Lối thoát nào cho ngành mía đường trong cơn bĩ cực?
Kể từ khi Việt Nam chính thức xóa bỏ hạn ngạch thuế quan đối với đường nhập khẩu từ các nước ASEAN theo các cam kết của Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), tổng lượng đường mía nhập khẩu vào nước ta đã có sự gia tăng đột biến, kéo theo giá đường nhập khẩu giảm thấp gây khó khăn cho ngành mía đường nội địa…
Giá đường trong nước giảm xuống mức rất thấp không chỉ khiến doanh nghiệp đau đầu mà còn đẩy người nông dân trồng mía lâm vào cảnh nợ nần, phải chuyển nghề mưu sinh. Đây chính là nguyên nhân khiến diện tích mía nguyên liệu trong niên vụ vừa qua suy giảm trầm trọng.
Theo thống kê của Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), nếu như trước đây cả nước có 40 nhà máy mía đường hoạt động thì trong niên vụ 2019-2020 chỉ còn 29 nhà máy mía hoạt động. Niên vụ 2020-2021 dự báo tiếp tục là một năm sóng gió với ngành mía đường Việt Nam, đặc trong bối cảnh dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp. So với niên vụ trước, trong niên vụ 2020-2021dự kiến sẽ có thêm 4 nhà máy đường gồm Sơn Dương, Nông Cống, Vạn Phát và Phổ Phong tiếp tục đóng cửa do không đảm bảo nguồn nguyên liệu, hoạt động không có hiệu quả.
Trước tình hình trên, các Bộ, ban ngành liên quan đã tổ chức nhiều hội thảo với các chuyên gia đầu ngành để tìm giải pháp đưa ngành đường trong nước vượt qua khó khăn. Ngoài ra trên cơ sở hồ sơ yêu cầu của các doanh nghiệp đại diện cho ngành, trong tháng 6/2020, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 1715/QĐ-BCT về việc tiến hành điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với một số sản phẩm đường lỏng chiết xuất từ tinh bột ngô (HFCS) có xuất xứ từ Trung Quốc và Hàn Quốc. Đến tháng 9/2020, Bộ Công Thương tiếp tục ban hành Quyết định số 2466/QĐ-BCT về việc tiến hành điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá và chống trợ cấp đối với một số sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan.
Đến thời điểm hiện tại, cả hai vụ việc trên đều đang được Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương tiến hành điều tra. Theo đại diện các doanh nghiệp trong ngành, việc Bộ Công Thương áp thuế chống bán phá giá và phòng vệ thương mại đối với mặt hàng đường nhập khẩu sẽ giúp thiết lập một môi trường cạnh tranh công bằng, bình đẳng, qua đó góp phần bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của ngành sản xuất trong nước trước các hành vi phản cạnh tranh từ bên ngoài.
Dù chưa có kết quả cụ thể song thông tin Bộ Công Thương tiến hành điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá và chống trợ cấp đối với một số sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan đã đẩy cổ phiếu ngành đường tăng đồng loạt. Đơn cử cổ phiếu SBT của Thành Thành Công – Biên Hoà tăng hơn 71%, từ mức 14.000 đồng/cổ phiếu vào tháng 10/2020 lên hơn 24.000 đồng/cổ phiếu. Chỉ sau 2 tháng, cổ phiếu LSS của Mía đường Lam Sơn cũng nhảy vọt gấp hơn 2 lần và hiện giao dịch tại mức 11.900 đồng/cổ phiếu. Tương tự Cổ phiếu SLS của Công ty Mía đường Sơn La (SLS) cũng tăng từ 50.000 đồng/cổ phiếu lên mức 91.000 đồng/cổ phiếu
Theo các chuyên gia, việc tăng giá bất thường của nhóm mía đường là một nghịch lý hiện nay, đặt trong bối cảnh hoạt động của ngành còn nhiều bất cập, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Chưa kể nếu giải pháp từ Bộ Công Thương được thực thi, doanh nghiệp có thể phải đối mặt với nguồn cung khi diện tích trồng đang giảm và cần thời gian để hồi phục.
Điều này cũng đồng nghĩa với nếu Việt Nam áp dụng thuế tự vệ đối với đường Thái Lan, ngược lại hoạt động kinh doanh đường thương mại của doanh nghiệp có thể phải gánh chịu tác động xấu và chỉ những doanh nghiệp quy mô lớn mới có thể bù đắp bằng cách tăng sản lượng đường sản xuất từ đường thô nhập khẩu. Riêng LSS đặt mục tiêu nhập khẩu 120.000 tấn đường để phục vụ công tác chế luyện và thương mại để bù đắp sản lượng đường thiếu hụt do diện tích mía nguyên liệu giảm.
Bảo Hoàng
