Kẻ khóc, người cười trong “cơn say” tiền mã hoá

Tiền mã hoá crypto là một hình thức tiền kỹ thuật số có thể dùng để chi trả thông qua công nghệ blockchain. Vấn đề đáng quan ngại là dù crypto mang lại lợi nhuận khủng cho nhiều bạn trẻ Việt song cũng không ít người rơi vào cảnh thua lỗ, thậm chí mất cả cuộc đời

Bà Lynn Hoàng – đại diện Binance khu vực Đông Nam Á cho biết hiện Việt Nam đang nằm trong Top 15 nước có lượng người tham gia thị trường crypto đông đảo nhất thế giới. Giới trong ngành cũng không thể dự đoán được sự bùng nổ của crypto trong năm nay nhờ cú sốc Covid-19. Dù tin hay không tin vào tương lai dài hạn của Bitcoin, những người bỏ tiền vào kênh đầu tư này đều thấy đây là game tài chính kiếm tiền một cách nhanh chóng.

Minh Quân – môi giới bất động sản tại Hà Nội cho biết bản thân bắt đầu làm quen với cryptocurrency vào nửa đầu năm nay, qua lời giới thiệu của một người bạn. Không muốn bỏ lỡ cơn sốt của các dự án NFT và Defi, Quân bỏ 1.000 USD mua token của một công ty, dựa trên kinh nghiệm về nhân tướng học. Thời gian đầu, Quân khá lo lắng vì không có gì đảm bảo khi bỏ tiền vào. Điều may mắn là sau đó dự án đã kêu gọi được vốn từ cộng đồng quốc tế; qua đó đẩy giá mỗi token lên sàn tăng gấp 4, gấp 5 lần so với lúc mua vào. Điều này đồng nghĩa với Quân đã thu lãi tiền tỷ chỉ sau vài tháng nhờ tham gia các dự án IDO.

Dù là những thuật ngữ khác nhau nhưng IDO, ICO hay IEO đều là các hình thức doanh nghiệp huy động vốn từ cộng đồng thông qua chào bán token lần đầu tiên. Nhà đầu tư mua token của dự án với mức giá rẻ và chờ cơ hội để chốt lời khi token được mua bán công khai trên sàn giao dịch.

Tuy nhiên bỏ tiền vào các dự án IDO mới chỉ là một trong nhiều cách kiếm tiền từ thị trường crypto. Một hình thức phổ biến khác là giao dịch coin/token trên các sàn giao dịch tập trung hoặc phi tập trung.

Cách đây vài tháng, Hạnh – một nhân viên tín dụng ngân hàng đã chuyển bớt tiền từ chứng khoán để giao dịch crypto trên thị trường futures (hợp đồng tương lai). Tham gia vào thị trường này đồng nghĩa với việc đặt cược vào dự báo của bạn với diễn biến thị trường trong tương lai; nếu dự đoán đúng số tiền đầu tư sẽ nhân lên hằng trăm lần nhưng nếu sâu thì sẽ mất sạch. Riêng với Hạnh, đó là những trải nghiệm mà cô không muốn nhắc lại bởi cô đã “cháy tài khoản” khi giao dịch crypto trên thị trường futures

Các chuyên gia trong ngành cũng nhận định thị trường tương lai không phải là sân chơi dành cho tay mơ. Chỉ những nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm và nắm bắt được thị trường mới mong kiếm được tiền từ kênh này.

Thay vì tham gia vào thị trường futures với quá nhiều rủi ro, Minh Anh – một nhà đầu tư 9x lâu năm với tiền mã hóa đã chọn cách an toàn hơn là giao dịch đồng coin hay token của các dự án được đánh giá là đội ngũ tốt, làm ăn thực chất. “Tôi chỉ phân bổ 25% tài sản vào danh mục crypto. Đặt lệnh mua bán xong, tôi tắt bảng để không bị cảm xúc chi phối và cuốn theo thị trường. Thị trường rớt, tôi bỏ tiền gom thêm để trung bình giá. Cũng có lúc tài khoản âm hơn 30% nhưng tôi tin sớm muộn gì giá cũng lên. Với hướng đi chắc chắn này, trong năm nay tôi đã có khoản lãi hàng trăm triệu” – Minh Anh hồ hởi cho biết.

