Việt Nam – Đối tác tin cậy, thành viên tích cực, có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế
Ngày 31/12/2021, Việt Nam chính thức kết thúc nhiệm kỳ 2 năm (2020-2021) làm Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ). Trong 730 ngày qua, Việt Nam đã thể hiện rõ nét tinh thần yêu chuộng hòa bình của dân tộc với thông điệp xuyên suốt: “Việt Nam – Đối tác vì hòa bình bền vững”; dù là quá khứ hay hiện tại, tinh thần Việt Nam mang tới LHQ hay HĐBA luôn là “Yêu chuộng hòa bình”.
Một nhiệm kỳ nhiều dấu ấn
Theo ghi nhận của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, trong nhiệm kỳ đảm nhiệm Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ, Việt Nam đã nỗ lực với quyết tâm cao, chủ động, sáng tạo, khắc phục khó khăn, vượt qua thử thách để có một nhiệm kỳ rất thành công, với nhiều dấu ấn quan trọng.
Với vai trò, nhiệm vụ được giao, thời gian qua Việt Nam đã tham gia bàn thảo, tìm giải pháp cho tất cả các vấn đề trong chương trình nghị sự HĐBA ở tất cả các khu vực, trong đó có các cuộc xung đột ở châu Phi, khủng hoảng nhân đạo ở khu vực Trung Đông, cũng như các vấn đề chủ đề quan trọng như chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, bảo vệ thường dân trong xung đột vũ trang, an ninh biển, biến đổi khí hậu, ứng phó với đại dịch Covid-19…; thúc đẩy đồng thuận chung, thúc đẩy hợp tác, đối thoại, giảm căng thẳng, đối đầu; tìm giải pháp công bằng, hợp lý cho các vấn đề đe dọa hoà bình, an ninh khu vực và quốc tế; giữ vững nguyên tắc song linh hoạt, khéo léo trong ứng xử với các nước, các bên. Trong tất cả các hoạt động, Việt Nam luôn có cách thức giải quyết có lý, có tình, đầy tinh thần trách nhiệm và giàu tính nhân văn, linh hoạt, cân bằng trong ứng xử, luôn nỗ lực tìm kiếm và tạo dựng đồng thuận, tạo không khí thuận lợi cho trao đổi tại HĐBA.
Việt Nam cũng sẽ thúc đẩy hoạt động hiệu quả của Nhóm Bạn bè của Công ước LHQ về Luật Biển 1982 (UNCLOS); thúc đẩy việc triển khai nghị quyết của Đại hội đồng LHQ về Ngày quốc tế phòng, chống dịch bệnh 27/12, nỗ lực triển khai các cam kết về biến đổi khí hậu, tăng cường đóng góp vào các hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ; đồng thời tham gia sâu hơn tại các diễn đàn đa phương khác, trong đó ứng cử vào các vị trí của một số cơ chế tại LHQ như Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2023-2025, Ủy ban ranh giới thềm lục địa nhiệm kỳ 2023-2028…”
Đặc biệt Việt Nam đã tạo dấu ấn với cách tiếp cận tổng thể đối với các vấn đề hòa bình và an ninh quốc tế, cũng như tinh thần nhân văn, hướng tới người dân, xuất phát từ chính những kinh nghiệm của Việt Nam đã từng trải qua nhiều năm chiến tranh, xung đột. Điều đó được thể hiện qua những sự kiện và văn kiện chúng ta đề xuất với những chủ đề rất có ý nghĩa, xuất phát từ lợi ích của Việt Nam nhưng cũng rất phù hợp với quan tâm và lợi ích chung của cộng đồng quốc tế. Hay như các đề xuất về nâng cao vai trò của các tổ chức khu vực trong phòng ngừa xung đột và xây dựng lòng tin; về thúc đẩy tuân thủ Hiến chương LHQ trong duy trì hòa bình và an ninh quốc tế; về khắc phục hậu quả bom mìn hay bảo vệ dân thường trong xung đột vũ trang.
Những đề xuất của Việt Nam nhận được sự hưởng ứng rất lớn của các nước thành viên LHQ. Đây là minh chứng sống động cho thấy trong 2 năm đảm nhiệm vai trò Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ, Việt Nam đã thể hiện được năng lực, bản lĩnh, tư duy định hình, dẫn dắt, bản sắc và dấu ấn đối ngoại của mình. Các sự kiện điểm nhấn và sáng kiến được khởi xướng, thúc đẩy đã hài hòa với lợi ích và quan tâm chung của cộng đồng quốc tế về việc cần bảo đảm tính mạng, an toàn và sinh kế bền vững của người dân trước, trong và sau xung đột, lại vừa có sự liên thông, kết nối xuyên suốt với phương châm “Đối tác vì một nền hoà bình bền vững” tại HĐBA của Việt Nam, góp phần lan tỏa thông điệp về một đất nước Việt Nam yêu chuộng hoà bình, năng động, đổi mới và sẵn sàng đóng góp nhiều hơn nữa cho công việc chung, vì hoà bình, an ninh và phát triển trên thế giới.
