PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo: “Thay vì các gói kích cầu, nên dồn nguồn lực chống dịch và bảo vệ sức khoẻ toàn dân…”
Bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đang lan rộng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế toàn cầu nói chung – Việt Nam nói riêng, PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo – Trưởng khoa Tài chính, Đại học Kinh tế Tp.HCM cho rằng thời điểm này thay vì các gói kích cầu, Chính phủ nên dành ưu tiên hàng đầu cho việc bảo vệ sức khoẻ của người dân cũng như đảm bảo các nguồn lực để chống dịch.
Cụ thể theo PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo, hiện tại dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp và chưa biết khi nào mới kết thúc nên rất khó để dự đoán kịch bản kinh tế trong nước trong quý 2/2020. Tuy nhiên một điều rất dễ thấy là nếu Covid-19 kéo dài hết quý II, sẽ có rất nhiều doanh nghiệp trong nước bị phá sản bởi doanh thu nhỏ giọt không thể nào bù đắp nổi các khoản chi cho hoạt động như trả lương, lãi vay ngân hàng, thuê mặt bằng… Đến lúc đó, nền kinh tế Việt Nam rất dễ rơi vào suy thoái vì hiện tại chi tiêu tiêu dùng đang có xu hướng giảm do người dân hạn chế đi ra ngoài.
Dịch bệnh Covid-19 được xếp vào một dạng rủi ro hệ thống nên nó sẽ không chừa bất cứ lĩnh vực hay ngành nghề nào. Sau các ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất như hàng không, dịch vụ, du lịch, nông nghiệp…, thiệt hại sẽ lan rộng ra khắp nền kinh tế. Nếu tăng trưởng kinh tế trong quý 1 và 2/2020 liên tục sụt giảm thì về lý thuyết, nền kinh tế rơi vào suy thoái. Và nếu suy thoái kinh tế kéo dài sẽ gây ra khủng hoảng. Điều Chính phủ cần làm lúc này là bảo vệ được lòng tin của người dân và khẳng định sẽ kiểm soát được dịch bệnh để mọi thứ dần đi vào quỹ đạo bình thường. Lúc đó mới hy vọng kinh tế bớt bị ảnh hưởng tiêu cực.
Theo ghi nhận của PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo, trong giai đoạn đầu của dịch bệnh, Chính phủ đã làm rất tốt trên cả hai mặt trận là chống dịch bệnh và đảm bảo phát triển kinh tế. Quyết tâm thực hiện chiến lược kép “vừa chống dịch vừa đảm bảo mục tiêu tăng trưởng” vừa qua có thể giúp giữ vững niềm tin cho người dân và doanh nghiệp để họ cố gắng bám trụ sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó Chính phủ thực hiện loạt giải pháp giãn, giảm thuế, cơ cấu lại nợ cho doanh nghiệp, đồng thời gia hạn hoặc miễn giảm lãi vay, hạn chế thanh kiểm tra… cũng rất bài bản. Hiệu quả trước tiên là hạn chế được tâm lý “bầy đàn” và đầu cơ tích trữ, đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệm của người dân với cộng đồng trong việc chống dịch và phát triển kinh tế. Vấn đề quan trọng hiện nay là làm sao để những giải pháp này được đi vào thực tế và thực sự đến được với đối tượng cần hỗ trợ. “Ngay lúc này Chính phủ nên cân nhắc điều chỉnh lại mục tiêu tăng trưởng và ưu tiên toàn lực cho công tác chống dịch trong ngắn hạn nhằm hướng đến mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế dài hạn. Điều này cũng nhằm cho thấy cả hệ thống chính trị đang cùng nhân dân đồng lòng dồn hết nguồn lực để chống dịch. Còn nếu vẫn đeo đuổi “mục tiêu kép” sẽ khiến Việt Nam dễ phân tán nguồn lực và trở nên kém hiệu quả, thậm chí có rủi ro. Trong một bài toán bị ràng buộc phải tìm ra một kết quả tối ưu chứ không thể đạt được tất cả lợi ích. Nếu đem lên bàn cân, sức khoẻ của toàn dân lúc này quan trọng hơn tăng trưởng kinh tế” – ông Bảo nhấn mạnh.
