Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế thị trường xuất khẩu hạt điều hàng đầu thế giới

Chặng đường 10 năm trở lại đây, ngành điều thế giới đã có sự bật tăng mạnh mẽ nhờ lượng tiêu thụ toàn cầu tăng. Trang theconversation.com dự báo trong giai đoạn 2020 – 2025, thị trường hạt điều thô toàn cầu tăng trưởng bình quân 4,27%/năm, đạt khoảng 7 tỷ USD vào năm 2025. Còn trang mordorintelligence.com thì dự báo trong giai đoạn 2021 – 2026, thị trường hạt điều toàn cầu sẽ đạt tốc độ bình quân 4,6%/năm.

Trong 2 năm 2020 – 2021, mặc dù đại dịch Covid-19 không làm suy giảm nhu cầu tiêu thụ hạt điều toàn cầu song khâu vận chuyển và kênh phân phối lại chịu tác động tiêu cực, dẫn đến tình trạng gián đoạn nguồn cung hạt điều thô, nhất là từ khu vực Tây Phi sang châu Á. Sự chậm trễ trong việc thu gom và khâu vận chuyển cuối cùng là nguyên nhân khiến sản lượng điều thấp hơn bình thường, từ đó làm suy giảm nguồn cung cấp hạt điều nhân tổng thể.

Bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp và kéo dài, nhu cầu tiêu thụ thực phẩm có lợi cho sức khỏe tăng mạnh, kéo theo nhu cầu tiêu thụ hạt điều cũng gia tăng đáng kể. Theo CBI.EU, năm 2021 giá bán lẻ hạt điều ở châu Âu tiếp tục giảm, thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng trong khu vực EU tăng lên. Một đặc điểm nổi bật trong giai đoạn này là sự sụt giảm đáng kể nhu cầu tiêu dùng trong các phân khúc công nghiệp và dịch vụ ăn uống cũng như sự chuyển dịch từ ăn ở ngoài sang ăn ở nhà do các biện pháp giãn cách. Trong bối cảnh đó, tổng lượng tiêu thụ hạt điều có sự gia tăng xuất phát từ xu hướng sử dụng thực phẩm tốt cho sức khỏe trong mùa dịch và giá cả hấp dẫn.

Theo thống kê, trong 11 tháng năm 2021, nhập khẩu hạt điều của các thị trường Hoa Kỳ, Trung Quốc, Anh, Pháp, Nhật Bản đều tăng trưởng khả quan so với cùng kỳ năm 2020, trong đó Việt Nam giữ vai trò là thị trường xuất khẩu hạt điều hàng đầu thế giới, chiếm tới 88,99% thị phần hạt điều của Hoa Kỳ và chiếm 89,12% thị phần hạt điều của Trung Quốc. Kể từ khi Chính sách Y tế Quốc gia với tên gọi “Hướng dẫn chế độ ăn uống cho người dân Trung Quốc” được bàn hành, các loại hạt đã trở thành thành phần chính trong chế độ ăn uống của người dân Trung Quốc. Ngoài ra chiến dịch bán sản phẩm mới “các loại hạt hàng ngày”, trong đó có hạt điều theo dạng đóng gói ăn liền cũng là nguyên nhân thúc đẩy Trung Quốc tăng nhập khẩu hạt điều.

Năm 2021, dù gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh Covid-19, đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, cước vận chuyển tăng cao….nhưng xuất khẩu hạt điều của Việt Nam vẫn tăng trưởng tốt, lập những kỷ lục mới về lượng và kim ngạch với lượng xuất khẩu đạt 579,8 nghìn tấn, tăng 12,6%; trị giá xuất khẩu đạt 3,64 tỷ USD, tăng 13,3% so với năm 2020. Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất của hạt điều Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu hạt điều sang Mỹ đạt 176.000 tấn, trị giá 1,052 tỷ USD. Hiện hạt điều Việt Nam chiếm khoảng 90% thị trường hạt điều ở Mỹ.

Đáng chú ý trong năm qua, trị giá xuất khẩu hạt điều của Việt Nam sang tất cả các khu vực đều tăng so với năm 2020, trong đó: tốc độ xuất khẩu hạt điều sang châu Phi tăng 35,2% nhưng trị giá ở mức thấp; tốc độ xuất khẩu hạt điều sang châu Á tăng 24%, tỷ trọng tăng từ 31,11% năm 2020 lên 34,12% năm 2021; tốc độ xuất khẩu hạt điều sang EU tăng 6,8% nhưng tỷ trọng xuất khẩu giảm từ 28,51% năm 2020 xuống 26,92% năm 2021.

Về thị trường xuất khẩu, ngoại trừ Hà Lan, Australia, Italy thì trong năm qua trị giá xuất khẩu hạt điều Việt Nam sang các thị trường chính đều tăng nhưng tỷ trọng xuất khẩu lại giảm (ngoại trừ tỷ trọng xuất khẩu tới Trung Quốc tăng từ 15,91% năm 2020 lên 16,88% năm 2021; tới Canada tăng từ 2,9% năm 2020 lên 3,07% năm 2021).

Với kim ngạch xuất khẩu hạt điều năm 2021 đạt kỷ lục 3,64 tỉ USD, ngành điều đặt nhiều kỳ vọng về thương mại điều trong năm 2022 và dự báo trong năm nay, xuất khẩu hạt điều của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng khả quan. Cụ thể Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đặt mục tiêu năm 2022 kim ngạch xuất khẩu hạt điều sẽ đạt 3,8 tỉ USD, tăng 200 triệu USD so với 2021.

Riêng với thị trường EU, Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) đưa ra dự báo xuất khẩu hạt điều sang EU năm 2022 sẽ tăng khoảng 15% về lượng và tăng 10% về trị giá so với năm 2021, đạt trên 155.000 tấn, trị giá 900 triệu USD. Ngay sau khi Hiệp định thương mại tự do EU-Việt Nam (EVFTA) chính thức có hiệu lực kể từ ngày 1/8/2020, thuế suất đối với các sản phẩm chế biến từ hạt điều Việt Nam nhập khẩu vào EU đã giảm về 0%. Mức giảm này rất quan trọng vì trước khi EVFTA có hiệu lực, thuế quan của mặt hàng hạt điều nhập khẩu vào EU từ Việt Nam dao động từ 7 – 12%. Do đó, kỳ vọng tăng trưởng xuất khẩu hạt điều ở thị trường châu Âu còn nhiều dư địa cũng như khai thác lợi thế từ Hiệp định EVFTA là một trong những mục tiêu mà ngành hàng này đang hướng tới.

Việt Hoàng