Tuy nhiên, đó mới chỉ là mảng nổi của tảng băng. Dù mang lại lợi nhuận khủng cho nhiều bạn trẻ song crypto cũng khiến không ít người thua lỗ, thậm chí mất cả cuộc đời. Tiệp (9x, Hà Tĩnh) – nhân viên tín dụng của một nhà băng lớn, tham gia thị trường crypto từ gần cuối 2017, ngay trước khi Bitcoin bước vào “thời kỳ mùa đông” – giá giảm sốc và không thể phục hồi trong thời gian dài. Thời điểm Bitcoin chạm đỉnh, Tiệp “mượn tạm” tiền của khách hàng với mong muốn thu về khoản lãi lớn trong thời gian ngắn song mọi chuyện lại không như mong muốn khi đồng Bitcoin bước vào chuỗi ngày tụt dốc không phanh. Không có khả năng hoàn trả khoản tiền khổng lồ cho khách hàng, Tiệp tìm đến cái chết khi chưa đầy 30 tuổi.

Kết cục đau thương của những nhà đầu tư đi trước cũng đã để lại bài học kinh nghiệm cho những người đến sau. Khi tham gia vào thị trường, Thương (Hà Nội) giữ vững nguyên tắc không bao giờ vay mượn hoặc phân bổ phần lớn tài sản vào kênh đầu tư biến động mạnh và rủi ro lớn như Bitcoin. Tháng 7 năm nay, cô “bắt đáy” lúc Bitcoin mất giá một nửa từ mốc 60.000 USD. Bỏ 20% khoản tiền tích luỹ mua Bitcoin, Ethereum và NEAR khi thị trường hoảng loạn, Thương nhanh chóng chốt được mức lợi nhuận hơn 35% từ khoản 30 triệu đồng “bắt đáy” thành công chỉ trong vài tuần sau đó.

Tưởng dễ ăn, Thương quyết định rót thêm tiền; ngờ đâu chỉ vài tiếng sau, Bitcoin tiếp tục mất giá thêm, thậm chí có lúc rớt về vùng giá 43.000 USD. Chốt phiên giao dịch 4/12, tài khoản của cô bốc hơi hơn 25%. “Chính lòng tham đã khiến tôi vi phạm nguyên tắc đầu tư đặt ra từ đầu. Những tưởng quản lý lòng tham của mình là dễ, nhưng thực không dễ chút nào” – Thương tâm sự.

Cho tới nay, kể cả những người trong ngành Blockchain cũng chưa thể khẳng định tương lai của tiền mã hóa hay sự thành công của các dự án NFT hay Defi… Tiền mã hóa đã tạo nên cơ hội và bài học cho một thế hệ nhà đầu tư trẻ tuổi với những ADNs đặc trưng: cởi mở với xu hướng mới, chịu được rủi ro lớn và ưa thích kiếm tiền nhanh chóng. “Tôi thấy đó là game tài chính, cốt lõi vận hành dựa vào Blockchain. Phần lớn dự án hiện nay không có ứng dụng trong thực tế nhưng với tôi, đây là kênh vẫn kiếm được tiền. Người vào sớm ở đầu sóng sẽ có cơ hội kiếm tiền tốt hơn” – Minh Anh khẳng định.

Không kể đến những đội ngũ “việc thật, người thật”, đa phần các dự án hiện nay đều là bánh vẽ dễ dụ nhà đầu tư rơi vào bẫy. Với các nhà đầu tư chập chững vào thị trường, bà Lynn Hoang chỉ ra hai nguyên tắc cơ bản “Biết cách bảo toàn vốn; nói không với các khoản nợ”. Với những người không chuyên, tốt nhất nên chọn những dự án có tên tuổi và vốn hóa lớn – tương tự những “Blue chip” trên thị trường chứng khoán.

Đối với các nhà đầu tư có kinh nghiệm, họ luôn tuân thủ các quy định tự đề ra một cách nghiêm ngặt như việc thoát khỏi thị trường ở một mức giá được đặt ra ngay từ khi mua cổ phiếu. Tùy theo sở thích đầu tư của mỗi cá nhân sẽ có những lựa chọn phù hợp như đầu tư kiểu Warren Buffett (theo trường phái nắm giữ dài hạn), kiểu George Soros (trading liên tục). “Dù chọn đầu tư theo cách nào, yêu cầu tiên quyết là phải kiểm soát được lòng tham và phân bổ tài sản hợp lý trước khi quyết định đầu tư vào lĩnh vực tiền mã hóa” – bà Lynn Hoàng khuyến nghị

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đã nhiều lần lên tiếng cảnh báo Bitcoin và các loại tiền mã hoá khác chỉ là một loại tài sản ảo và không phải phương tiện thanh toán hợp pháp. Hiện Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính cũng đang tích cực vào cuộc làm rõ cơ sở pháp lý để quản lý việc kinh doanh tiền mã hoá và tài sản ảo. Về phía Bộ Tài chính cũng đã lập một tổ nghiên cứu về “tài sản ảo, tiền ảo”.

Duy Trung