Ứng phó PVTM và các khuyến nghị cho doanh nghiệp ngành gạch men ốp lát

Bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, ngành gạch men ốp lát Việt Nam có điều kiện vươn ra chinh phục các thị trường tiềm năng trên thế giới, trong đó có các thị trường lớn như ASEAN, Mỹ, Cu Ba…. Tuy nhiên đi cùng cơ hội tăng trưởng xuất khẩu, lĩnh vực này cũng đối diện nhiều hơn các nguy cơ điều tra áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại (PVTM) từ các thị trường.

Ông Đinh Quang Huy – Chủ tịch Hiệp hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam cho biết sau hơn 25 năm qua phát triển mạnh mẽ tại thị trường nội địa,việc xuất khẩu ra thế giới là bước tiến lớn của ngành gạch men ốp lát Việt Nam song công cuộc này cũng phải đối mặt với không ít thách thức bởi các biện pháp PVTM từ các thị trường xuất khẩu. Liên tiếp thời gian gần đây, gạch men ốp lát Việt Nam đã bị nhiều thị trường xuất khẩu như Philippines, Malaysia, Đài Loan (Trung Quốc)…. khởi xướng điều tra chống bán phá giá. “Chúng tôi cũng đã dự trù trước những khó khăn này song do PVTM là vấn đề mới, kinh nghiệm ứng phó của doanh nghiệp còn ít nên trong nhiều vụ việc các doanh nghiệp, ngành hàng sản xuất vẫn gặp không ít khó khăn, lúng túng” – ông Huy chia sẻ.

Đơn cử như trường hợp của Công ty Mikado – đơn vị đã trải qua không ít các vụ việc điều tra về PVTM. Bà Bùi Thị Hạnh – Trưởng phòng Xuất nhập khẩu Công ty Mikado cho biết ngay khi nhận được thông báo từ phía Đài Loan (Trung Quốc) tiến hành điều tra chống bán phá giá đối với gạch men ốp lát của Việt Nam, bản thân Mikado cũng rất bối rối, không biết phải ứng phó như thế nào; một phần do doanh nghiệp thiếu nhân sự am hiểu về PVTM, nguồn lực tài chính để theo đuổi vụ kiện hạn chế, thêm vào đó là các rào cản về thị trường, ngôn ngữ, cách thức liên lạc với cơ quan điều tra…”Điều chúng tôi lo lắng hơn cả là khi các vụ việc điều tra tiến hành sẽ khiến cho đơn hàng của doanh nghiệp giảm sút; không những thế, nếu bị áp thuế PVTM thì nguy cơ mất thị trường là rất lớn” – bà Hạnh khẳng định.

Trường hợp của Mikado là tình trạng chung của rất nhiều doanh nghiệp ngành gạch men ốp lát. Tuy nhiên vượt qua những bỡ ngỡ ban đầu, với sự đồng hành hỗ trợ từ cơ quan Nhà nước, trong đó có Bộ Công Thương và chính sự chủ động, hợp tác tích cực của ngành, của doanh nghiệp, các vụ việc điều tra PVTM đối với gạch men ốp lát xuất khẩu hầu hết đã có kết quả rất tích cực. “Các thị trường đều áp thuế ở mức thấp, thậm chí là 0% đối với gạch ốp lát Việt Nam. Điển hình ngày 9/4/2021, Cơ quan quản lý tài chính Đài Loan (MOF) đã ban hành kết quả sơ bộ vụ việc, theo đó biên độ phá giá của các doanh nghiệp Việt Nam được xác định ở mức 0% – 28,60%” – ông Huy hồ hởi cho biết.

Cũng theo Chủ tịch Hiệp hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam, bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, cơ hội phát triển, tăng trưởng xuất khẩu của gạch men ốp lát là rất lớn bởi Việt Nam sở hữu nguồn nguyên liệu dồi dào; đội ngũ lao động trong ngành có tay nghề cao; các doanh nghiệp gạch men ốp lát có tốc độ phát triển mạnh mẽ và không ngừng đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại, ngang bằng với các nước trong khu vực, tiệm cận với công nghệ của một số nước châu Âu. “Tuy vậy chúng ta vẫn không được chủ quan, lơ là. Trong xu thế bảo hộ gia tăng, để phòng tránh các vụ kiện PVTM từ thị trường xuất khẩu, ngành gạch men ốp lát cần phải chủ động ứng phó hiệu quả, tự tin cạnh tranh trên thị trường toàn cầu” – ông Huy khuyến nghị.

