Nhật Bản “đau đầu” vì thiếu hụt thông dịch viên tiếng Việt
Thiếu hụt thông dịch tiếng Việt không chỉ dẫn đến tình trạng quá tải đối với những người làm trong nghề này mà còn gây khó khăn cho người Việt Nam tại Nhật Bản trong việc tiếp cận và thụ hưởng các chính sách hỗ trợ từ phía chính phủ.
Kể từ khi dịch Covid-19 bắt đầu lan rộng, Osaka International House Foundation – Tổ chức chuyên cung cấp thông dịch viên cho người nước ngoài hoặc giới thiệu họ đến các văn phòng chính phủ nhận được rất nhiều các yêu cầu về chăm sóc sức khỏe và việc làm từ người dân Việt Nam. Điển hình trong tháng 7/2020, Osaka International House Foundation nhận được tổng cộng 799 yêu cầu hỗ trợ (tăng gần gấp ba lần so với tháng 4/2020), trong đó có 124 yêu cầu bằng tiếng Việt. Trong khi đó thời điểm tháng 7/2019, khi bắt đầu mở đường dây hỗ trợ, họ chỉ nhận được vỏn vẹn 3 yêu cầu bằng tiếng Việt. Mặc dù ở thời điển hiện tại đội ngũ thông dịch viên tiếng Việt đã được tăng cường song vẫn không thể đáp ứng được khối lượng công việc nếu các yêu cầu hỗ trợ tiếp tục tăng.
Tương tự Osaka International House Foundation, Trung tâm Thông tin Đa ngôn ngữ (MIC) Kanagawa – một tổ chức phi lợi nhuận ở Yokohama, tỉnh Kanagawa cũng thường cử thông dịch viên tiếng nước ngoài đến hỗ trợ các bệnh viện trong tỉnh. Thời điểm tháng 3/2020, tổ chức này nhận được 45 yêu cầu thông dịch viên tiếng Việt song chỉ có thể đáp ứng được 12 yêu cầu. “Do số lượng thông dịch viên tiếng Việt có hạn nên chúng tôi buộc phải từ chối nhiều yêu cầu” – nhân viên của Trung tâm Thông tin Đa ngôn ngữ (MIC) Kanagawa cho hay.
Theo thống kê của Bộ Tư pháp Nhật Bản, tính đến cuối tháng 6/2020 có tổng cộng hơn 420.000 người Việt Nam cư trú tại Nhật Bản, chiếm 14,6% tổng số cư dân nước ngoài tại Nhật, tăng 2% so với cuối năm 2019 và tăng gấp 3,4 lần so với 5 năm trước đó.
Kể từ thời điểm Chính phủ Nhật chính thức cấp thị thực mới chấp nhận “lao động có kỹ năng cụ thể” trong 14 lĩnh vực đang thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng tại nước này (chăm sóc điều dưỡng, nông nghiệp, xây dựng…) vào năm 2019, hàng nghìn người Việt Nam, Indonesia cũng như các quốc gia châu Á khác đã đổ xô đến xứ sở Phù Tang.
Tình trạng khan hiếm người Việt thuộc thế hệ thứ hai và thứ ba thông thạo cả hai thứ tiếng Việt – Nhật dẫn đến số lượng thông dịch viên tiếng Việt cũng ngày càng ít đi; thêm vào đó nguồn tài chính công eo hẹp cũng khiến chính quyền địa phương hạn chế thuê thông dịch viên thường trực, ngoại trừ các địa phương có đông người nước ngoài như: Văn phòng Thị trấn Oizumi ở tỉnh Gunma; Chính quyền Tp.Yao ở tỉnh Osaka.
Tình trạng thiếu hụt thông dịch viên ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của các cư dân nước ngoài. Theo đó Tổ chức Osaka International House Foundation đã nhận được yêu cầu tư vấn từ những người nước ngoài ngại đến Cơ quan Dịch vụ Nhập cư hoặc cảnh sát vì vốn tiếng Nhật ít ỏi của mình.
Minoru Naito – Phó giáo sư tại Đại học Ngoại ngữ Tokyo cho biết: “Bên cạnh yêu cầu về khả năng ngôn ngữ, người phiên dịch còn phải nắm vững các thuật ngữ chuyên môn cũng như có kỹ năng ghi chú tốt. Nếu các tình nguyện viên thiếu các yếu tố này dễ dẫn đến hậu quả dịch sai. Để cung cấp dịch vụ thích hợp cho người nước ngoài, chính phủ nên đảm bảo đội ngũ thông dịch viên chất lượng cao thông qua việc thiết lập hệ thống trình độ quốc gia và tạo cơ chế thuê họ với mức thù lao thích hợp”.
Còn theo ông Makiko Mizuno – Giáo sư tại Đại học Kinjo Gakuin, tình trạng thiếu hụt thông dịch viên trong các dịch vụ hành chính và công cộng là do Chính phủ Nhật Bản không có tầm nhìn trong chính sách tiếp nhận lao động nước ngoài. Dù chào đón lao động nước ngoài song chính quyền trung ương lại phụ thuộc vào chính quyền địa phương trong việc giúp lao động nước ngoài hòa nhập và đây thực sự là cách tiếp cận còn nhiều bất cập.
Trong khi đó các quốc gia có đông người nhập cư khác thường thiết lập các cơ chế cần thiết để loại bỏ rào cản ngôn ngữ cũng như đưa ra các chính sách hỗ trợ người nhập cư hòa nhập xã hội. Đơn cử Australia có đội ngũ thông dịch viên nhiều ngôn ngữ khác nhau sẵn sàng hỗ trợ 24/24 để người nhập cư có thể tiếp nhận dịch vụ hỗ trợ của chính phủ mọi lúc mọi nơi. Xứ sở chuột túi còn cung cấp các chương trình đào tạo tiếng Anh cho người nhập cư cũng như có hệ thống công nhận thông dịch viên cho người nhập cư.
“Số lượng người Nepal và Myanmar nhập cư vào Nhật Bản cũng đang tăng lên. Trong bối cảnh đó, việc cải thiện dịch vụ cho những người sử dụng ngôn ngữ thiểu số sẽ giúp ngăn chặn sự cô lập xã hội và góp phần hồi sinh các cộng đồng địa phương. Ngoài ra do các dịch vụ trực tuyến vẫn có thể thực hiện được ngay cả ở những khu vực không có thông dịch viên nên việc sử dụng các dịch vụ trực tuyến này được kỳ vọng sẽ tăng lên trong thời gian tới” – Giáo sư Makiko Mizuno nhận định.
Minh Anh
