Nợ công gia tăng – “Sóng ngầm” trong tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc

S&P Global – một công ty về dịch vụ tài chính có trụ sở tại Mỹ đã đưa ra nhận định các chính quyền địa phương của Trung Quốc có thể đã nợ tới con số 40.000 tỉ nhân dân tệ (5.800 tỉ USD), tương đương khoảng 60% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nước này trong năm 2017. Đây là con số rất đáng báo động, đặc biệt là trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung đang ở giai đoạn cao trào và tăng trưởng kinh tế Trung Quốc vẫn trên đà “lao dốc”.

Do trong một thời gian dài, chính quyền địa phương Trung Quốc không được phép vay tiền từ thị trường vốn nên họ đã phải sử dụng công cụ tài chính của chính quyền địa phương (Local Government Financial Vehicle – LGFV) để huy động vốn trang trải các khoản nợ cũng như đầu tư các dự án cơ sở hạ tầng – một trong những động lực thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Gần đây do chính sách được nới lỏng nên chính quyền địa phương đã bắt đầu được tự phát hành trái phiếu, đồng thời nhận thêm một số khoản hỗ trợ từ chính quyền Bắc Kinh; tuy nhiên LGFV vẫn tiếp tục được các địa phương  sử dụng.

Các chuyên gia của S&P tin rằng phần lớn các khoản nợ “ngầm” có thể xuất phát từ LGFV. Điều đáng nói là công cụ tài chính này khiến mức nợ thực tế của các địa phương có thể cao gấp vài lần so với con số thực tế được công bố. Tuy chưa thể tính toán chính xác con số trên nhưng báo cáo của S&P Global cho biết chỉ tính riêng các khoản thuộc LGFV thì số tiền này đã lên đến 30.000-40.000 tỉ nhân dân tệ. Gloria Lu – Chuyên gia phân tích tín dụng của S&P Global đã so sánh khoản nợ ngầm trên với hình tượng một “tảng băng trôi” khổng lồ, trong đó ẩn chứa rất nhiều rủi ro tín dụng và Trung Quốc là “con tàu Titanic” có thể bị nhấn chìm bất cứ lúc nào; gây quan ngại sâu sắc cho nền kinh tế toàn cầu

Vấn đề càng trở nên nghiêm trọng hơn khi thời kỳ tăng trưởng “nóng” của nền kinh tế Trung Quốc đã đến hồi chấm dứt. Tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này đang có dấu hiệu chậm lại trong thời gian gần đây và được dự báo sẽ tiếp tục “lao dốc” trong những năm tới. Thêm vào đó chính sách cải cách ngân hàng của chính quyền Bắc Kinh càng khiến việc tiếp cận nguồn tín dụng bên ngoài trở nên khó khăn hơn.

Một yếu tố quan trọng khác chính là cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung đang trong giai đoạn khốc liệt cũng được dự báo sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ tới tăng trưởng kinh tế Trung Quốc trong thời gian tới. Trước mắt các doanh nghiệp của Trung Quốc đã bắt đầu hứng chịu những tác động từ chính sách thuế quan mà Tổng thống Donald Trump áp dụng lên 250 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu của nước này vào Mỹ.

Nợ công gia tăng của Trung Quốc trên tất cả lĩnh vực của nền kinh tế được cho là nguy cơ lớn đối với tăng trưởng toàn cầu. Chính phủ Trung Quốc đã nỗ lực hạn chế việc các địa phương vay nợ mà không báo cáo; đồng thời cam kết giữ nợ ở mức kiểm soát và thực hiện chiến dịch giảm rủi ro tài chính trong nhiều năm qua. Tháng 12/2017, Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố cắt giảm nợ là một trong những chiến dịch quan trọng của nước ông trong 3 năm tới. Bắc Kinh cũng đã thành lập Ủy ban Phát triển&Ổn định tài chính nhằm thực thi các quy định ngân hàng nghiêm ngặt hơn phối hợp với cải cách tài chính.

Minh Đường