Đưa Amazon vào tầm ngắm, Chính phủ Mỹ sẽ kìm hãm “gã khổng lồ” thương mại điện tử như thế nào?

Sự độc quyền, thống trị của Amazon khiến họ luôn nằm trong tầm ngắm của các cơ quan quản lý và những nhà lập pháp; tuy nhiên mọi quyết định trừng phạt “ông lớn” này đều phải hết sức thận trọng bởi nó gây tác động liên hoàn đến cả khách hàng, các doanh nghiệp phụ thuộc lẫn nền kinh tế…

Ngày 25/6/2021, Ủy ban Tư pháp của Hạ viện Mỹ đã bỏ phiếu thông qua một loạt các đề xuất nhằm làm suy yếu các gã khổng lồ công nghệ (Big Tech) như Facebook, Amazon, Apple và Google. Theo đó, Ủy ban đã thông qua các biện pháp áp đặt các nghĩa vụ mới đối với các nền tảng kỹ thuật số hàng đầu và cấm họ lạm dụng bất kỳ quyền lực nào gây ảnh hưởng đến các công ty cạnh tranh khác.

Là một trong 4 công ty công nghệ hàng đầu nước Mỹ, Amazon hoàn toàn nắm rõ tác động của các dự luật trên (nếu được phê duyệt) lên hoạt động kinh doanh của mình. Và mảnh ghép đầu tiên sụp đổ trong đế chế Amazon chính là thị trường trung gian khổng lồ của họ Nhiều khả năng “ông lớn” này sẽ bị buộc phải dừng vận hành thị trường của người bán bên thứ ba – một động thái có thể tác động đến hàng triệu người bán, những người phụ thuộc vào thị trường trung gian của Amazon để kinh doanh. Không chỉ người bán mà quyết định này còn làm đảo lộn trải nghiệm mua sắm của khách hàng, khiến họ mất đi cảm giác tiện lợi, nhanh chóng

Về phía các nhà lập pháp cũng phân chia 2 phe: một bên ủng hộ Amazon và một bên muốn kìm hãm đế chế này. Theo Joel Mitnick – một thành viên trong nhóm chống độc quyền tại Công ty luật Cadwalader, chia tách các công ty đã khó, chia tách các công ty được khách hàng yêu mến còn khó hơn bội phần.

Về phía phe đối lập có thể kể đến Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren với đề xuất bổ nhiệm các cơ quan quản lý để “lật lại các vụ sáp nhập có yếu tố chống cạnh tranh”, trong đó có cả vụ Amazon dùng 13,7 tỷ USD để mua lại Whole Foods vào năm 2017; hay như vụ Amazon mua lại hãng phim huyền thoại MGM với giá 8,45 tỷ USD….

Và dù chưa bị đưa vào tầm ngắm song Amazon Web Services – một trong những dịch vụ có lợi nhuận nhất của Amazon cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các hành động của pháp luật. Một số nhà phân tích, bao gồm cả cựu phó chủ tịch của Amazon khuyến nghị “ông lớn” này nên tách riêng Amazon Web Services ra như một cách để vừa chống lại các áp lực xoay quanh độc quyền vừa kích thích sự tăng trưởng của dịch vụ này.

Còn ở thời điểm hiện tại, mọi sự chú ý của cơ quan quản lý Mỹ hầu như chỉ hướng đến mảng cốt lõi của đế chế Amazon: mảng bán lẻ; trong đó quan ngại lớn nhất là việc Amazon sao chép sản phẩm của những người bán bên thứ ba rồi dựa vào quy mô và nguồn lực khủng của mình để bán chúng với giá rẻ hơn, gây nên tình trạng cạnh tranh không lành mạnh.

Trong phiên điều trần của Quốc hội năm ngoái, nhà sáng lập Amazon Jeff Bezos đã phải đối mặt với những câu hỏi gay gắt rằng liệu công ty có sử dụng dữ liệu từ người bán bên thứ ba để hỗ trợ hoạt động kinh doanh mang nhãn hiệu riêng không? Và Bezos đã phải thừa nhận Amazon có một chính sách nghiêm cấm hành vi này nhưng việc có chấp hành hay không lại khó có thể đảm bảo được.

