Kỷ nguyên tăng trưởng cao của Trung Quốc đã kết thúc?
Khi phần lớn thế giới trải qua cuộc suy thoái lớn vào năm 2008-2009, Trung Quốc, thông qua những nỗ lực chi tiêu khổng lồ của chính phủ, đã xoay sở để vượt qua cơn bão và vực dậy nền kinh tế toàn cầu.
Với việc thế giới đang chao đảo “tiến gần” đến suy thoái kinh tế toàn cầu do cuộc chiến của Nga ở Ukraine và ba năm của đại dịch COVID-19, khả năng lặp lại sự phục hồi do Trung Quốc dẫn đầu dường như ít có khả năng xảy ra hơn.
Nền kinh tế của đất nước này chỉ tăng trưởng 3% vào năm 2022. Tăng trưởng dự kiến sẽ vẫn chậm trong các quý đầu năm 2023 trước khi phục hồi mạnh mẽ vào nửa cuối năm, theo một cuộc khảo sát với 37 nhà kinh tế do Nikkei thực hiện vào tháng 12. Con số tăng trưởng GDP trung bình do nhóm đưa ra là 4,7%, với phần lớn các dự đoán rơi vào khoảng từ 4,0 đến 5,9%.
Tuy nhiên, ngay cả kịch bản phục hồi lạc quan nhất đối với Trung Quốc cũng không báo hiệu sự quay trở lại tốc độ tăng trưởng cao mà nước này đã từng đạt được trong nhiều thập kỷ. GDP của Trung Quốc đã tăng trưởng trung bình gần 10% mỗi năm kể từ khi Bắc Kinh bắt đầu cải cách kinh tế vào năm 1978.
Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã trải qua một chặng đường đầy biến động kể từ khi đại dịch bắt đầu. Sau sự lạc quan ban đầu về sự phục hồi của nó vào năm 2020, các cuộc đàn áp lặp đi lặp lại đối với khu vực tư nhân và các biện pháp phong toả đã gây ra tình trạng hỗn loạn cho chuỗi cung ứng và làm tổn hại niềm tin của nhà đầu tư. Và tháng 1 mang đến nhiều tin xấu hơn: Năm ngoái, dân số Trung Quốc đã giảm lần đầu tiên sau 60 năm, đặt ra những câu hỏi đáng lo ngại về lực lượng lao động trong tương lai.
Giờ đây, với việc Chủ tịch Tập Cận Bình đã khẳng định tư cách là nhà lãnh đạo trọn đời của Trung Quốc và đất nước cuối cùng đã thoát khỏi tình trạng không COVID, liệu nước này có thể hy vọng quay trở lại mức tăng trưởng cao bền vững không?
Câu trả lời ngắn gọn là: Không. Kỷ nguyên tăng trưởng hai con số của Trung Quốc gần như chắc chắn đã kết thúc, theo các nhà kinh tế và phân tích nói với Al Jazeera. Tốc độ tăng trưởng mà Trung Quốc xoay sở để duy trì trong những năm tới sẽ phụ thuộc phần lớn vào cách Bắc Kinh thích ứng với những thách thức cơ cấu mà nền kinh tế đang phải đối mặt và tác động của các ưu tiên mới của ông Tập Cận Bình.
Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, những năm Trung Quốc tăng trưởng GDP cao đồng nghĩa với việc nền kinh tế của nước này đã phình to hơn 10 lần từ đầu thế kỷ này đến năm 2021, từ 1,2 nghìn tỷ USD lên gần 18 nghìn tỷ USD. Ngược lại, GDP của Hoa Kỳ, nền kinh tế lớn nhất thế giới, chỉ lớn hơn một chút so với quy mô của nó vào năm 2000.
Tuy nhiên, trong những năm tới, tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc sẽ giảm xuống còn từ 2 đến 5%, theo ước tính của các nhà kinh tế mà Al Jazeera đã phỏng vấn.
Nhà kinh tế học Michael Pettis, một thành viên cấp cao của Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết ngay cả điều đó cũng che đậy một sự thay đổi đã và đang diễn ra. Ông nói với Al Jazeera: “Kỷ nguyên tăng trưởng cao dường như đang kết thúc theo các con số, nhưng trên thực tế, về mặt đầu tư hiệu quả, nó đã kết thúc khoảng 10 đến 15 năm trước.
Các điều kiện kinh tế và nhân khẩu học độc đáo mà Trung Quốc tận dụng để đạt được sự tăng trưởng chưa từng có trong những thập kỷ gần đây đã mất dần.
Các nguồn lao động khổng lồ đã thúc đẩy cơ sở công nghiệp chi phí thấp của Trung Quốc đang bị thu hẹp khi dân số già đi nhanh chóng. Dân số của đất nước giảm vào năm 2022 sau nhiều năm tỷ lệ sinh chậm lại.
Sự chậm lại cũng sẽ ảnh hưởng đến cán cân quyền lực địa chính trị. Nếu Trung Quốc đạt đỉnh cao về kinh tế trong thập kỷ tới, giấc mơ vượt Hoa Kỳ trở thành cường quốc lớn nhất thế giới của nước này sẽ ít khó tránh khỏi hơn. Các chuyên gia đã cảnh báo rằng một kịch bản như vậy có thể thúc đẩy Bắc Kinh thực hiện các hành động táo bạo hơn đối với những gì họ coi là “lợi ích cốt lõi” của mình – chẳng hạn như về quy chế của Đài Loan – trong khi họ đang ở đỉnh cao quyền lực. Ngoài ra, các nhà kinh tế cũng dự đoán tình trạng hỗn loạn bên trong Trung Quốc.
Việt Anh
