Tại sao Iran chấm dứt lệnh cấm nhập khẩu ô tô?

Sau hơn 4 năm, những chiếc ô tô sản xuất từ ​​nước ngoài đầu tiên dự kiến ​​sẽ được nhập khẩu vào Iran trong vòng vài tháng, với hy vọng rằng động thái này có thể giúp một thị trường hỗn loạn bị phủ bóng bởi các vấn đề độc quyền và khả năng chi trả.

Tuần trước, nội các của Tổng thống Ebrahim Raisi cuối cùng đã thông qua luật nhập khẩu phương tiện giao thông đường bộ do nước ngoài sản xuất, hơn 4 tháng sau khi chính quyền của ông ban đầu bật đèn xanh cho việc nhập khẩu.

Người tiền nhiệm của ông Raisi, Tổng thống Hassan Rouhani, vào tháng 7 năm 2018 đã chính thức cấm ô tô nhập khẩu dưới dạng nguyên chiếc (CBU), chỉ cho phép định dạng hoàn toàn mới (CKD) trong đó ô tô được nhập khẩu theo bộ phận, không phải là xe lắp ráp.

Quyết định này là một phản ứng đối với việc Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015, sau đó là các làn sóng trừng phạt kinh tế toàn diện cũng gây ra cuộc khủng hoảng tiền tệ.

Khi các đối tác lớn của phương Tây rút khỏi thị trường Iran, động thái này cũng để lại cánh cửa cho việc nhập khẩu CKD của nhiều loại xe Trung Quốc, vốn đã tràn ngập thị trường.

Tuy nhiên, một phần lớn thị trường vẫn thuộc quyền kiểm soát của một số ít các nhà sản xuất ô tô địa phương; đứng đầu trong số đó là Iran Khodro do nhà nước điều hành, chịu trách nhiệm sản xuất những chiếc ô tô với chất lượng thấp hơn mà ngày càng trở nên không thể mua nổi do khủng hoảng tiền tệ và lạm phát lan tràn sau đó.

Các nhà chức trách cảnh sát và các chuyên gia cũng đã đổ lỗi cho một số xe ô tô địa phương gây ra tỷ lệ tai nạn đường bộ gây tử vong rất cao trong nước – đặc biệt là các mẫu xe cũ vẫn còn phổ biến như Pride của nhà sản xuất ô tô SAIPA hiện đã ngừng hoạt động.

Nhiều chiếc ô tô Trung Quốc nhập khẩu theo dạng CKD cũng không thể mua được đối với người dân Iran bình thường vì chúng đến tay người tiêu dùng với giá cắt cổ – thường cao hơn gấp đôi giá thực tế – do mức thuế cao đối với hàng nhập khẩu, dường như để bảo vệ và khuyến khích sản xuất trong nước.

Trong bối cảnh này, một số người hy vọng rằng luật nhập khẩu mới sẽ báo hiệu một chính sách hợp lý, mở ra thị trường cho một số lượng lớn xe chất lượng cao hơn.

Tuy nhiên, với các lệnh trừng phạt của Washington vẫn đang bóp nghẹt các dòng thu nhập ngoại tệ của Iran và khả năng chi trả vẫn là một vấn đề quan trọng, chính phủ đã đưa ra các quy định mà họ cho là nhằm tránh xa hàng nhập khẩu “xa xỉ”.

Những chiếc xe đầu tiên dự kiến ​​sẽ được đưa vào nước này trong vòng vài tháng, trước khi năm dương lịch hiện tại của Iran kết thúc vào tháng 3 năm 2023.

Các quan chức chính phủ cho biết các cuộc đàm phán đã được tiến hành với các công ty phương Tây, ngoài các công ty ở Trung Quốc và Ấn Độ, nhưng không cần nêu chi tiết.

Luật pháp của chính phủ Iran cũng để ngỏ cánh cửa đầu tư nước ngoài, nói rằng ô tô sedan có thể được nhập khẩu thông qua đầu tư nước ngoài, nhưng chỉ khi chúng được sử dụng trong giao thông công cộng.

Tuy nhiên, bất chấp tiềm năng của lĩnh vực này, các nhà đầu tư hầu như không xếp hàng để mở cửa hàng tại thị trường Iran vì họ sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt thứ cấp của Mỹ.

Quang Linh