Còn theo Phó Cục trưởng Cục PVTM Phạm Châu Giang, đi cùng tiến trình hội nhập thì tính cạnh tranh, bảo hộ cũng gia tăng tại nhiều nước trên thế giới. Đặc biệt với bối cảnh dịch Covid-19 hoành hành, các thị trường xuất khẩu đều dành ưu tiên cho việc tăng cường hỗ trợ một số ngành sản xuất trong nước, gia tăng các biện pháp PVTM đối với các mặt hàng chiến lược như sắt thép, phân bón, vật liệu xây dựng… Chính vì vậy các doanh nghiệp ngành hàng sản xuất – xuất khẩu cần coi công cụ, biện pháp bảo vệ thương mại là yếu tố tất yếu trong môi trường kinh doanh để từ đó tìm ra được các chiến lược ứng phó hiệu quả.

Chia sẻ về kinh nghiệm ứng phó với các vụ PVTM, bà Bùi Thị Hạnh cho biết khi vướng vào các vụ kiện, yêu cầu tiên quyết là doanh nghiệp không được hoang man, lo lắng mà cần chuẩn bị một tâm thế thật tích cực. Trong đó cần chuẩn bị tốt các yêu cầu: nguồn nhân sự có kiến thức về PVTM; hồ sơ chi tiết để đáp ứng yêu cầu của cơ quan điều tra; thông qua cơ quan quản lý, cân nhắc lựa chọn công ty luật để tư vấn, tốt nhất là có đại diện ở Việt Nam để thuận lợi cho quá trình trao đổi. Bên cạnh sự vận động tự thân, các doanh nghiệp cũng cần sự hỗ trợ tích cực từ phía cơ quan quản lý trong việc cung cấp thông tin, kết nối các nhà sản xuất, kết nối cơ quan điều tra, các công ty luật cho doanh nghiệp. Việc được các cơ quan chức năng đồng hành hỗ trợ sẽ tiếp thêm sinh lực để doanh nghiệp tự tin giành thành công trong các vụ kiện.

Dưới góc độ cơ quan quản lý nhà nước, bà Đặng Thị Thanh Phương – Phó trưởng phòng Đông Bắc Á – Nam Thái Bình Dương, Vụ Thị trường châu Á – châu Phi cho biết trước xu thế bảo hộ gia tăng, để tránh các rủi ro về xuất khẩu cho doanh nghiệp, Bộ Công Thương đặc biệt chú trọng đến vấn đề phổ biến các thông tin thị trường, qua đó giúp doanh nghiệp tận dụng tốt các ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do (FTA), từng bước mở rộng thị trường, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng và sản xuất toàn cầu. Song song đó Bộ đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến xuất khẩu, nhất là trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát vừa qua, các đơn vị của Bộ đã rất nỗ lực tổ chức các chương trình giao thương trực tuyến; xây dựng gian hàng quốc gia trên sàn thương mại điện tử của một số thị trường…

Đặc biệt thông qua hệ thống cảnh bảo sớm, mạng lưới thương vụ, Bộ Công Thương đã và đang tăng cường thực hiện công tác cảnh báo các nguy cơ kiện PVTM cho doanh nghiệp, cũng như hỗ trợ doanh nghiệp tìm hiểu thông tin khả năng áp dụng biện pháp PVTM một cách kịp thời. “Thời gian tới Bộ Công Thương sẽ tiếp tục mở rộng hệ thống cảnh báo nhiều thị trường, ngành hàng bởi cảnh báo sớm về các nguy cơ kiện PVTM là yếu tố quan trọng giúp ứng phó thành công các vụ việc điều tra áp dụng biện pháp PVTM từ nước ngoài” – Phó Cục trưởng Phạm Châu Giang khẳng định.

Việt Hoàng