Sử dụng hiệu quả công cụ phòng vệ thương mại để thoát khỏi các vụ kiện

Theo dự báo của các chuyên gia, trong năm 2021 số lượng các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại (PVTM) sẽ tiếp tục gia tăng ở cả hai chiều xuất khẩu và nhập khẩu, xuất phát từ khó khăn của nền kinh tế thế giới cũng như chính sách bảo hộ tại một số thị trường. Thách thức này đòi hỏi các doanh nghiệp phải chủ động và vận dụng hiệu quả các công cụ PVTM để thoát khỏi các vụ kiện…

Số liệu của Cục PVTM (Bộ Công Thương) cho thấy đến hết quý I/2021 hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam phải đối mặt với 203 vụ việc PVTM do 21 quốc gia/vùng lãnh thổ khởi xướng điều tra; trong đó  năm 2020 có 39 vụ, cao gấp hơn 2,5 lần tổng số vụ việc trong cả năm 2019. Ở chiều ngược lại, Việt Nam cũng đã bắt đầu chủ động sử dụng công cụ PVTM để thiết lập môi trường cạnh tranh công bằng, góp phần bảo vệ lợi ích chính đáng của ngành sản xuất trong nước. Tính đến hết quý I/2021, Bộ Công Thương đã điều tra 23 vụ việc PVTM, gồm 15 vụ việc chống bán phá giá, 1 vụ việc chống trợ cấp, 6 vụ việc tự vệ và 1 vụ việc chống lẩn tránh biện pháp tự vệ. Trong số này, Bộ Công Thương đã ban hành quyết định áp dụng 7 biện pháp chống bán phá giá, 5 biện pháp tự vệ và 1 biện pháp chống lẩn tránh biện pháp tự vệ.

So với năm 2010, hiện nay số lượng các biện pháp PVTM trên toàn cầu đã tăng gấp 2,5 lần. Đáng chú ý, trong khi các vụ việc điều tra PVTM đối với hàng hóa Việt Nam tại các thị trường chủ lực, truyền thống như EU, Mỹ…có chiều hướng giảm hoặc giữ nguyên thì các vụ việc điều tra PVTM tại các nước đang phát triển như Brasil, Malaysia, Thái Lan, Ấn Độ, Ai Cập…lại có xu hướng gia tăng

Theo dự báo của các chuyên gia, trong năm 2021 số lượng các vụ việc điều tra PVTM sẽ tiếp tục gia tăng ở cả hai chiều xuất khẩu và nhập khẩu, xuất phát từ khó khăn của nền kinh tế thế giới cũng như chính sách bảo hộ tại một số thị trường. Trước tình hình trên, Cục PVTM khuyến cáo các ngành hàng sản xuất trong nước sẽ đứng trước những thách thức, khó khăn mới, nhất là khi thực hiện các cam kết từ nhiều FTA quan trọng; trong đó xuất khẩu của Việt Nam sẽ bị giảm sút và có nguy cơ mất thị trường. Cụ thể việc bị áp thuế sẽ dẫn tới giá xuất khẩu hàng hóa bị áp thuế từ Việt Nam tăng lên đáng kể, làm giảm sức cạnh tranh của hàng nhập khẩu từ Việt Nam so với hàng hóa nhập khẩu từ các thị trường không bị áp thuế khác.

Ngoài ra việc tham gia giải quyết các vụ việc PVTM cũng sẽ làm mất thời gian cũng như tăng chi phí xuất khẩu của DN. Thực tế việc theo đuổi các vụ kiện thương mại trong thời gian dài làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến ổn định sản xuất, xuất khẩu của DN; thậm chí ngay khi vụ việc PVTM được khởi xướng, các DN xuất khẩu Việt Nam đã phải đối mặt với việc đảo lộn và thay đổi kế hoạch kinh doanh, đầu tư sản xuất cũng như chiến lược mặt hàng để đáp ứng với những thay đổi mới của thị trường xuất khẩu. Ngoài ra, các chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu đang ngày càng mở rộng và liên kết nhiều quốc gia với nhau cũng tác động đến biện pháp PVTM; vì thế các vụ kiện về PVTM phát sinh những xu hướng mới như: kiện chùm, kiện chống lẩn tránh thuế, kiện kép… Đặc biệt các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam bị khởi kiện cũng ngày càng đa dạng; nếu như trước đây chỉ giới hạn ở các mặt hàng có kim ngạch lớn như thủy sản, da giày…thì hiện nay các mặt hàng có kim ngạch chỉ vài chục triệu USD như lò xo, giường… cũng phải đối mặt với điều tra PVTM.

Ông Chu Thắng Trung – Phó Cục trưởng Cục PVTM khuyến nghị các DN, ngành hàng cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cũng như trang bị những kiến thức cơ bản về pháp luật PVTM, từ đó vận dụng hiệu quả các công cụ PVTM để thoát khỏi các vụ kiện và đảm bảo giữ vững thị phần, nâng cao năng lực cạnh tranh trước sức ép hội nhập. Về phía Cục PVTM, để hỗ trợ DN hạn chế những rủi ro, trong năm 2021 này Cục sẽ hoàn thành và phối hợp với các đơn vị có liên quan triển khai vận hành hiệu quả Hệ thống cảnh báo sớm về PVTM cho các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội DN; đồng thời tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp lý phù hợp với chủ trương, chính sách của nhà nước về phòng, chống gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp; hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan đến xuất xứ hàng hóa…

Ngọc Anh