Mới đây hồi cuối tháng 5, Đặc khu Columbia cũng đã đệ đơn kiện Amazon với cáo buộc nhà bán lẻ trực tuyến đã vi phạm luật chống độc quyền bằng cách yêu cầu người bán bên thứ ba không cung cấp các giao dịch tốt hơn cho sản phẩm của họ ở nơi khác. Đây được xem là một trong những “chiêu bẩn” giúp Amazon giữ vững thế độc quyền của mình.

Trước hàng loạt cáo buộc, Ủy ban Tư pháp Hạ viện Mỹ cũng đã thông qua 6 dự luật chống độc quyền nhắm vào các “ông lớn” công nghệ Mỹ . Nổi bật trong số này có thể kể đến Đạo luật kết thúc độc quyền nền tảng. Theo dự luật này, Amazon có thể phải ngừng kinh doanh các thương hiệu riêng trên nền tảng, Apple sẽ không được cài sẵn các ứng dụng của mình trên thiết bị và phải thay đổi mảng kinh doanh trên App Store.

Ngoài ra một dự luật bổ sung – Dự luật sự đổi mới và lựa chọn trực tuyến của Mỹ sẽ cấm Amazon bắt buộc người bán phải mua sản phẩm và dịch vụ của mình như một điều kiện để được bán hàng trên nền tảng. Dự luật cũng sẽ ngăn chặn việc Amazon dùng dữ liệu của người bán để quảng cáo các sản phẩm mang nhãn hiệu công ty và ngăn chặn gã khổng lồ công nghệ này trong việc cố gắng kiểm soát giá bán của người bán.

Trong một tuyên bố sau khi 6 dự luật chống độc quyền được thông qua, ông Brian Huseman – Phó Chủ tịch về chính sách công của Amazon cho biết nếu bị buộc phải chọn một hình thức bán hàng, “ông lớn” này có thể sẽ ngừng hỗ trợ những người bán bên thứ ba và động thái này được cho là sẽ gây tác động liên hoàn đến cả khách hàng, các doanh nghiệp phụ thuộc lẫn nền kinh tế Mỹ. “Hơn nửa triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ của Mỹ kiếm sống nhờ thị trường trung gian của Amazon. Và việc không thể tiếp cận với người dùng của Amazon sẽ gây khó khăn cho người bán bên thứ ba trong việc tạo ấn tượng cho sản phẩm của họ và kiếm một lượng thu nhập tương đương” – ông Brian Huseman nhấn mạnh.

Bên cạnh mảng bán lẻ, Amazon cũng đang nỗ lực duy trì một mảng hoạt động thế mạnh khác chính là hệ thống logistics và đóng gói khổng lồ mà “ông lớn” này đã tốn công gây dựng trên khắp thế giới. Hiện tại hoạt động logistics toàn cầu của Amazon bao gồm: mạng lưới vận chuyển hàng không với hệ thống máy bay hiện đại, mạng lưới vận chuyển đường bộ với đội xe tải khổng lồ cùng hàng loạt trung tâm đóng gói quy mô lớn. Trong đợt tuyển dụng năm ngoái, Amazon đã tuyển khoảng 500.000 nhân viên, nâng tổng số đội ngũ lên hơn 1,3 triệu.

Và với việc 6 dự luật chống độc quyền được Hạ viện Mỹ thông qua, một số lượng lớn người lao động sẽ mất việc làm Amazon phải ngừng hoạt động thị trường trung gian của họ. “Thiết nghĩ các cơ quan quản lý phải cẩn trọng và có tầm nhìn rộng hơn mỗi khi đưa ra quyết định. Họ cần phải tính toán đến vai trò, tầm quan trọng cũng như tác động của các “ông lớn” công nghệ tới nền kinh tế nói chung” – Nhà phân tích cấp cao Brain Yarbrough của Edward Jones nhấn mạnh.

Có vẻ cuộc chiến chống độc quyền với Amazon sẽ còn kéo dài và có nhiều thay đổi theo thời gian. Còn ở thời điểm hiện tại, phản ứng của “gã khổng lồ” thương mại điện tử chỉ dừng lại ở việc hé lộ mảng kinh doanh sẽ được họ ưu tiên bảo vệ trong thế giới chống độc quyền.

Ngọc Anh