Tp.HCM mở cửa dần nền kinh tế, doanh nghiệp lại vào thế “tiến thoái lưỡng nan”
Không thể cầm cự thêm nhưng lãnh đạo nhiều doanh nghiệp cũng không khỏi băn khoăn trước cơ hội tái mở cửa, nhất là khi độ phủ vaccine cho công nhân vẫn còn khá thấp cùng sự thiếu hụt trầm trọng lực lượng lao động.
Khó chồng khó
Là công ty dệt may có hơn 2.000 lao động ở Tp.Thủ Đức, ông Nguyễn Hoàng cho biết trong 2 tháng qua doanh nghiệp ông đã ngưng hoạt động nên công nhân rất nóng lòng được đi làm lại. Tuy nhiên băn khoăn của vị lãnh đạo này là mới có khoảng 30% lao động công ty được tiêm vaccine mũi 1 và nếu được hoạt động lại thì năng lực sản xuất của công ty cũng chỉ đạt tối đa khoảng 50%.
Tương tự ông Nguyễn Trường – Giám đốc một doanh nghiệp xuất khẩu nông sản ở quận Tân Phú cho biết sau mũi tiêm vaccine đầu tiên vào ngày 23/6, đến nay công nhân công ty ông vẫn chưa được tiêm mũi 2. “Để tái khởi động hoạt động sản xuất, yêu cầu cấp thiết là phải đẩy nhanh tiến độ tiêm vaccine mũi 2 cho người lao động” – ông Trường nhấn mạnh.
Về vấn đề này, đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản (Vasep) cho biết dù Chính phủ đã chỉ đạo đưa lực lượng công nhân tại các khu chế xuất, khu công nghiệp vào diện ưu tiên tiêm vaccine ngừa Covid-19 song tính tới cuối tháng 8, tỷ lệ tiêm vaccine mũi 1 cho công nhân thủy sản tại khu vực miền Nam, ĐBSCL cũng chỉ mới đạt tỷ lệ trung bình 30-40% chứ chưa nói đến chuyện tiêm mũi 2.
Đồng quan điểm, ông Đặng Hoàng Giang – Phó chủ tịch Hiệp hội điều Việt Nam cho biết hiện nay tỷ lệ tiêm vaccine mũi 1 cho công nhân ngành điều chỉ đạt khoảng 30%, chưa có doanh nghiệp nào được triển khai tiêm mũi 2. Chính vì vậy nếu mở cửa hoạt động trở lại sau giãn cách, tỷ lệ doanh nghiệp đáp ứng được chỉ vào khoảng 30-40%
Bên cạnh độ phủ vaccine thấp, doanh nghiệp còn đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động, thậm chí có doanh nghiệp số lượng lao động giảm tới 50% khi hoạt động lại. Đây thực sự là bài toán khó cho doanh nghiệp bởi khi đã mở cửa lại vẫn khó tìm lao động do đa phần công nhân đã về quê và chưa có ý định quay trở lại.
Thống kê của Hiệp hội các doanh nghiệp Khu công nghiệp Tp.HCM (HBA) cho thấy có ít nhất 20.000 lao động làm việc trong các khu công nghiệp đã hồi hương; chưa kể hàng chục nghìn công nhân làm việc tại các khu công nghiệp – khu chế xuất Tp.HCM nhưng sinh sống ở các khu vực giáp ranh như Đồng Nai, Bình Dương, Long An… Chính vì vậy khi Thành phố tái mở cửa, nhóm công nhân này cũng sẽ rất khó đảm bảo đủ điều kiện quay trở lại nhà máy vì chưa được tiêm đầy đủ 2 mũi vaccine
Tránh nguy cơ lâu dài
Báo cáo “Kiến tạo động lực phục hồi kinh tế Tp.HCM giai đoạn Covid-19 lần thứ tư” vừa được Trường Đại học Kinh tế – Luật và Viện nghiên cứu Phát triển công nghệ ngân hàng, Đại học Quốc gia Tp.HCM công bố mới đây cho thấy cơ hội việc làm vốn đã sụt giảm mạnh trong thời gian giãn cách, nhiều khả năng sau giãn cách sẽ tiếp tục giảm sâu hơn nữa, nhất là cơ hội việc làm đối với lao động tự do, kinh doanh cá thể. Nếu không có biện pháp kịp thời, tỷ lệ thất nghiệp của Tp.HCM và khu vực phía Nam sẽ tăng mạnh. Ngoài ra lực lượng lao động hồi hương và chậm quay trở lại Tp.HCM sau dịch cũng sẽ gây nên tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động có tay nghề và kỹ năng chuyên môn.
Trước tình hình trên, nhóm nghiên cứu của Trường Đại học Kinh tế – Luật và Viện nghiên cứu Phát triển công nghệ ngân hàng đề xuất Chính phủ cần đẩy nhanh tốc độ tiêm vaccine cho người lao động trên khắp cả nước, qua đó tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp sớm phục hồi và hoạt động trở lại. Xa hơn, Thành phố cần tính đến phương án xây dựng căn hộ dành cho công nhân ở các khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao,… nhằm cải thiện điều kiện sống cho người lao động, hạn chế nguy cơ bùng phát dịch bệnh, thu thút lao động ngoại tỉnh, nhất là lực lượng có tay nghề sớm quay lại Thành phố.
Bên cạnh gói hỗ trợ từ Chính phủ, nhóm nghiên cứu cũng khuyến nghị Tp.HCM cần kiến tạo gói hỗ trợ với quy mô 22.291 tỷ đồng, tương đương 1,7% GRDP năm 2020 mới đủ lớn để tạo động lực cho hồi phục kinh tế.
Song song đó cần chú trọng đẩy mạnh liên kết giữa các địa phương trong vùng với nhau trong phát triển kinh tế, nhất là giữa Tp.HCM, Đồng Nai, Bình Dương và Long An bởi hoạt động liên kết vùng thời gian qua chủ yếu dựa vào “công năng của thị trường”, chưa đồng bộ và đạt hiệu quả cao. “Có thể thấy doanh nghiệp bị tổn thương nghiêm trọng có nguyên nhân lớn từ đứt gãy chuỗi cung ứng do tính liên kết vùng bị bẻ gãy. Để tránh lặp lại hạn chế này trong tương lai, khi mà khả năng miễn dịch cộng đồng ngày càng khó khả thi vì sự biến chủng nhanh chóng của virus, Tp.HCM với vai trò hạt nhân của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam cần chủ trì cùng các tỉnh xây dựng chương trình phát triển liên kết vùng bền vững; đồng thời chú trọng đưa ra các giải pháp duy trì chuỗi cung ứng với các kịch bản chi tiết, tương ứng với mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh (nếu dịch bệnh tiếp tục xảy ra trong tương lai) nhằm hạn chế tối đa tổn thương của nền kinh tế” – báo cáo nhấn mạnh.
Như Hoa
