Xuất khẩu thủy sản sang EU đứng trước cơ hội lớn từ EVFTA
Nếu có hiệu lực từ tháng 7/2020, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) được kỳ vọng sẽ giúp các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam khôi phục tăng trưởng xuất khẩu tại thị trường EU, đồng thời tạo bước đệm để các doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường tiềm năng như Hoa Kỳ, Nhật Bản.
Hiệp hội Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết kể từ tháng 10/2017, EC đã cảnh báo “thẻ vàng” đối với sản phẩm thủy sản khai thác của Việt Nam và đến nay sau hơn 2 năm bị EC cảnh báo, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường EU đã giảm mạnh. Từ vị trí thị trường xuất khẩu thủy sản lớn lớn thứ 2 của Việt Nam, EU đã tụt xuống đứng thứ 5 và tỉ trọng của thị trường cũng sụt giảm từ 18% xuống 13% trong bản đồ xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
Ông Đặng Thành Pha – Giám đốc thu mua Công ty TNHH Phillips Seafood Việt Nam cho biết trước khi bị EC cảnh báo “thẻ vàng”, mỗi năm doanh nghiệp ông xuất khoảng 300 tấn ghẹ sang EU. Tuy nhiên hiện nay tất cả các đơn hàng đều tạm ngưng do các tàu đánh bắt ghẹ hầu hết đều nhỏ và không vào cảng lớn, vì vậy các tàu không có giấy xác nhận của Cảng về nguồn gốc xuất xứ ghẹ dẫn đến việc Phillips Seafood Việt Nam không thể làm LC theo yêu cầu của EU.
Còn bà Cao Thị Kim Lan, Giám đốc Công ty CP Thủy sản Bình Định (Bidifisco), Ủy viên Ban chấp hành VASEP cho biết mặc dù doanh nghiệp bà đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của EU về nguồn gốc xuất xứ thủy sản (cá ngừ đại dương) song do ảnh hưởng của “thẻ vàng” IUU nên mọi container hàng sang EU đều bị cơ quan hữu quan nước bạn dừng kiểm tra. Trước đây EU là thị trường xuất khẩu chính, chiếm từ 60-70% kim ngạch xuất khẩu hải sản của Bidifisco nhưng từ khi hải sản Việt Nam bị cảnh báo “thẻ vàng” IUU, kim ngạch xuất khẩu vào EU đã sụt giảm chỉ còn khoảng 40% (năm 2019, kim ngạch xuất khẩu sang EU vào khoảng 30 triệu USD), đặc biệt do ảnh hưởng của dịch Covid – 19, thị phần này hiện chỉ còn khoảng 30%. “Thời gian thông quan kéo dài lên đến 20 ngày không chỉ phát sinh chi phí lưu cảng, chi phí kiểm tra mà còn ảnh hưởng đến tiến độ giao hàng, khiến nhiều đối tác khó chịu quay sang tìm nhà cung cấp ở thị trường khác. Phải giảm kim ngạch xuất khẩu sang một thị trường màu mỡ như EU thực sự rất lãng phí” – bà Lan nhấn mạnh.
Dưới góc nhìn của một chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm trong ngành, ông Trần Văn Lĩnh – Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thủy sản Thuận Phước kiêm Chủ tịch Hội Nghề cá Đà Nẵng nhận định thủy sản Việt Nam sở hữu ưu thế cạnh tranh rất lớn tại thị trường châu Âu. Đầu tiên, Việt Nam có nguồn thủy sản phong phú của miền nhiệt đới, vượt trội so với nguồn thủy hải sản tại EU. Thứ hai, hiện mới chỉ có Việt Nam và Singapore kết thúc đàm phán FTA với EU song lợi thế của Singapore không phải là thủy sản nên cơ hội lớn này được trao lại cho Việt Nam. Thứ ba, thủy sản Việt Nam có ưu thế về giá thành cạnh tranh, công nghệ chế biến hiện đại, nguồn nhân lực dồi dào và chính những yếu tố này đã góp phần rất lớn để nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm. “EU là thị trường có tỷ suất lợi nhuận tốt, ổn định nhưng rào cản lớn là thuế nhập khẩu các mặt hàng thủy sản vào khu vực này rất cao (từ 8 – 18%). Chính vì vậy nếu Hiệp định EVFTA có hiệu lực từ tháng 7/2020 sẽ là cơ hội vàng cho thủy sản Việt Nam gia tăng kim ngạch xuất khẩu. Bản thân Công ty Thuận Phước cũng kỳ vọng có thể tăng từ 8 – 10% lợi nhuận nếu tận dụng tốt được EVFTA” – ông Lĩnh chia sẻ.
Đồng quan điểm, bà Cao Thị Kim Lan cũng bày tỏ kỳ vọng EVFTA sẽ là chất xúc tác thúc đẩy doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản Việt Nam quay lại chiếm thị phần nhiều hơn tại EU. Nếu được thông qua, EVFTA sẽ có tác động rất tích cực, giúp doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản định hình lại thị trường và nỗ lực tận dụng được các ưu đãi thuế quan của Hiệp định. Ở góc độ đại diện VASEP, bà Lan cho rằng Hiệp định EVFTA cùng với nỗ lực tháo gỡ hiệu quả thẻ vàng IUU sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang EU bật tăng trở lại và đưa EU giữ vững vị thế một trong những thị trường xuất khẩu trọng điểm, thậm chí là thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam.
Còn theo ông Đặng Thành Pha, dù rất muốn vào EU nhưng trong năm 2020 này, Phillips Seafood Việt Nam vẫn chưa có kế hoạch quay trở lại. Nếu vấn đề IUU có thể giải quyết khả quan hơn và đặc biệt EVFTA được thông qua, Phillips Seafood Việt Nam chắc chắn sẽ dồn toàn lực để thâm nhập và chinh phục thị trường khổng lồ này.
Minh Thành