Trưởng khoa Tài chính, Đại học Kinh tế Tp.HCM cho rằng bối cảnh Covid-19 hoành hành gây hậu quả nghiêm trọng, không có gói kích thích kinh tế nào có thể chống được nỗi sợ hãi. Kích cầu chỉ sử dụng khi nền kinh tế gặp một cú sốc nào đó như giá dầu, tiền tệ hoặc ngoại sinh như chiến tranh thương mại Mỹ – Trung… Trong khi đó vì dịch bệnh mà người dân phải ở nhà, học sinh nghỉ học, mọi hoạt động vui chơi tạm ngưng nên kích cầu lúc này sẽ không có hiệu quả hay nói cách khác là vô nghĩa. Ngay gói hỗ trợ tín dụng 250.000 tỷ đồng vừa qua cũng chưa chắc đã hấp thụ vào nền kinh tế được.
Dịch bệnh sẽ còn tác động mạnh lên hành vi cũng như lòng tin tiêu dùng của người dân. Chưa kể, các động thái gần đây của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) khiến thị trường chứng khoán nước này sụt giảm thảm hại cũng làm lây lan tâm lý bi quan cho nhà đầu tư toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Do đó, hệ thống tài chính sẽ là nơi rất dễ bị tổn thương và cần sự chú ý đặc biệt. Như mọi dịch bệnh, cuối cùng Covid-19 cũng sẽ kết thúc. Cho dù nỗi sợ hãi có lớn đến đâu, Covid -19 sẽ không bao giờ là nguyên nhân thuộc về cấu trúc nội tại để dẫn đến suy thoái kinh tế ở các nước. Có chăng, đó chỉ là biến cố thêm vào các căn bệnh cố hữu nội tại, khiến cho một vài nước lo sợ nó thúc đẩy nhanh hơn quá trình suy thoái, nên họ phải tung ra các gói kích thích kinh tế.
Quay trở lại với nền kinh tế Việt Nam, bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp và kéo dài, các tập đoàn nhà nước đặc thù có tiềm lực tài chính mạnh, có mô hình hoạt động đa ngành, đa lĩnh vực nên đủ sức để gắng gượng qua mùa dịch. Đáng ngại nhất là các doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ, đa số họ không có tiềm lực tài chính nên dễ bị tổn thương khi tiêu dùng và tổng cầu của nền kinh tế giảm xuống. Do đó đối tượng doanh nghiệp này rất cần được ưu tiên hỗ trợ và bảo vệ. Bên cạnh sự hỗ trợ từ nhà nước, bản thân các doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ cũng phải cố gắng. Doanh nghiệp nhỏ nhưng họ sẽ có lợi thế ở tính linh hoạt trong mô hình hoạt động. Chẳng hạn, khi mọi người đều ở nhà, làm việc tại nhà sẽ hình thành những nhu cầu và mô hình kinh doanh mới. Điều này đòi hỏi họ sáng tạo và linh hoạt chuyển đổi để đáp ứng. Thậm chí, sau đại dịch một số thói quen và nhu cầu con người cũng có thể thay đổi. Khi đó, bên cạnh nguy cơ phá sản thì sẽ có những cơ hội và cho ra đời những dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới thay cho truyền thống. “Nói tóm lại, đại dịch lần này cũng có thể xem là liều thuốc thử với doanh nghiệp, sẽ sàng lọc bớt những đơn vị nào không đủ sức khoẻ, còn những ai thích nghi được sẽ tồn tại theo hướng mới và phát triển mạnh hơn” – PGS.TS Nguyễn Khắc Quốc Bảo khẳng định.
Thiên Phú