Đánh giá về những đóng góp của Việt Nam trong hai năm qua, Tổng Thư ký LHQ António Guterres nhấn mạnh Việt Nam khi làm Chủ tịch HĐBA đã thể hiện sự khéo léo, vai trò trung gian, cầu nối trong hỗ trợ giải quyết bất động, tạo không khí hòa dịu giữa các nước lớn. Ông António Guterres cũng đánh giá cao Việt Nam khi đề xuất thúc đẩy đưa mối quan hệ hợp tác giữa LHQ với khối các nước Đông Nam Á lên một tầm cao mới, phát huy hơn nữa tinh thần của chủ nghĩa đa phương.
Còn theo Đại sứ Barbara Woodward – Trưởng Phái đoàn thường trực Anh tại LHQ, Việt Nam đã trực tiếp tham gia giải quyết nhiều vấn đề quan trọng nhưng không phải lúc nào cũng dễ nhìn thấy ở bề nổi, ví dụ như vấn đề vai trò của phụ nữ đối với hòa bình và an ninh, bảo vệ dân thường trong xung đột hay hành động giải quyết vấn đề bom mìn. Tất cả những vấn đề này đều rất quan trọng đối với hòa bình và an ninh thế giới. Chính vì vậy những đóng góp của Việt Nam là rất có giá trị.
Công tác đối ngoại tiếp tục vai trò tiên phong, đi trước mở đường….
Phát biểu tại Hội nghị tổng kết 2 năm Việt Nam đảm nhiệm cương vị Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết nếu như trước đây Việt Nam phải nhờ đến cộng đồng quốc tế để có được thống nhất, hòa bình, phát triển, thoát khỏi bao vây cấm vận thì ở thời điểm hiện tại chúng ta lại ở vị thế khác, trở thành thành viên tham gia hòa giải, tham gia vào các diễn đàn đa phương để mang lại hòa bình, hợp tác, phát triển cho các nước, khu vực và trên thế giới. Tham gia vào HĐBA là cơ hội lớn để đẩy mạnh và nâng tầm tham gia của nước ta vào các diễn đàn đa phương, góp phần duy trì môi trường hòa bình, tạo thuận lợi cho công cuộc đổi mới, cơ hội cho nắm bắt thông tin, xu thế. Nhờ vậy mà Việt Nam vừa có thể ngăn chặn từ sớm, từ xa các nguy cơ an ninh với Tổ quốc, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc vừa có cơ hội làm sâu sắc hơn quan hệ song phương, khai thác nguồn lực bên ngoài phục vụ phát triển bền vững của đất nước.
Ngoài ra đây cũng là cơ hội để khẳng định bản lĩnh, trí tuệ Việt Nam, thể hiện hình ảnh một Việt Nam mới, chuyển mình mạnh mẽ từ một nước nhiều năm phải đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước trở thành đối tác sẵn sàng tham gia tích cực, có trách nhiệm để giải quyết các vấn đề toàn cầu. “Tham gia HĐBA là mục tiêu phấn đấu của nhiều nước bởi đây là cơ quan có vai trò quan trọng hàng đầu trong duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, cơ quan duy nhất có quyền hạn đặc biệt đưa ra các quyết định có tính ràng buộc pháp lý với 193 quốc gia trên thế giới. Việc Việt Nam lần thứ hai đảm nhiệm vị trí quan trọng này chỉ hơn 10 năm sau khi kết thúc nhiệm kỳ đầu tiên ,với số phiếu bầu gần như tuyệt đối (192/193 phiếu) thể hiện vị thế của đất nước và sự tín nhiệm cao của quốc tế đối với chính sách đối ngoại của nước ta” – Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh
Giao nhiệm vụ mới cho ngành đối ngoại trong bối cảnh quốc tế, khu vực diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường, thuận lợi và thách thức đan xen, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị ngành Ngoại giao và các cơ quan làm công tác đối ngoại tiếp tục vai trò tiên phong, đi trước mở đường giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, góp phần quan trọng vào công cuộc bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và phát triển đất nước trong tình hình mới. Đối ngoại nói chung, ngoại giao đa phương nói riêng cần bám sát chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Đối ngoại toàn quốc vừa qua, coi đối ngoại đa phương là một định hướng chiến lược quan trọng. Kiên định đường lối đối ngoại theo tinh thần Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và Chỉ thị 25 của Ban Bí thư; xây dựng và triển khai hiệu quả Chiến lược tổng thể về đối ngoại đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.
