Hàn Quốc nhẹ bước trước Đài Loan để tránh phản ứng dữ dội của Bắc Kinh

Khi Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in kêu gọi hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan cùng với người đồng cấp Mỹ Joe Biden ở Washington, đây có thể là một sự chao đảo bất ngờ đối với lập trường của Mỹ. Tuy nhiên, tuyên bố của hội nghị thượng đỉnh này đã không gặp phải nhiều phản đối từ Trung Quốc vì đã động chạm đến một chủ đề mà Bắc Kinh coi là lợi ích cốt lõi không thể thương lượng.

Kết quả là một chiến thắng rõ ràng cho nền dân chủ trung dung của Moon được xem là một hành động cân bằng tinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc.

Trung Quốc đã không chính thức trả lời tuyên bố cho đến khi phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Triệu Lập Kiên kêu gọi các nước “nói và hành động thận trọng đối với vấn đề Đài Loan và không đùa giỡn với lửa”. Các chuyên gia về chính sách đối ngoại cho rằng những lời lẽ của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc mặc dù vẫn còn gay gắt nhưng tương đối hạn chế về chủ đề này.

Trong lần xuất hiện hôm thứ Tư trên truyền hình Hàn Quốc, Xing Haiming (Đại sứ Trung Quốc tại Hàn Quốc) tươi cười nói rằng Seoul đã làm việc chăm chỉ để ngăn Trung Quốc ra khỏi tuyên bố chung. Một nguồn tin của Nhà Xanh cho biết về phát biểu của đại sứ rằng “Trung Quốc hiểu rõ lập trường của Hàn Quốc”.

Sự hiểu biết đó dường như được sinh ra từ quá trình tham vấn chặt chẽ với Trung Quốc trong thời gian dẫn đến hội nghị thượng đỉnh. “Trung Quốc đã được thông báo về hầu hết các chương trình hội nghị thượng đỉnh trước thời hạn”, theo một nguồn tin ngoại giao ở Seoul.

Hàn Quốc được cho là đã đồng ý với Trung Quốc trước thời hạn để tránh xa các vấn đề nhân quyền ở Hồng Kông và Tân Cương để đổi lấy việc đề cập đến Đối thoại An ninh Tứ giác (một mối quan hệ đối tác giữa Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia) để thúc đẩy hòa bình và ổn định ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong tuyên bố của Tổng thống Moon với Biden.

Cách tiếp cận này bắt nguồn từ kinh nghiệm của Hàn Quốc dưới thời cựu Tổng thống Park Geun-hye, người có quyết định năm 2016 triển khai lá chắn tên lửa Phòng thủ Khu vực Tầm cao Giai đoạn cuối do Hoa Kỳ phát triển khiến mối quan hệ căng thẳng với Trung Quốc.

Cựu Tổng thống Park cho đến lúc đó vẫn duy trì mối quan hệ bền chặt với Trung Quốc. Bà đã đến thăm Bắc Kinh một năm trước đó và tham dự cuộc duyệt binh với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kỷ niệm 70 năm kể từ khi Nhật Bản bại trận trong Thế chiến thứ hai.

Nhưng việc triển khai THAAD đã gây ra sự phản đối nặng nề từ Trung Quốc, bao gồm các hình phạt cứng rắn đối với các sản phẩm của Hàn Quốc. Kinh nghiệm này khiến Seoul lo sợ một lần nữa sẽ phản đối Bắc Kinh vì đã không tham khảo ý kiến ​​về các vấn đề gây tranh cãi.

Nép mình giữa các cường quốc, Bán đảo Triều Tiên luôn phải đối mặt với hành động cân bằng tế nhị giữa các nước láng giềng. Người sáng lập Triều Tiên Kim Nhật Thành nổi tiếng đã bảo đảm các thỏa thuận viện trợ lẫn nhau với cả Trung Quốc và Liên Xô vào năm 1961, tận dụng sự cạnh tranh ngày càng tăng giữa hai đồng minh lớn nhất của mình để đảm bảo hỗ trợ kinh tế và quân sự.

Trong nhiều thập kỷ, Hàn Quốc chủ yếu tập trung vào việc củng cố mối quan hệ kinh tế và an ninh với Mỹ. Nước này bắt đầu theo đuổi một chính sách ngoại giao “cân bằng” hơn dưới thời Tổng thống Roh Moo-hyun, người nhậm chức vào năm 2003, năm mà Trung Quốc vượt Mỹ trở thành thị trường xuất khẩu hàng đầu của Hàn Quốc.

Khi căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng gia tăng, tầm quan trọng về địa chính trị của Hàn Quốc trong khu vực cũng tăng theo. Đối với Moon, điều này mang lại cơ hội lớn hơn để theo đuổi một chính sách ngoại giao cân bằng giống như người cố vấn Roh của ông.

Các công ty Hàn Quốc hứa đầu tư khoảng 40 tỷ USD vào Mỹ trong khuôn khổ chuyến công du của ông Moon và Mỹ hứa hỗ trợ đối thoại với Triều Tiên và xoa dịu căng thẳng trên Bán đảo Triều Tiên.

Seoul cũng đã duy trì liên lạc chặt chẽ với Bắc Kinh, và ông Moon hôm thứ Tư đã nói với các nhà lãnh đạo Hàn Quốc về kế hoạch của ông cho chuyến thăm của ông Tập trong tương lai gần.

Nhưng với thời gian tại vị sắp kết thúc, ông Moon phải tiếp tục hành động cân bằng ngoại giao trước những khó khăn mới, đặc biệt là khi quyết định cuối cùng về THAAD chưa có hiệu lực. Hàn Quốc đang tiến hành đánh giá môi trường cho hệ thống này, sáu đơn vị trong số đó được triển khai tạm thời trong nước.

Quốc Khánh