Kiến nghị miễn kiểm tra thực tế hàng hóa kinh doanh quá cảnh còn nguyên kẹp chì niêm phong của hải quan

Thực hiện đề nghị của Cục Điều tra chống buôn lậu – Tổng cục Hải quan, kể từ tháng 7/2018 cơ quan hải quan tại các cửa khẩu đã tiến hành kiểm tra thực tế tất cả các lô hàng quá cảnh của các doanh nghiệp thành viên Hiệp hội Doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa quá cảnh Việt Nam – ASEAN tỉnh Lạng Sơn. Tuy nhiên các doanh nghiệp thành viên Hiệp hội cho rằng việc kiểm tra thực tế này thường phát sinh nhiều vấn đề (thời gian kéo dài nhiều ngày; hàng bị mất, bị lấy trộm, bị hỏng, bao bì không còn nguyên vẹn…) nên đã đồng loạt nêu kiến nghị miễn kiểm tra đối với các lô hàng còn nguyên niêm phong hải quan…

Theo phản ánh từ phía các doanh nghiệp, điều bất thường là việc kiểm tra thực tế của cơ quan hải quan được tiến hành ngay sau khi các doanh nghiệp quá cảnh vừa nhận hàng từ phương tiện vận tải của chủ hàng nước ngoài chuyển qua; nằm trong khu vực giám sát của hải quan cửa khẩu, có sự chứng kiến, giám sát của cán bộ hải quan, được kẹp chì niêm phong.

Kiểm tra thực tế có container bị phát hiện vi phạm (không khai tên hàng hóa, số lượng hàng hóa quá cảnh; vi phạm về hàng hóa giả mạo nhãn hiệu…) song cũng có nhiều trường hợp container không phát hiện vi phạm. Đáng chú ý quá trình kiểm tra thực tế lại phát sinh nhiều vấn đề: thời gian bị kéo dài nhiều ngày; hàng hóa của doanh nghiệp hay bị mất, bị lấy trộm hoặc sau khi kiểm tra đã bị hỏng, bao bì không còn nguyên vẹn….Thêm vào đó sau khi kiểm tra thực tế, hàng hóa xếp lại vào container thì bị thừa, hậu quả là các doanh nghiệp bị phía hải quan Lào, Campuchia, Thái Lan nghi ngờ kinh doanh quá cảnh buôn lậu và xử lý vi phạm với chi phí lớn, gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa quá cảnh Việt Nam – ASEAN tỉnh Lạng Sơn, việc kiểm tra thực tế hàng hóa quá cảnh đã ảnh hưởng đến uy tín cũng như hạn chế sự phát triển của doanh nghiệp quá cảnh và ngành logistics Việt Nam. Chưa kể tác động ảnh hưởng từ việc kiểm tra thực tế và xử lý vi phạm hàng hóa quá cảnh của hải quan Việt Nam khiến nhiều chủ hàng nước ngoài không chịu trả tiền thuê vận chuyển cho các doanh nghiệp quá cảnh; thậm chí còn yêu cầu bồi thường thiệt hại, khiến nhiều doanh nghiệp có thể rơi vào tình trạng phá sản. Trước thực tế trên, Hiệp hội kiến nghị các Bộ, ban ngành chức năng liên quan và cơ quan hải quan cho phép hàng hóa kinh doanh quá cảnh còn nguyên kẹp chì niêm phong của hải quan được miễn kiểm tra thực tế, hải quan chỉ kiểm tra thực tế khi có bằng chứng rõ ràng có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Phía hải quan Việt Nam cũng cần có cơ chế phối hợp với hải quan các nước láng giềng để xử lý vi phạm không khai tên hàng và số lượng hàng hóa, hàng hóa giả mạo nhãn hiệu của các chủ hàng nước ngoài. Áp dụng thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa quá cảnh theo mô hình kiểm tra “một cửa, một lần dừng” tại tất cả các cửa khẩu để tạo thuận lợi thương mại.

Ngoài ra Hiệp hội cũng kiến nghị dừng xử phạt vi phạm hành chính với doanh nghiệp kinh doanh liên quan đến các hành vi vi phạm trên, nếu hàng hóa còn nguyên niêm phong hải quan. Tiến tới sửa đổi quy định liên quan không còn phù hợp như ban hành tiêu chí rõ ràng để xác định “dấu hiệu vi phạm pháp luật về hải quan” để làm căn cứ kiểm tra thực tế. Cải thiện các điều kiện cơ sở vật chất, dịch vụ logistics tại các cửa khẩu (kho, bãi…) và trang bị cho hải quan các thiết bị công nghệ hiện đại hỗ trợ kiểm tra hàng hóa nhằm hạn chế kiểm tra thủ công, hạn chế tháo gỡ niêm phong container; đồng thời có cơ chế chia sẻ, hỗ trợ chi phí phát sinh (chi phí kho bãi, bốc dỡ, lưu xe…) cho doanh nghiệp trong trường hợp cơ quan hải quan cửa khẩu thực hiện kiểm tra thực tế hàng hóa nhưng không phát hiện ra vi phạm.

Việt Thành