Dự thảo Luật giá (sửa đổi) nên giữ công cụ quỹ bình ổn giá

Đây là ý kiến của Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội Trần Văn Lâm bởi vị đại biểu Quốc hội này cho rằng Quỹ bình ổn giá là công cụ vô cùng quan trọng giúp quản lý nhà nước, góp phần kiểm soát lạm phát và bình ổn kinh tế vĩ mô.

Chỉ cho phép thành lập quỹ bình ổn giá trong điều kiện cần thiết

Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, Quốc hội sẽ xem xét, thông qua 8 dự án Luật, 3 dự thảo Nghị quyết, trong đó có Luật Giá (sửa đổi). Đến thời điểm này, về cơ bản các vấn đề trong trong dự thảo Luật giá (sửa đổi) trình lên Quốc hội đã đạt được sự thống nhất cao của cơ quan soạn thảo với cơ quan thẩm tra và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.

So với dự thảo trước, lần này Quốc hội đã rà soát kỹ đặc biệt các danh mục hàng hóa mà nhà nước được định giá, danh mục nhà nước bình ổn giá. Trên cơ sở các tiêu chí, nguyên tắc đặt ra trong dự thảo Luật, tiến hành rà soát các luật khác liên quan đến giá cả của các mặt hàng, để có thể đưa vào, đưa ra. Danh sách đó đến thời điểm này đã đạt được sự thống nhất cao của các cơ quan liên quan. Một số chính sách liên quan đến công cụ bình ổn giá, liên quan đến đối tượng, phạm vi điều chỉnh trong danh sách giá trần, giá sàn đã được tính toán cân nhắc và rà soát, điều chỉnh cho phù hợp.

Ông Lâm cho biết về nguyên tắc chung, Luật giá xác định là công cụ để nhà nước quản lý giá và điều tiết về giá. Nguyên tắc giá thì do thị trường định giá. Trong nền kinh thị trường hoàn hảo, mọi giá đều được định bởi các nguyên tắc, nguyên lý của thị trường; nhà nước chỉ can thiệp vào để mà điều tiết, xác định giá trong những điều kiện đặc thù (khi có yếu tố độc quyền làm sai lệch quan hệ cung cầu, giá cả, để một vài doanh nghiệp có tính chất độc quyền dẫn đến ảnh hưởng quyền lợi người tiêu dùng; khi có yếu tố thiên tai địch họa… dẫn đến phá vỡ quan hệ cung cầu thì lúc này nhà nước sẽ can thiệp).

Xoay quanh vấn đề có nên bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu hay không, vị đại biểu Quốc hội này cho rằng Quỹ bình ổn giá xăng dầu là cái cụ thể nhưng luật không quy định cụ thể có quỹ A, hay quỹ B mà luật chỉ đưa ra nguyên tắc, công cụ cho phép để cơ quan quản lý nhà nước sử dụng công cụ trong trường hợp cụ thể để quản lý, điều tiết giá, đáp ứng mục tiêu quản lý của nhà nước.

Trong các công cụ quản lý giá có công cụ lập quỹ bình ổn, quỹ bình ổn không chỉ cho mỗi xăng dầu mà đối với bất cứ mặt hàng chiến lược nào cần thiết thấy cần phải xác lập quỹ bình ổn thì nhà nước có thể thành lập quỹ đấy để điều tiết giá. Đây chỉ là công cụ và trong dự thảo Luật giá (sửa đổi) không đề cập đến Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Dự thảo luật chỉ đưa ra một công cụ tùy điều kiện, bối cảnh, tình hình do nhu cầu thực tế quản lý điều tiết giá mà Chính phủ quyết định lập quỹ A, hay quỹ B …

Việc lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu hay không, vào thời điểm này hay thời điểm khác, trong bao lâu hay như thế nào thì hoàn toàn thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ. Luật chỉ đưa ra cơ sở pháp lý cho phép thành lập quỹ, cho phép điều chỉnh giá trong một số mặt hàng cần điều chỉnh giá. Đây là cung cấp cơ sở pháp lý và Quốc hội sẽ không bàn cụ thể lập quỹ nào. “Sở dĩ cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra chúng tôi đồng ý để trong luật nội dung cho phép thành lập quỹ trong điều kiện cần thiết bởi đây là công cụ, mà lính ra trận thì cần nhiều công cụ, vũ khí để chiến đấu. Chúng ta tước bỏ đi công cụ nào cũng làm ảnh hưởng đến khả năng điều hành của Chính phủ. Nếu bây giờ chúng ta đánh giá quỹ này Chính phủ thành lập đúng chưa, sử dụng đúng chưa thì đấy là vấn đề điều hành thực thi chứ không phải là vấn đề luật pháp nữa” – Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội lưu ý.

