Ngành công nghiệp đường của Cuba đã thành cát bụi như thế nào?
Người Cuba có câu ngạn ngữ: “Không có đường thì không có đất nước này”.
Kể từ thời điểm những người thực dân Tây Ban Nha lần đầu tiên trồng mía ở đây vào thế kỷ 16, đường đã ăn sâu vào linh hồn của hòn đảo này. Đối với vô số người châu Phi được đưa đến đây để thu hoạch mía, “đường mía” từng được coi là nô lệ. Sau đó, nó thúc đẩy cuộc nổi loạn, khi những người nô lệ sử dụng dao rựa của họ chống lại người Tây Ban Nha để giải phóng bản thân và giành chủ quyền quốc gia của họ.
Đường cũng mang lại sự phát triển và sang trọng cho Cuba. Nhưng trong nhiều thập kỷ, ngành công nghiệp này đã suy giảm. Trong khi hòn đảo này thường xuyên sản xuất hơn 7 triệu tấn trong những năm 1980, mùa thu hoạch mới đây – bị siết chặt bởi “áp lực tối đa” mới của Mỹ nó chỉ mang lại 480.000 tấn. Năm nay, mục tiêu thậm chí còn thấp hơn khi Cuba chuẩn bị cho vụ thu hoạch đường tồi tệ nhất trong hơn một thế kỷ.
Dionis Perez, giám đốc truyền thông của Azcuba, cơ quan nhà nước điều tiết sản xuất đường, nói với Al Jazeera: “Chúng tôi từng là quốc gia xuất khẩu nhiều đường nhất”. Nhưng “đây là năm đầu tiên Cuba không có kế hoạch xuất khẩu nhiều đường hơn mức tiêu thụ”.
Các công nhân mô tả công nghệ trong nhà máy lọc dầu thế kỷ 19 này là “lỗi thời”, đồng thời bày tỏ niềm tự hào thực sự về cách họ quản lý để duy trì hoạt động của máy móc. Nhưng ở đây cũng vậy, việc giao mía ít ỏi đang gây ra vấn đề.
Yoel Eduarte, quản lý nhà máy lọc dầu cho biết: “Chìa khóa để thu hoạch thành công là hoạt động nghiền liên tục,” đồng thời cho biết thêm rằng nhà máy được thiết kế để hoạt động 12 ngày liên tục trước khi dừng 12 giờ để bảo trì. Nhưng anh ấy đã phải tắt nó trong nhiều ngày liên tục trong tháng qua, và “mọi thứ bị hỏng khi chúng tôi khởi động lại”.
Việc giải quyết các sự cố đòi hỏi phải có phụ tùng thay thế, nhưng Cuba lại đang kẹt tiền mặt. Giải pháp của quốc gia này là đóng cửa nhiều nhà máy lọc dầu hơn để những nhà máy vẫn đang hoạt động có thể sử dụng các động cơ, nam châm và cầu dao điện vẫn hoạt động. Trong vụ thu hoạch năm ngoái, 36 nhà máy lọc dầu đã hoạt động; năm nay, nó giảm xuống còn 23, theo chính phủ Cuba.
Cách đây không lâu, đường rất phổ biến ở Cuba. Ngày nay, nó được phân phối theo khẩu phần nghiêm ngặt đến mức nó đã trở thành một món hàng chợ đen, với những người bán tạp hóa kín đáo tuồn cho những người qua đường may mắn.
Việc không còn khoản thu nhập ngoại tệ mạnh từ xuất khẩu đường trong năm nay sẽ ảnh hưởng đến mọi người dân Cuba trên đảo, thậm chí họ còn có ít tiền hơn để nhập khẩu thịt gà, các loại thuốc thiết yếu và dầu diesel rất cần thiết.
Tuy nhiên, Perez vẫn khẳng định rằng ngành công nghiệp này không có nguy cơ tuyệt chủng. Ông nói: “Mía đường nằm trong DNA lịch sử của Cuba. Điều đó không thể biến mất được”.
Kim Oanh
