Mỹ và Trung Quốc chạy đua vắc xin khi hội nghị thượng đỉnh Đông A đang diễn ra
Mỹ đang nỗ lực nâng cao hồ sơ là nguồn cung cấp vắc xin ngừa COVID-19 cho Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, chống lại các động thái tương tự của Trung Quốc và thu hút một khối 10 thành viên quan trọng đối với chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của họ.
Mỹ và Trung Quốc sẽ đối đầu trực tuyến với các Ngoại trưởng Đông Á trong cuộc họp trực tuyến vào tối thứ Tư (4/8), hai siêu cường dự kiến sẽ đưa ra quan điểm của mình về các vấn đề cấp bách bao gồm cả việc khắc phục COVID-19.
Trong một tuyên bố được đưa ra khi cuộc họp sắp diễn ra, Mỹ nhấn mạnh rằng họ “đã cung cấp hơn 23 triệu liều vắc-xin và hơn 158 triệu USD hỗ trợ nhân đạo và y tế khẩn cấp cho các thành viên ASEAN để chống lại COVID-19“.
Trước thềm hội nghị thượng đỉnh cấp bộ trưởng cũng như cuộc họp ngoại trưởng ASEAN-Hoa Kỳ ngày 4 tháng 8, một quan chức Bộ Ngoại giao nói với các phóng viên rằng “Mỹ là một đối tác đáng tin cậy” trong cuộc chiến chống đại dịch. Quan chức này nói thêm rằng Hoa Kỳ có kế hoạch cung cấp tài trợ cho Quỹ Ứng phó COVID-19 của ASEAN, do khối và các đối tác thành lập.
Nhà Trắng cho biết Mỹ đã tặng 23.797.000 liều vắc xin cho 7 thành viên ASEAN tính đến ngày 3 tháng 8 (bao gồm 8 triệu liều cho Indonesia và 5 triệu liều cho Việt Nam). “Chúng tôi đã cung cấp những liều vắc-xin này miễn phí và không có ràng buộc về chính trị hoặc kinh tế“, quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.
Trong cuộc họp ASEAN-Trung Quốc hôm thứ Ba (3/8), Ủy viên Quốc vụ kiêm Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho biết Bắc Kinh sẵn sàng “hỗ trợ toàn diện cho các nước ASEAN trong việc xây dựng một trung tâm sản xuất và phân phối vắc-xin trong khu vực và thúc đẩy đầy đủ việc thực hiện các sáng kiến hợp tác y tế công cộng Trung Quốc-ASEAN”. Trung Quốc đã cung cấp hơn 190 triệu liều vắc xin ngừa COVID cho các thành viên ASEAN.
Các nước Đông Nam Á cần tất cả những sự hỗ trợ mà họ có thể nhận được. Sáu trong số 10 quốc gia ASEAN có ít hơn 10% dân số được tiêm chủng đầy đủ theo số liệu mới nhất hiện có.
Theo Trung tâm Đổi mới Y tế Toàn cầu Duke, các nước ASEAN đã đặt hàng tổng hợp 238 triệu liều vắc xin của Trung Quốc tính đến ngày 23 tháng 7 – xấp xỉ 30% tổng số thỏa thuận 773 triệu liều được biết của họ. Riêng Trung Quốc đã tặng khoảng 7 triệu liều cho các thành viên ASEAN bao gồm Lào và Philippines.
Nhưng khi biến thể Delta dễ lây lan hơn và số người chết trong khu vực tăng lên, trung bình 2.500 người chết mỗi ngày trong tuần, chiếm hơn 1/4 số ca tử vong được xác nhận trên toàn cầu đã khiến một số thành viên ASEAN dường như nghiêng về các lựa chọn vắc xin khác.
Các nhà chức trách y tế Thái Lan tháng trước đã quyết định cho phép những người được tiêm mũi Sinovac dùng AstraZeneca như liều thứ hai. Theo các báo cáo địa phương, Bộ Y tế Malaysia cho biết nước này sẽ ngừng cung cấp vắc xin Sinovac sau khi nguồn cung kết thúc, vì họ có đủ lượng thuốc thay thế như Pfizer-BioNTech.
Các nhà chức trách Malaysia được cho là đã bác bỏ những lo ngại về hiệu quả là lý do cho quyết định. Nhưng những nghi ngờ đã đeo bám vắc-xin Trung Quốc. Bahrain và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, nơi cung cấp vắc xin Sinopharm cho dân số của họ, đã bắt đầu tăng cường cung cấp thuốc Pfizer sau những đợt nhiễm trùng mới.
Các quan chức Trung Quốc khẳng định vắc xin của họ có hiệu quả. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết: “Tất cả các bên nên tuân thủ phản ứng dựa trên cơ sở khoa học và từ chối chính trị hóa hoặc kỳ thị”. Wang cũng nói trong cuộc họp ASEAN-Trung Quốc rằng: “phản đối việc chính trị hóa các vấn đề khoa học“.
Mỹ và Trung Quốc cũng trao đổi gay gắt về các vấn đề an ninh khu vực, trước thềm hội đàm cấp bộ trưởng Đông Á. Bên cạnh hai đối thủ và 10 quốc gia ASEAN, các nước tham gia EAS còn có Australia, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Nga và Hàn Quốc.
Quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ nói với các phóng viên hôm thứ Hai (2/8) rằng Ngoại trưởng Antony Blinken sẽ đưa ra “hành động cưỡng bức” của Bắc Kinh ở Biển Đông cũng như các vi phạm nhân quyền ở Trung Quốc.
Ngoại trưởng Trung Quốc hôm thứ Ba (3/8) chỉ trích sự can thiệp của các nước bên ngoài vào các vấn đề Biển Đông, lưu ý rằng những nước giấu tên đó đã gửi một số lượng lớn tàu chiến và máy bay. Ông nói: “Biển Đông không và không nên trở thành đấu trường cho các cường quốc”.
Căng thẳng đang ở mức cao ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden không đơn độc trong việc tìm cách kiểm tra hoạt động bành trướng hàng hải của Bắc Kinh, Vương quốc Anh cũng đã điều tàu chiến HMS Queen Elizabeth đến châu Á.
Trong khi đó, các ngoại trưởng ASEAN đã đồng ý về việc cấp cho Anh quy chế “đối tác đối thoại”. Vị thế này rất quan trọng đối với các nước đối tác vì nó cho phép họ tiếp cận các cuộc họp cấp cao của ASEAN và đóng vai trò là tiền đề cho các thỏa thuận thương mại tiềm năng với nhóm 10 quốc gia.
Vương quốc Anh được hưởng vị thế dưới Liên minh châu Âu, nhưng đã mất sau Brexit. Nước này đã đăng ký trở thành đối tác vào tháng 6 năm ngoái khi tìm cách chuyển trọng tâm ngoại giao và thương mại sang châu Á nhiều hơn.
ASEAN đã có một lệnh cấm đối với các quan hệ đối tác đối thoại mới, với sự chấp nhận cuối cùng là Ấn Độ, Trung Quốc và Nga vào năm 1996. Nhưng các bộ trưởng ngoại giao cũng đồng ý “bắt đầu xem xét toàn diện lệnh cấm” với mục đích nâng cao Cộng đồng ASEAN và tiến bộ của ASEAN khi quan hệ với các đối tác bên ngoài.
Huy Hoàng
