Nhóm Bộ tứ có kết hợp với một Nato châu Á để chống lại Trung Quốc?
Hiện tại, nhóm Bộ tứ – “Quad” vẫn gồm bốn quốc gia.
Mỹ, Australia, Ấn Độ và Nhật Bản tạo nên Đối thoại An ninh Tứ giác, một liên minh không chính thức được khởi xướng lần đầu tiên cách đây hơn thập kỷ nhưng đã được củng cố trong những năm gần đây khi Trung Quốc ngày càng trở nên quyết đoán hơn ở Biển Đông và hơn thế nữa.
Mỹ hiện không chỉ thúc đẩy một liên minh chính thức mà còn tìm cách mở rộng nó để thu hút nhiều quốc gia hơn trong khu vực, với Ngoại trưởng Mike Pompeo nói vào tháng 10 rằng họ có thể cùng nhau tạo ra một mạng lưới an ninh để vượt qua thách thức Trung Quốc.
Ý tưởng này được xem như một “Nato châu Á”, được mô phỏng theo liên minh xuyên Đại Tây Dương xuất hiện sau chiến tranh thế giới thứ hai để chống lại khối Liên Xô.
Để bất kỳ liên minh nào như vậy hoạt động, sự hỗ trợ của các thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (Asean) sẽ là điều cần thiết vì họ đang ở vị trí chiến lược tốt nhất để có hiệu quả.
Nhưng các nhà quan sát cho rằng các quốc gia Đông Nam Á đang nghi ngờ về việc ký kết một liên minh như vậy, một phần vì bài học chiến tranh lạnh khó khăn mà họ đã học được từ nhiều thập kỷ trước, và một phần vì tương lai của các thành viên gắn bó hơn với Trung Quốc hơn bao giờ hết.
Các nhà quan sát cho rằng tâm lý đó vẫn tồn tại cho đến ngày nay, với 10 quốc gia ASEAN hiện đang cảnh giác với việc bị cuốn vào cuộc cạnh tranh siêu cường mà sự ra đời của một Nato châu Á sẽ mang lại.
Ngoài ra còn có một mối quan tâm lớn khác đối với các thành viên của khối, trong đó khối ASEAN đang tập trung nhiều hơn vào hợp tác kinh tế – cả trong ASEAN và với các nước khác trong khu vực.
Những quốc gia đó không chỉ bao gồm Australia và Nhật Bản, mà còn bao gồm Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN trong hơn một thập kỷ.
Khi đại dịch COVID-19 hoành hành khắp thế giới, ASEAN cũng đã vượt qua Liên minh châu Âu trong nửa đầu năm nay để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc.
Zhou Bo, một thành viên cấp cao của Trung tâm An ninh Quốc tế và Chiến lược tại Đại học Thanh Hoa, cho biết các đồng minh châu Á của Mỹ sẽ không hợp tác với Mỹ để chống lại Trung Quốc vì họ không muốn thách thức đối tác kinh tế lớn nhất của mình.
Zhou nói: “Sẽ không có bất kỳ lợi ích đáng kể nào cho các nước ASEAN khi tham gia nhóm Bộ tứ. Không có nghĩa lý gì nếu họ từ bỏ Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của họ, trong khi đối với Bộ tứ, bản thân đó là một nhóm lỏng lẻo”.
Tham gia Bộ tứ cũng có nghĩa là mất đi vị trí của trung tâm của ASEAN trong các cuộc thảo luận về khu vực
Hiện tại, ASEAN đang hành động một cách an toàn.
Trong tuyên bố về Triển vọng của mình sau hội nghị thượng đỉnh thường niên ở Bangkok năm ngoái, nhóm ASEAN không đề cập đến bất kỳ quyền lực lớn nào. Amitav Acharya, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Mỹ ở Washington, đồng tình rằng việc hình thành một Nato châu Á là không khả thi – ngay cả trong nhóm Bộ tứ.
Quang Anh
