Giá bất động sản tăng cao so với mức tăng lương trung bình, Chính phủ các nước giải quyết bài toán nhà ở như thế nào?

Tốc độ tăng giá bất động sản bình quân hiện đang cao hơn nhiều so với mức tăng lương trung bình khiến giấc mơ có một nơi an cư lạc nghiệp của người dân Việt Nam ngày càng trở nên xa vời. Không riêng Việt Nam, vấn đề nhà ở cho người có thu nhập trung bình cũng là bài toán khó tại nhiều quốc gia trên thế giới.

Báo cáo của Hội môi giới bất động sản Việt Nam cho thấy kể từ năm 2014 đến nay, giá bất động sản trong nước liên tục tăng với mức tăng bình quân trên 10%/năm, cá biệt có nhiều dự án tăng trên 20%/năm. Riêng giai đoạn 2019 – 2020, giá bất động sản có hiện tượng tăng mạnh và nhanh, nhất là phân khúc căn hộ. Lợi dụng tình hình thị trường thiếu nguồn cung, giá căn hộ tại Tp HCM bị đẩy tăng gần 100% thời điểm năm 2018.

Giá bất động sản liên tục tăng vọt trong khi thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam lại không thể theo kịp. Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy năm 2016 thu nhập từ việc làm bình quân/tháng của lao động làm công ăn lương là 5,71 triệu đồng/tháng, năm 2017 là 5,45 triệu đồng/tháng, năm 2018 là 5,87 triệu đồng/tháng, năm 2019 là 6,7 triệu đồng/tháng, năm 2020 là 6,6 triệu đồng/tháng và quý III/2021 là 6 triệu đồng/tháng.

Thử làm một phép tính đơn giản, với một gia đình trẻ có hai người, thu nhập ở mức bình quân hiện tại, tổng 12 triệu/tháng, nếu muốn mua căn hộ 70 m2 tại Hà Nội, giả sử căn rẻ nhất hiện nay là 20 triệu/m2 thì cần ít nhất 1,5 tỷ đồng – tương đương với 10 năm thu nhập trung bình của một hộ gia đình kể trên. Dĩ nhiên phép toán chưa tính toán đến việc giá nhà tăng qua các năm hay mức thu nhập tăng song với xu hướng chung giá bất động sản bình quân tăng cao hơn so với mức tăng lương trung bình thì khoảng thời gian để người lao động có mức lương trung bình sở hữu một căn nhà có thể sẽ kéo dài hơn.

Không riêng Việt Nam, vấn đề nhà ở cho người có thu nhập trung bình cũng là bài toán khó tại nhiều quốc gia trên thế giới. Đơn cử tại Indonesia, năm 2017 chỉ có khoảng 40% người Indonesia có thể tự mua được nhà; 40% cần có trợ cấp một phần từ chính phủ; 20% còn lại gần như không thể mua được nhà do giá bất động sản tăng cao

Để giải bài toán này, trong năm 2021 Bộ Công trình Công cộng và Nhà ở Indonesia (PUPR) đặt mục tiêu xây dựng 380.376 căn hộ, tăng khả năng tiếp cận nhà ở của người dân từ 56,75% lên 70%. Ông Basuki Hadimuljono – Bộ trưởng PUPR cho biết cơ quan này sẽ hỗ trợ, trợ cấp 21.690 tỷ rupiah (1,55 tỷ USD) từ ngân sách nhà nước xây dựng 380.376 căn hộ nói trên để phục vụ nhu cầu về nhà ở cho người dân, nhất là những người có thu nhập thấp, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân

Tại Bangkok (Thái Lan),  người mua nhà phải chi trả từ 500.000 – 600.000 USD mới có thể sở hữu được căn chung cư diện tích khoảng 100-110 m2 tại thủ đô này. Con số này là quá sức nếu so với mức lương trung bình của lao động Thái Lan là 4.421 USD/năm.

Để gỡ nút thắt này, năm 2018 Thái Lan có kế hoạch xây dựng 1 triệu căn hộ giá rẻ cho người thu nhập thấp, qua đó mang đến cho người dân nguồn cung nhà ở với giá chưa đến một triệu baht Thái (khoảng 700 triệu đồng). Quốc gia này cũng áp dụng mức lãi suất thấp, giữ ổn định 3 – 4%/năm trong suốt 3 năm đầu tiên đồng nghĩa với mỗi tháng người dân chỉ phải trả góp 1.500 – 2.000 baht (khoảng 1-1,5 triệu đồng). Về phía các công ty xây dựng tư nhân đảm nhiệm nhiệm vụ phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp cũng sẽ được hưởng ưu đãi thông qua việc tiếp cận vốn của Ngân hàng Nhà ở.

Tại Singapore, mỗi năm chính phủ nước này lại mở một đợt bán các căn hộ đang xây dở trong tổng số khoảng 1 triệu căn hộ mà Cơ quan phát triển nhà ở Singapore (HDB) đang xây dựng. Giá bán sẽ thấp hơn so với giá thị trường và chỉ ưu tiên cho các đối tượng lần đầu mua nhà. Dù phải đợi khoảng 3 – 4 năm mới được bàn giao nhà song người mua có thể lựa chọn cách khác: mua những căn hộ cũ với giá thỏa thuận trực tiếp từ chủ nhà. Mỗi người dân được hỗ trợ tối đa 2 lần trong đời, bất kể là mua căn hộ cũ hay mới.

 Ngoài ra Chính phủ Singapore còn quy định về hạn ngạch để đảm bảo mỗi tòa nhà có tỷ lệ người gốc Hoa, gốc Ấn và gốc Malay được phân bổ đúng như cấu trúc dân số, tránh việc hình thành những cụm phân biệt gốc gác.

Còn tại Hàn Quốc, mới đây ông Noh Hyeong Ouk – Bộ trưởng Đất, Giao thông và Hạ tầng Hàn Quốc tuyên bố chính phủ nước này sẽ thực hiện kế hoạch xây hơn 2 triệu nhà ở xã hội trên khắp cả nước vào năm 2030, bao gồm hơn 1 triệu căn tại thủ đô Seoul.

Thống kê của Kookmin Bank cho thấy kể từ thời điểm Tổng thống Moon Jae In nhậm chức hồi tháng 5/2017 đến nay, giá căn hộ trung bình tại thủ đô Seoul đã tăng tới 90% và đạt đỉnh 1,1 tỷ won (953.000 USD) vào tháng 7/2021. Mức giá này tương đương 17 năm thu nhập trung bình của một hộ gia đình ở Seoul, cao gấp đôi tỷ lệ năm 2012. Không chỉ thủ đô Seoul mà từ năm 2016 đến nay, ô, giá căn hộ trung bình trên toàn Hàn Quốc cũng tăng tới 60%.

Huyền Anh