Đầu tư của Nhật Bản vào Việt Nam giảm mạnh khi Thủ tướng Suga tìm kiếm mối quan hệ chặt chẽ hơn
Nhật Bản, từng là nguồn đầu tư doanh nghiệp lớn nhất vào Việt Nam, đã tụt xuống vị trí thứ tư trong 9 tháng đầu năm 2020, bị vượt qua bởi các đối thủ nhanh nhẹn hơn từ Hàn Quốc và Trung Quốc.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài của các công ty Nhật Bản đã giảm 43% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi Nhật Bản đứng thứ hai về đầu tư tích lũy và đứng đầu danh sách hàng năm vào năm 2017 và 2018, thì nước này đã tụt xuống vị trí thứ tư vào năm 2019.
Một giám đốc điều hành của một tổng thầu Nhật Bản cho biết: “Theo như tôi thấy, có vẻ như không có bất kỳ khoản đầu tư quy mô lớn nào của các công ty Nhật Bản trong tương lai”.
Sự sụt giảm này diễn ra ngay cả khi Nhật Bản đang cố gắng thiết lập quan hệ ngoại giao chặt chẽ hơn với Việt Nam. Thủ tướng Yoshihide Suga đã chọn quốc gia Đông Nam Á này cho chuyến công du chính thức đầu tiên trong tuần này và chính quyền của ông đã thiết lập một chương trình trợ cấp để khuyến khích các công ty Nhật Bản đa dạng hóa mạng lưới cung ứng của họ vào khu vực.
Đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng tới đầu tư của các doanh nghiệp vào Việt Nam trên diện rộng hơn, với tổng vốn đầu tư của các công ty nước ngoài trong 9 tháng tính đến tháng 9 năm 2020 giảm 19% so với cùng kỳ năm ngoái xuống còn 21,2 tỷ USD, nhưng tỷ lệ sụt giảm của Nhật Bản vượt xa mức trung bình. Riêng đầu tư mới của Nhật Bản đã giảm 70%, đưa quốc gia này xuống vị trí thứ 6 sau Đài Loan và Hồng Kông.
Trong khi đó, Trung Quốc đã có được vị thế cao, với sự đầu tư của các công ty Trung Quốc gia tăng kể từ khoảng năm 2015.
Nước này đã dẫn đầu cả về chi tiêu mới và đầu tư mở rộng trong nửa đầu năm 2019, và đứng ở vị trí thứ ba về tổng thể vào năm 2020. Các công ty Trung Quốc được cho là cũng sẽ chuyển tiền vào Việt Nam thông qua Singapore và Hồng Kông.
Samsung Electronics bắt đầu sản xuất điện thoại di động tại miền Bắc Việt Nam vào năm 2009 và hiện đang vận hành hai nhà máy sản xuất điện thoại thông minh lớn tại nước này. Công tyLG Electronics đã chuyển hoạt động sản xuất sang Việt Nam từ quê nhà. Các công ty Hàn Quốc cũng đang tiến nhanh trong lĩnh vực khách sạn và bán lẻ của đất nước.
Khoảng 200.000 công nhân Hàn Quốc được cho là đang làm việc tại Việt Nam, gấp 10 lần con số tương đương của Nhật Bản. Thành phố Hồ Chí Minh là nơi có “Koreatown” khá lớn với sự tập trung đông đúc của người nước ngoài.
Trước những diễn biến này, chính phủ Việt Nam đã và đang hướng tới Hàn Quốc hơn Nhật Bản.
Vào cuối tháng 7, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã mời Đại sứ Hàn Quốc tại Việt Nam, cũng như các giám đốc điều hành của Samsung và các tập đoàn khác của Hàn Quốc đến đối thoại. Ông nói: “Hàn Quốc là nhà đầu tư lớn nhất tại Việt Nam, và chúng tôi muốn tạo mọi điều kiện thuận lợi để đầu tư”.
Việt Nam đã không tổ chức một cuộc đối thoại tương tự với Nhật Bản cho đến hơn một tháng sau đó. Họ cũng nối lại các chuyến bay chở khách và du lịch với Hàn Quốc trước Nhật Bản.
Một giám đốc điều hành Việt Nam nói. “Thành thật mà nói, chúng tôi muốn làm việc với các công ty Nhật Bản nhưng họ đưa ra quyết định quá chậm”. Những người đứng đầu của các tập đoàn Nhật Bản tại chi nhánh Việt Nam thường có ít quyền lực đối với các quyết định lớn, kết hợp với việc khó khăn trong việc di chuyển đến và đi từ trụ sở chính tại Nhật Bản trong bối cảnh đại dịch, đã khiến họ tụt hậu so với các đối thủ Hàn Quốc và Trung Quốc.
Các công ty từ khắp nơi trên thế giới đang xem xét chuyển chuỗi cung ứng của họ sang Việt Nam từ Trung Quốc trong bối cảnh Bắc Kinh gia tăng căng thẳng với Washington. Trong khi chính phủ Việt Nam trải thảm đỏ cho Suga, “Nhật Bản đang trượt dốc về tầm quan trọng kinh tế tương đối”, một giám đốc điều hành của một thương mại Nhật Bản cho biết.
Các quyết định nhanh hơn có thể là câu trả lời để đảo ngược xu hướng này.
Thuỳ Nhiên
