Nhiều giải pháp cấp bách giải cứu doanh nghiệp qua cơn khốn khó…
Trong bối cảnh triển vọng kinh doanh vẫn còn rất mù mịt, các chuyên gia đã đề xuất một loạt giải pháp cấp bách nhằm hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn như: khơi thông dòng vốn cho doanh nghiệp; giảm phí, chi phí cho doanh nghiệp; tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh…
Doanh nghiệp chán nản, mất niềm tin
Theo số liệu được Tổng cục Thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2023 có 55.200 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 20,3% so với cùng kỳ năm trước; 25.500 doanh nghiệp ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể, tăng 34,1%; 7.300 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 6,5%. Như vậy tính chung trong 5 tháng đầu năm đã có tới 88.000 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, bình quân một tháng có 17.600 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.
Ngày 26/5, Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV, thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) cũng đã công bố kết quả khảo sát về khó khăn hiện tại và triển vọng kinh doanh của doanh nghiệp từ nay đến cuối năm 2023. Trong tổng số 9.556 doanh nghiệp tham gia khảo sát, Ban IV cho biết có 82 % doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng kinh doanh trong các tháng còn lại của năm 2023. Trong số các doanh nghiệp còn hoạt động năm 2023, có 71% dự kiến giảm quy mô lao động trên 5%, trong đó có 22.2% dự kiến giảm trên 50%. Có 80,3% DN dự kiến giảm doanh thu trên 5%, trong đó tỷ lệ giảm trên 50% doanh thu là 29.4%.
Điều đáng lo ngại là niềm tin của doanh nghiệp đối với kinh tế vĩ mô, kinh tế ngành trong bối cảnh này đặc biệt thấp khi có đến hơn 80% doanh nghiệp được khảo sát có đánh giá tiêu cực, rất tiêu cực về triển vọng kinh tế Việt Nam trong các tháng còn lại của năm 2023. Các đánh giá rất tích cực/tích cực chỉ chiếm 4.2% các doanh nghiệp được khảo sát.
Trước thực tiễn và qua kết quả khảo sát, Ban IV chỉ ra những khó khăn hiện tại của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đến từ cả sức ép bên ngoài lẫn bên trong. Sức ép bên ngoài là suy thoái kinh tế toàn cầu, khiến lạm phát tăng cao, kéo theo nhu cầu đặt hàng giảm. Còn sức ép trong nước đến từ các vấn đề nội tại như: tắc nghẽn dòng vốn, điều kiện kinh doanh không thuận lợi, lo ngại nguy cơ bị hình sự hoá khiến doanh nghiệp chưa kịp hồi phục sau dịch bệnh đã bị bồi thêm “cú đấm”.
Gỡ khó, tiếp sức cho doanh nghiệp
Trên cơ sở phân tích kỹ các nguyên nhân, Ban IV cũng đề xuất 3 nhóm giải pháp giải cứu cho doanh nghiệp gồm: khơi thông dòng vốn cho doanh nghiệp; giảm phí, chi phí cho doanh nghiệp; tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh
Cụ thể với giải pháp khơi thông dòng vốn cho doanh nghiệp, ông Trịnh Xuân An – Đại biểu tỉnh Đồng Nai cho rằng cần có những hành động quyết liệt hơn với thị trường vốn (ví dụ một chính sách vượt tiền lệ như yêu cầu lãi suất cho vay giảm xuống dưới 9%); thay đổi các điều kiện cho vay theo hướng “dễ thở” hơn; thậm chí có thể dùng quỹ hỗ trợ doanh nghiệp để bơm vốn cho doanh nghiệp, đặc biệt là với nhóm sản xuất.
Đồng quan điểm, TS Nguyễn Tú Anh – Vụ trưởng Vụ Tổng hợp (Ban Kinh tế Trung ương) nhấn mạnh ngay lúc này đây cần dành ưu tiên hàng đầu cho việc giảm lãi suất bởi chỉ khi lãi suất giảm thì doanh nghiệp mới bớt được áp lực về chi phí vốn, từ đó có thêm cơ hội vượt qua khó khăn.
Còn theo ông Nguyễn Mạnh Hùng – Uỷ viên thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, cơ quan này từng đề nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét bỏ room tín dụng bởi room tín dụng tạo cơ chế xin cho, việc phụ thuộc vào trần tín dụng gây cản trở doanh nghiệp chủ động trong tiếp cận vốn. Mặc dù đồng tình với đề nghị này song đến thời điểm hiện tại, Ngân hàng Nhà nước vẫn chưa có bất kỳ thông báo nào về lộ trình bỏ room tín dụng
Trong kiến nghị gửi Thủ tướng của Ban IV, các doanh nghiệp cũng đề xuất Chính phủ nghiên cứu một gói tín dụng ưu đãi cho các ngành, lĩnh vực chủ lực, trong đó có những khoản mục dành cho các doanh nghiệp quy mô nhỏ, vừa. Họ cũng đề nghị Chính phủ cho phép ngân hàng thương mại trong nước được mua lại các trái phiếu sắp đến hạn và xử lý như một dạng tín dụng đặc biệt. Lượng trái phiếu này hiện có giá trị vượt nhiều lần khả năng mua lại của các doanh nghiệp trong nước.
