Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình phi đô la hóa
Sự cạnh tranh với Trung Quốc, hậu quả từ cuộc chiến của Nga ở Ukraine và tranh cãi ở Washington về mức trần nợ của Mỹ đã khiến nhiều người nghi ngại về vị thế đồng đô la với tư cách là đồng tiền thống trị thế giới.
Các biện pháp trừng phạt áp đặt với Nga vào năm ngoái để cấm quốc gia này tham gia hệ thống tài chính toàn cầu cũng đã thúc đẩy suy đoán rằng các nước không phải đồng minh của Mỹ sẽ rời xa đồng đô la.
Sau đây là một số lập luận giải thích tại sao quá trình phi đô la hóa sẽ xảy ra – hoặc có thể không xảy ra
Tình trạng dự trữ giảm
Theo dữ liệu từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế, tỷ lệ đồng đô la trong dự trữ ngoại hối chính thức đã giảm xuống mức thấp nhất trong 20 năm vào quý 4 năm 2022: 58%.
Stephen Jen, Giám đốc điều hành của Eurizon SLJ Capital Limited, cho biết sự thay đổi đó rõ ràng hơn khi được điều chỉnh theo tỷ giá hối đoái. Jen nói: “Những gì đã xảy ra vào năm 2022 là sự sụt giảm rất mạnh về tỷ trọng của đồng đô la theo giá trị thực”, đồng thời cho biết thêm rằng điều này là để đối phó với việc đóng băng một nửa trong số 640 tỷ đô la dự trữ vàng và ngoại hối của Nga sau cuộc xâm lược Ukraine vào năm 2022. Điều này đã khiến các quốc gia như Saudi Arabia, Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ nghĩ đến việc đa dạng hóa sang các loại tiền tệ khác.
Chiến lược dài hơi
Mặc dù tỷ lệ đô la trong dự trữ ngoại hối của ngân hàng trung ương đạt mức thấp nhất trong hai thập kỷ vào quý cuối cùng của năm 2022, nhưng diễn biến đó diễn ra dần dần và hiện gần như ở mức tương đương với năm 1995.
Các ngân hàng trung ương tích trữ quỹ khẩn cấp bằng đô la trong trường hợp họ cần hỗ trợ tỷ giá hối đoái trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế. Nếu một loại tiền tệ yếu đi quá nhiều so với đồng đô la, dầu và các hàng hóa khác được giao dịch bằng đồng tiền của Mỹ trở nên đắt đỏ, làm tăng chi phí sinh hoạt và thúc đẩy lạm phát.
Nhiều loại tiền tệ, từ đô la Hồng Kông đến đồng balboa của Panama, được cố định bằng đồng đô la vì những lý do tương tự.
Giao dịch nguyên liệu thô
Đồng đô la toàn năng đã chi phối giao dịch hàng hóa, cho phép Washington cản trở việc tiếp cận thị trường của các nước sản xuất, từ Nga đến Venezuela và Iran.
Tuy nhiên, thương mại đang chuyển dịch. Ấn Độ mua dầu của Nga bằng dirham và rúp từ UAE. Trung Quốc đang chuyển sang đồng nhân dân tệ để mua dầu, than và kim loại trị giá khoảng 88 tỷ USD của Nga. Công ty dầu khí quốc gia CNOOC của Trung Quốc và TotalEnergies của Pháp đã hoàn tất giao dịch LNG bằng đồng nhân dân tệ đầu tiên vào tháng 3.
Một tương lai rời rạc
Mặc dù có thể không có một đồng tiền nào kế bị đồng đô la, nhưng hiện có nhiều lựa chọn thay thế có thể tạo ra một thế giới đa cực.
Các ngân hàng trung ương toàn cầu xem xét nhiều loại tài sản hơn, bao gồm nợ doanh nghiệp, tài sản vật chất như bất động sản và các loại tiền tệ khác.
Mark Tinker, giám đốc Toscafund Hong Kong cho biết: “Đây là quá trình đang diễn ra. Đồng đô la sẽ được sử dụng ít hơn trong hệ thống toàn cầu.”
Hoàng Trung
