Tổng thống Biden che giấu sự cản trở công nghệ đang đến với Trung Quốc

Tổng thống Joe Biden gần đây đã rút lại lệnh cấm đối với WeChat và TikTok do người tiền nhiệm Donald Trump thông qua. Đối với những người chỉ trích Biden, động thái này ám chỉ một cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn đối với các công ty công nghệ Trung Quốc nói riêng và nền kinh tế Trung Quốc nói chung.

Việc dỡ bỏ các lệnh cấm đối với TikTok và WeChat không phải là dấu hiệu chắc chắn về một cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn, quan điểm đó gần như chắc chắn là sai lệch. Số phận của hai ứng dụng Trung Quốc vẫn chưa chắc chắn. Quan trọng hơn là cơ chế quản lý mới của Tổng thống Biden về dữ liệu và công nghệ có vẻ sẽ chặt chẽ hơn và có khả năng cứng rắn hơn đối với Trung Quốc so với các quy tắc mà họ thay thế.

Trở lại tháng 8 năm 2020, Trump đưa ra lệnh cấm cả WeChat và TikTok như một phần của loạt biện pháp nhằm chống lại các mối đe dọa an ninh rõ ràng từ các công ty Trung Quốc hoạt động tại Hoa Kỳ. Từ đó, về lý thuyết, ít nhất dữ liệu có thể nằm trong tay của nhà nước Trung Quốc.

Vào ngày 9 tháng 6, chính quyền Tổng thống Biden đã bác bỏ các lệnh của Trump một cách hợp lý. Thay vào đó, họ đã xem xét cách các ứng dụng do “đối thủ nước ngoài” điều hành có thể gây ra rủi ro bảo mật đối với dữ liệu người dùng Mỹ. Điều này hiện tham gia vào một loạt các đánh giá khác, bao gồm một đánh giá trên TikTok do Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Hoa Kỳ (CFIUS) – một cơ quan chính phủ xem xét việc tiếp quản nước ngoài của các công ty Hoa Kỳ điều hành.

Điều quan trọng hơn là những gì Biden đã không loại bỏ: các lệnh điều hành khác do Trump ký đã đặt ra sự khởi đầu của một cách tiếp cận quy định mới đối với các luồng dữ liệu và chuỗi cung ứng công nghệ liên kết với Trung Quốc. Nhóm của Biden đã lặng lẽ chấp nhận gần như tất cả những điều này, ngay cả khi sự đảo ngược của TikTok và WeChat của họ đã gây được chú ý.

Giờ đây, Tổng thống Biden có vẻ sẽ thúc đẩy một bộ quy tắc mới điều chỉnh công nghệ và dịch vụ thông tin và truyền thông liên kết với nước ngoài, hay còn gọi là ICTS. Chế độ ICTS mới này có khả năng trao cho Bộ Thương mại Hoa Kỳ các quyền hạn sâu rộng để thiết lập một quy trình xem xét mới, rộng rãi giống như CFIUS, trong số những thứ khác có thể kiểm tra rủi ro của dữ liệu chảy đến và đi từ nước ngoài.

Mục đích cơ bản là cung cấp cái mà Nhà Trắng lúng túng gọi là “khung quyết định dựa trên tiêu chí và phân tích dựa trên bằng chứng nghiêm ngặt” để nhắm mục tiêu các ứng dụng nước ngoài dựa trên quốc gia xuất xứ của chúng. Nói cách khác, họ muốn có một quy trình có thể hạn chế hoặc cấm các ứng dụng như TikTok nhưng không bị sập thành đống trước tòa.

Chính xác thì những quy tắc mới này sẽ phát triển như thế nào vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng. Một đánh giá khác do nhóm của Biden thiết lập đã yêu cầu Bộ Thương mại quay lại với kế hoạch phát triển các quy tắc ICTS.

Tuy nhiên, hướng đi dường như đã đủ rõ ràng. Nhà phân tích chính sách công nghệ Paul Triolo tại Eurasia Group nhận định: “Các công ty công nghệ Trung Quốc có thể đã hoan nghênh các quy tắc của Biden, nhưng họ có thể gặp khó khăn hơn Trump. Họ [Trung Quốc] dường như không nhận ra điều gì sắp xảy ra, cụ thể là một nỗ lực được tổ chức tốt để không bị đổ vỡ trước thách thức pháp lý”.

Dù Trung Quốc nghĩ gì, các công ty công nghệ của Mỹ đều không hài lòng. Các quy tắc ICTS tiềm năng có thể đặt ra các giới hạn đối với một loạt các hoạt động liên quan đến việc mua lại hoặc sử dụng các công nghệ nước ngoài, điều mà Thung lũng Silicon muốn tránh. Cũng có nguy cơ rủi ro kép, có nghĩa là các giao dịch công nghệ trong tương lai liên quan đến các công ty nước ngoài có thể phải trải qua cả quy trình CFIUS hiện tại và chế độ ICTS mới này.

Vẫn còn chỗ để nghi ngờ về cách điều này sẽ hoạt động trong thực tế. Những người theo chủ nghĩa diều hâu của Trung Quốc thực sự lo lắng rằng nhóm của Biden thiếu một người mang tiêu chuẩn thân thiện như cựu Ngoại trưởng Mike Pompeo. Dưới ngọn cờ của Mạng lưới sạch, Pompeo đã sử dụng những ngày tại vị cuối cùng của mình để khởi động một loạt các biện pháp tích cực nhưng rời rạc nhằm tạo ra một liên minh công nghệ toàn cầu chống Trung Quốc mới, bao gồm mọi thứ từ bảo mật của cáp dữ liệu dưới biển đến các hạn chế đối với thiết bị được chế tạo của Huawei Technologies.

Tổng thống Biden ít quan tâm đến tất cả những điều này. Nhóm của ông tiếp tục thuyết phục các đồng minh ở châu Âu và các nơi khác để trở thành một phần của liên minh công nghệ chống Trung Quốc. Thương hiệu Clean Network đã bị đánh lừa và Bộ trưởng Ngoại giao Antony Blinken đã đưa ra một giọng điệu cân nhắc hơn.

Có những thách thức khác, đặc biệt là việc Hoa Kỳ thiếu một cơ chế pháp lý chặt chẽ để quản lý dữ liệu. Thực tế là Washington không có gì trong mạch các quy tắc Quy định chung về bảo vệ dữ liệu của châu Âu rõ ràng khiến cho việc sử dụng các quy tắc không tồn tại đó để nhắm mục tiêu bất hợp pháp của Trung Quốc trở nên khó khăn hơn.

Nhìn rộng hơn, quá trình ICTS này có vẻ là một phần của toàn cảnh rộng hơn các quy tắc gây áp lực lên Trung Quốc. Một số có thể nhắm mục tiêu đến các công nghệ cụ thể, chẳng hạn như ngừng truy cập vào các chất bán dẫn tiên tiến. Những người khác sẽ theo đuổi các công ty Mỹ muốn sử dụng công nghệ Trung Quốc như một phần trong chuỗi cung ứng của họ, đặc biệt nếu các công ty đó có liên kết với quân đội Trung Quốc theo bất kỳ cách nào.

Cuối cùng, vẫn còn cơ hội để các hoạt động của TikTok và WeChat ở Hoa Kỳ có thể tồn tại, mặc dù với ý thức phổ biến về tình cảm chống Trung Quốc ở Washington, điều này có vẻ khó xảy ra.

Bài viết của James Crabtree là Giám đốc điều hành của IISS-Asia tại Singapore. Ông là tác giả của “The Billionaire Raj”.

Anh Đức dịch