Soi cụ thể vào lĩnh vực xăng dầu, có thể thấy hiện nay thế giới phải điều tiết giá xăng dầu để bình ổn và họ cũng phải sử dụng các công cụ khác như Kho dự trữ quốc gia. Còn Việt Nam dù không có đủ khả năng để lập Kho dự trữ quốc gia đủ lớn thì nước ta vẫn phải điều tiết thông qua công cụ lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu bằng giá trị. Khi cần thiết Chính phủ sẽ bơm tiền ra để giúp giảm giá bán xăng dầu cho người tiêu dùng. Do vậy, bình ổn giá xăng dầu hay bình ổn giá các mặt hàng là nội dung rất quan trọng để kiểm soát lạm phát, để ổn định kinh tế vĩ mô, từ cơ sở đó để tạo ra điều kiện cho phát triển sản xuất kinh doanh.

Đối với yếu tố vĩ mô, giá đóng vai trò rất quan trọng trong đó có giá xăng dầu Chính phủ phải điều tiết. Thực tế cho thấy trong thời gian qua, kể cả trong thời gian diễn ra dịch Covid-19, nhờ các công cụ quản lý điều tiết giá, giá xăng dầu và giá các mặt hàng khác đã được Chính phủ quản lý điều tiết tạo ra sự bình ổn, ổn định kinh tế vĩ mô. Trong khi các nước như châu Âu, Mỹ và nhiều nước khác lạm phát, giá cả rất cao, nhưng chúng ta vẫn giữ được ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát được lạm phát là do Chính phủ đã sử dụng các công cụ quản lý điều hành giá để đạt được kết quả, đạt được mục tiêu.

Nâng cao hiệu quả và tính minh bạch của quỹ bình ổn

Theo ông Lâm, quỹ bình ổn giá chỉ là một công cụ và mỗi công cụ chỉ phát huy hiệu quả trong một không gian nhất định, điều kiện nhất định. Với điều kiện biến động giá không quá lớn thì chúng ta sử dụng công cụ này có thể điều tiết được, trong trường hợp giá biến động quá lớn, gấp nhiều lần trong khi quy mô quỹ của chúng ta nhỏ thì lúc này quỹ cũng không thể phát huy được vai trò. Do vậy chúng ta phải sử dụng kết hợp với nhiều công cụ khác mà Chính phủ đã từng làm, đã báo cáo ra Quốc hội thời gian qua như: giảm thuế tiêu thụ đặc biệt, giảm thuế VAT…rồi các biện pháp điều hành, điều tiết khác.

Nói cách khác trong dự thảo Luật giá (sửa đổi) nên giữ công cụ quỹ bình ổn giá, còn sử dụng như thế nào, sử dụng ra sao sẽ thuộc thẩm quyền của Chính phủ. Thời gian vừa rồi, Quỹ bình ổn giá xăng dầu vẫn còn tồn tại nhiều khiếm khuyết trong quản lý điều hành như: tính công khai, minh bạch, nhiều người nghi ngờ lợi dụng quỹ này… Đó là trách nhiệm của cơ quan quản lý, của Chính phủ, phải làm sao công khai, minh bạch để mọi người dân tin tưởng, yên tâm rằng quỹ này được sử dụng đúng mục đích, phát huy hiệu quả thiết thực. “Vừa rồi đã có nhiều đại biểu Quốc hội có ý kiến phải giữ quỹ và phải sử dụng một cách có hiệu quả, phải công khai minh bạch hơn và Chính phủ đã tiếp thu ý kiến này. Chúng tôi thấy rằng đây là vấn đề hoàn toàn khả thi, có thể thực hiện được. Ngoài ra cũng có ý kiến cho rằng cần có một Quỹ tập trung, không phải giao cho từng doanh nghiệp quản lý mà có thể để cơ quan quản lý nhà nước là Bộ Công Thương hay Bộ Tài chính phải đứng ra quản lý Quỹ tập trung này cho rõ ràng minh bạch. Theo tôi đây cũng là một ý kiến hay mà Chính phủ cần phải xem xét, nghiên cứu” – ông Lâm góp ý.

Bảo Nam