Song song đó Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh một số nhiệm vụ chính trong công tác đối ngoại. Yêu cầu hàng đầu là phải triển khai toàn diện, đồng bộ các hoạt động đối ngoại đa phương trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh, văn hóa, môi trường, giáo dục – đào tạo, khoa học công nghệ…, nhất là thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, giải quyết các vấn đề toàn cầu như an ninh phi truyền thống, ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng, chống dịch bệnh, an ninh biển, an ninh con người…Đồng thời, tiếp tục đóng vai trò nòng cốt, dẫn dắt hòa giải, tham gia định hình các quy tắc tại các diễn đàn đa phương phù hợp với điều kiện cho phép thông qua việc đăng cai các hội nghị quốc tế lớn, ứng cử và đảm nhiệm các vị trí quan trọng tại các tổ chức quốc tế; chủ động đề xuất các sáng kiến, tạo dấu ấn tích cực, nâng cao vị thế và giá trị Việt Nam trong quan hệ với các nước.
Người đứng đầu Chính phủ hoan nghênh việc Bộ Ngoại giao đang tích cực chuẩn bị để sớm trình Kế hoạch đăng cai các hội nghị đa phương cấp cao đến năm 2030, Thủ tướng đề nghị Bộ cần chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu đề xuất khả năng Việt Nam tái ứng cử làm Ủy viên không thường trực HĐBA đại diện cho khu vực châu Á – Thái Bình Dương trong 10-15 năm tới; ứng cử, đăng cai các hội nghị quan trọng trong khuôn khổ các cơ chế đa phương quan trọng, nhất là LHQ, APEC, ASEM, ASEAN, các cơ chế tiểu vùng Mekong và đề xuất các sáng kiến, diễn đàn đa phương khác. Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng và Bộ Công an tiếp tục phối hợp chặt chẽ thúc đẩy triển khai lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ thể hiện thực chất là thành viên có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế.
Nhấn mạnh các hoạt động đối ngoại cần được triển khai trên cơ sở “tình cảm, chân thành, tin cậy, bình đẳng, tôn trọng, lắng nghe, hợp tác hiệu quả và cùng phát triển” để tạo cơ sở tranh thủ nguồn lực quốc tế, góp phần thực hiện khát vọng phát triển bền vững đất nước; Thủ tướng cũng đồng thời tiếp tục thúc đẩy và làm sâu sắc quan hệ song phương với các nước, các tổ chức quốc tế; tận dụng tối đa các cơ hội thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học kỹ thuật, công nghệ với các nước, nhất là trong bối cảnh Covid -19 cũng như nhìn xa hơn là trong giai đoạn ổn định sau đại dịch. Trước mắt ưu tiên cho tiếp cận triển khai chiến lược vaccine và thuốc điều trị, tư vấn chính sách để hỗ trợ phục hồi sau đại dịch, triển khai ngoại giao khí hậu, ngoại giao y tế, ngoại giao năng lượng, ngoại giao số…; đồng thời, tiếp tục đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của đối ngoại đa phương, tiếp tục xây dựng cách tiếp cận đa ngành, đa lĩnh vực. Các bộ, ngành phải quán triệt sâu sắc chủ trương của Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Chỉ thị 25 của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030, chủ động xây dựng các kế hoạch để tăng cường sự tham gia của từng bộ, từng ngành vào các cơ chế đa phương
Trong giai đoạn phát triển mới, Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ mong muốn và tin tưởng, công tác đối ngoại sẽ tiếp tục đóng vai trò tiên phong trong việc giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; góp phần thực hiện mục tiêu vì sự nghiệp dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; tất cả vì lợi ích của quốc gia, dân tộc, nhân dân; tất cả vì sự phát triển hùng cường, thịnh vượng của đất nước trong bối cảnh mới.
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn:“Để phát huy thành quả 2 năm qua cũng như tiếp nối hành trình nhân văn của đất nước tại HĐBA LHQ, chúng tôi sẽ tiếp tục thúc đẩy các nghị quyết, sáng kiến Việt Nam đã khởi xướng tại HĐBA; tiếp tục thúc đẩy vai trò và sự hiện diện của ASEAN tại HĐBA LHQ nói riêng và LHQ nói chung, nội dung bao trùm là tôn trọng luật pháp quốc tế và Hiến chương LHQ.
Hoàng Anh
