Những trụ cột cần ưu tiên trong chương trình phục hồi kinh tế dưới góc nhìn của chuyên gia

Việc nới lỏng các hạn chế, thay đổi phương thức chống dịch sang thích ứng an toàn với Covid-19 và trao quyền chủ động hơn cho doanh nghiệp giúp ngành sản xuất dần khởi sắc trở lại. Tuy nhiên theo các chuyên gia, giờ đây doanh nghiệp đã “sức cùng lực kiệt”, những hỗ trợ thiết thực nhất lúc này là vốn, nhân lực, thị trường tiêu thụ…. Điều này đồng nghĩa với để doanh nghiệp có thể duy trì sản xuất và phục hồi sau dịch, Chính phủ cần có chính sách tiếp sức cho họ, nhất là về mặt sinh kế

Cụ thể theo TS Võ Trí Thành – nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương (CIEM), việc hỗ trợ doanh nghiệp cần được thực hiện đủ lớn, đủ dài về thời gian (2 năm) và pải quyết liệt, mạnh mẽ hơn trong hành động vì những tổn thất của doanh nghiệp vô cùng lớn. Họ cần được tiếp sức để vượt qua khó khăn và bắt nhịp với đà hồi phục của thế giới

Các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp phải bao gồm cả giải pháp trước mắt để doanh nghiệp duy trì sản xuất và giải pháp lâu dài để thúc đẩy sự chuyển dịch, kích thích đầu tư, tiêu dùng hỗ trợ an sinh xã hội, người lao động và cải cách môi trường kinh doanh.

Sau thời gian dài giãn cách xã hội, từ cuối tháng 9 nhiều doanh nghiệp dệt may, da giày đã tái sản xuất; đồng thời gia tăng năng suất để bù các đơn hàng bị chậm trong thời gian giãn cách. Tuy nhiên theo ông Lê Tiến Trường – Chủ tịch Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex), mặc dù trong 9 tháng đầu năm Vinatex lãi vượt 20% kế hoạch năm 2021 song Tập đoàn vẫn phải đối mặt với rất nhiều sức ép. Đó là sức ép về phục hồi sản xuất nhanh sau giãn cách, tỷ lệ lao động quay trở lại doanh nghiệp ở phía Nam; sức ép về thuyết phục và tái kết nối khách hàng sau 3 tháng gián đoạn; sức ép về tài chính trong ngắn, trung hạn.

Thực tế kể từ khi dịch bệnh bùng  phát hồi năm ngoái, các chương trình hỗ trợ giảm lãi vay cho doanh nghiệp đã được ngành ngân hàng triển khai như khoanh, giãn nợ, giảm lãi vay… Tại phiên thảo luận ở Tổ về kinh tế – xã hội ngày 29/10, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết nhiều khả năng trong thời gian tới sẽ có thêm gói kích thích kinh tế thông qua hỗ trợ lãi suất 2-3% cho doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng như vận tải, du lịch lữ hành…

Tuy nhiên theo các chuyên gia, trong bối cảnh khó khăn hiện nay, giảm lãi suất thôi vẫn chưa đủ bởi nếu giảm lãi suất mà doanh nghiệp không tiếp cận được tín dụng thì lãi thấp hay cao cũng vô nghĩa. Để tái hoạt động, doanh nghiệp cần nguồn vốn nhưng cái khó ở đây là nhiều doanh nghiệp vừa trải qua cơn “thập tử nhất sinh”, liệu ngân hàng có dám cho “một người yếu” vay tiền? Hay như một số doanh nghiệp đã được cơ cấu, miễn giảm lãi vay sẽ bị xếp vào diện “sức khoẻ kém” cũng khó lòng tiếp cận nguồn vốn mới.

Để gỡ nút thắt này, ông Trương Văn Phước – nguyên Quyền Chủ tịch Uỷ ban giám sát tài chính quốc gia đề xuất các ngân hàng cần nới lỏng điều kiện cho vay trong một thời gian nhất định trên cơ sở vẫn đảm bảo thanh khoản, không tạo ra rủi ro cho hệ thống ngân hàng.

Còn theo ông Nguyễn Quốc Hùng – Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng, bên cạnh chính sách hỗ trợ từ phía ngân hàng còn có thể giúp doanh nghiệp thông qua chính sách tài khoá. Nếu thiếu tiền, Chính phủ có thể vay Ngân hàng Trung ương phát hành trái phiếu hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn hiện nay.

Đồng quan điểm, Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung – nguyên Viện trưởng CIEM cho rằng dư địa để phục hồi kinh tế còn rất lớn, chính vì vậy Chính phủ phải chi mạnh hơn, không thể tiết kiệm như vừa rồi. Bên cạnh lãi suất, có thể mở cung tiền, tăng tín dụng cũng như thiết kế thêm những gói tín dụng đặc biệt. Ông Cung cũng lưu ý chương trình khôi phục kinh tế cần ưu tiên trụ cột phát triển hạ tầng (hạ tầng truyền thống và kinh tế số) gắn với đầu tư công. Đầu tư công được coi là động lực, cũng là “vốn mồi” kích thích tăng trưởng, tạo việc làm và vực dậy kinh tế trong dịch bệnh; chính vì vậy đẩy nhanh tốc độ giải ngân vốn đầu tư công sẽ tạo động lực tăng trưởng chính trong quý IV và năm 2022.

Ngoài ra cơ cấu lại thị trường lao động cũng là bài toán cần ưu tiên giải quyết sau dịch, đặt trong bối cảnh doanh nghiệp thiếu hụt nhân lực khi trở lại sản xuất sau làn sóng di cư của hàng vạn trong đợt tái bùng phát dịch lần thứ 4. Theo ông Nguyễn Chánh Phương – Phó Chủ tịch thường trực, Tổng thư ký Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ Tp.HCM (HAWA), cơ cấu lại lao động, an sinh là bài toán cần giải của quá trình phục hồi kinh tế. Hiện các doanh nghiệp ngành gỗ đang đẩy mạnh sản xuất sau thời gian dài ngưng trệ vì dịch. Đơn hàng nhiều, nhưng họ lại đối diện mối lo thiếu lao động do sản xuất.

Nhất trí với quan điểm ông Phương nêu ra, TS Võ Trí Thành cho rằng lát cắt về phục hồi lao động phải là một trong những trụ cột ưu tiên của chương trình phục hồi kinh tế. Trong ngắn hạn, thông qua các chương trình hỗ trợ đào tạo lại, đào tạo kỹ năng mới… sẽ giúp doanh nghiệp thu hút lại lao động, quay trở lại vận hành với công suất cao như trước. Trong dài hạn, cơ cấu lại thị trường lao động cần gắn với bài toán về an sinh, điển hình như chính sách nhà ở xã hội cho người lao động để họ “an cư, lạc nghiệp”.

Bên cạnh cơ cấu lại thị trường lao động; đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, kích thích đầu tư xã hội để tăng tổng cầu, giải pháp cần tính tới trong gói phục hồi kinh tế chính là kích thích tiêu dùng, giải phóng hàng tồn kho. Các chuyên gia cho rằng nên có ngay những giải pháp hữu hiệu để kích thích tiêu dùng trong nước đồng bộ với tiến trình cơ cấu lại sản xuất, kinh doanh như: giải pháp về tăng thu nhập, kênh phân phối, khơi thông nguồn lực vào các lĩnh vực tạo của cải thay vì “chảy” vào các kênh tiềm ẩn nhiều rủi ro như bất động sản…

Nhật Anh