Với giải pháp giảm phí, chi phí, nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp, Ban IV kiến nghị kéo dài thời hạn các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đã phát huy hiệu quả trong giai đoạn Covid-19, bao gồm việc giảm 2% VAT đến hết 2025, đến hết năm 2025 thay vì chỉ hết năm 2023. Bà Lý Kim Chi – Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm Tp.HCM cho rằng việc kéo dài thời gian áp dụng giảm 2% VAT sẽ giúp tăng độ lan toả chính sách. Còn theo ông Trần Văn Lâm – Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội đánh giá, việc giảm VAT trong 6 tháng khó mang lại sự phục hồi như kỳ vọng.
Theo đó, Ban IV cũng đưa ra các đề xuất giảm chi phí, nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp, như: Kéo dài thời hạn các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đã phát huy hiệu quả trong giai đoạn Covid-19, bao gồm việc giảm 2% thuế giá trị gia tăng đến hết năm 2025 thay vì chỉ hết năm 2023; Cần tiếp tục giãn, hoãn, giảm các khoản phí liên quan đến bảo hiểm xã hội, kinh phí công đoàn, hay xem xét mức đóng thuế thu nhập cá nhân mới để phù hợp với bối cảnh mới.
Nhiều doanh nghiệp cũng cho rằng Chính phủ cần tiếp tục giãn, hoãn, giảm các khoản phí liên quan đến bảo hiểm xã hội, kinh phí công đoàn; xem xét mức đóng thuế thu nhập cá nhân mới để phù hợp với bối cảnh mới; đồng thời đẩy nhanh việc hoàn thuế cho các doanh nghiệp. Theo Ban IV, Chính phủ cũng có thể tính đến một số cơ chế đặc biệt như cho phép doanh nghiệp được hoàn thuế trong 3 tháng sau khi hoàn thành xuất khẩu đơn hàng. Việc hậu kiểm sẽ được tiến hành để kiểm soát rủi ro, chống gian lận thuế.
Xoay quanh giải pháp tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh vốn đang bị chững lại, ông Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng rào cản lớn ảnh hưởng đến vận hành của doanh nghiệp hiện nay chính là thủ tục hành chính . Thời gian này, Quốc hội cần tập trung tháo gỡ ngay những vướng mắc pháp lý cho doanh nghiệp, đặc biệt với nhóm bất động sản, giao thông, đầu tư công…
Ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng lưu ý nên hạn chế thanh, kiểm tra doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh; đồng thời cắt giảm các thủ tục không cần thiết, qua đó giúp doanh nghiệp tiết kiệm được thời gian, các khoản chi phí không cần thiết.
Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp cũng đề xuất cơ quan chức năng cần sớm hoàn thành điều tra các vụ án hiện tại để doanh nghiệp yên tâm sản xuất. Chính phủ cũng có thể cân nhắc đến nghị quyết không hình sự hoá các quan hệ kinh tế, dân sự như những năm 1997-2000. Ngoài ra, một số ý kiến cũng đề cập đến đến việc phát triển thị trường nội địa nhằm bổ trợ cho cầu quốc tế đang suy giảm.
Liên quan tới các đề xuất cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, Ban IV kiến nghị phân quyền cho phép cơ quan phòng cháy chữa cháy cấp quận/huyện thẩm duyệt và nghiệm thu cho các nhà máy có vốn đầu tư dưới 200 tỷ và ngành nghề không đặc biệt gây nguy cơ cháy nổ để giảm thời gian chờ đợi kéo dài vì các khâu xét duyệt đang hầu hết tập trung về một vài đầu mối ở trung ương như hiện nay.
Trên cơ sở nhận diện rõ các khó khăn, thách thức mà cộng đồng doanh nghiệp đang phải đối mặt, Chính phủ đang tập trung nghiên cứu các giải pháp cụ thể cho nhóm vấn đề này. Trong công điện ra ngày 26/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu tiếp tục tìm cách hạ lãi suất; sớm hoàn VAT cho doanh nghiệp; thực hiện miễn, giảm thuế phí cũng như đề xuất các chính sách khác nếu còn dư địa; đồng thời yêu cầu các đơn vị cắt giảm thủ tục hành chính, xử lý các cán bộ sợ trách nhiệm không dám thực thi công vụ.
Tấn Hảo
