điện tử; quyền sở hữu trí tuệ; DN nhà nước và phát triển bền vững. Các quy định dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế trong nhiều lĩnh vực về kinh doanh, thương mại, đầu tư, đấu thầu, sở hữu trí tuệ…”– Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Còn theo Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc, cộng động DN Việt Nam kỳ vọng rất nhiều vào những cơ hội chưa từng có từ hai Hiệp định kết nối Việt Nam với EU. “EVFTA, IPA toàn diện và tiêu chuẩn cao với một đối tác phát triển như EU sẽ tạo ra sức ép tốt để cải thiện môi trường kinh doanh và thể chế kinh tế Việt Nam theo hướng thị trường, tôn trọng cạnh tranh và quyền tự do kinh doanh, bảo hộ hợp lý tài sản của nhà đầu tư. Đây là điều mà hơn 70.000 DN Việt Nam luôn mong đợi” – ông Lộc khẳng định.

Đồng quan điểm với ông Lộc, bà Cecilia Malmstrom – Cao ủy Thương mại của EU cho biết EVFTA là một hiệp định rất hiện đại, mang lại nhiều lợi ích cho DN hai bên và cả người tiêu dùng. Người dân Việt Nam sẽ có cơ hội tiếp cận với các sản phẩm chất lượng cao, giá cả cạnh tranh từ EU. Ngược lại, các sản phẩm của Việt Nam cũng sẽ có sự bảo hộ vào thị trường EU. Bên cạnh đó, Hiệp định cũng bao hàm những điều khoản phi truyền thống như phát triển bền vững, bảo vệ quyền lợi người lao động. Bà Cecilia Malmstrom nhấn mạnh: “Chúng tôi muốn đảm bảo quan hệ thương mại mang lại những tác động tích cực. Cơ hội mà Hiệp định này mang lại không chỉ cho ngày hôm nay mà còn về mai sau”.

…Thách thức cũng không ít

Tuy nhiên bên cạnh cơ hội rộng mở, việc thực thi Hiệp định EVFTA cũng đặt ra không ít thách thức, nhất là khi Việt Nam là nền kinh tế có trình độ phát triển thấp nhất so với các nước trong khu vực đã ký FTA với EU.

Theo ông Vũ Tiến Lộc, khi tham gia EVFTA, Việt Nam phải vượt qua 4 thách thức gồm: đảm bảo quy tắc xuất xứ; rào cản kỹ thuật, vệ sinh dịch tễ; chi phí tuân thủ kèm theo điều kiện rất cao về môi trường và lao động; hiểu được cam kết nhưng phải vận dụng được. “Ký kết hiệp định này cũng như FTA khác, đó là thông thị trường, tiếp đến phải thoáng về thể chế. Thị trường thông rồi, mở ra rồi mà thể chế trói buộc như bó tay bó chân thì DN chết chắc. Tham gia EVFTA, không phải thả DN xuống hồ, xuống sông mà xuống đại dương” – ông Lộc nhấn mạnh

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng cho rằng thách thức không chỉ nằm trong chủ quan của DN mà còn ở cả công tác thực thi và trách nhiệm của các cơ quan tổ chức liên quan đến bộ luật hóa. Vì vậy những bộ luật này cần được soạn thảo và ban hành theo hướng cải cách và kiến tạo hướng tới DN và người dân. “Nếu như có sự tương tác tốt giữa DN và người dân với khu vực công, với mục tiêu cụ thể, chúng ta sẽ biến khó khăn thành hiệu quả và cơ hội. Không chỉ còn là những thông tin chung chung, những cam kết này đã đi vào cụ thể từng nhóm ngành hàng, từng ưu đãi. Vấn đề còn lại là chương trình hành động của các tỉnh, thành sau này về cách tổ chức thực hiện” – Bộ trưởng khẳng định.

Thanh Bình