Doanh nghiệp sữa nội – Sẵn sàng thích ứng với việc mở cửa thị trường theo EVFTA

Mặc dù không phải là ngành hưởng lợi lớn từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) song các doanh nghiệp ngành hàng sữa trong nước đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho cuộc chiến cạnh tranh với các sản phẩm sữa từ châu Âu khi thị trường nội địa mở cửa.

Tại Báo cáo đánh giá tác động của Hiệp định EVFTA với các ngành và doanh nghiệp niêm yết, các chuyên gia của Công ty CP Chứng khoán SSI (SSI Research) đưa ra nhận định ngành sữa không nhận được nhiều lợi ích từ Hiệp định này. Đơn cử đối với Vinamilk, tỷ lệ nhập khẩu nguyên vật liệu từ châu Âu khoảng 10%, bao gồm bột sữa gầy và bột sữa chưa tách béo. Thuế nhập khẩu các mặt hàng này trước EVFTA là 5%, bắt đầu từ 1/8/2020 được giảm xuống 2,2% và giảm dần về 0% sau năm 2022. Như vậy biên lợi nhuận gộp của Vinamilk sẽ được cải thiện từ việc này nhưng không đáng kể

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, châu Âu hiện chiếm từ 20% đến 25% giá trị nhập khẩu sữa và các sản phẩm từ sữa của Việt Nam. Thuế nhập khẩu áp dụng cho các mặt hàng nguyên vật liệu được giảm sẽ hỗ trợ nhẹ biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp sữa. Và khi các sản phẩm sữa từ châu Âu tràn vào Việt Nam, mức độ cạnh tranh tại thị trường nội địa sẽ trở nên khốc liệt hơn.

SSI Research nhận định với tâm thế chủ động, Vinamilk cũng như các công ty sữa nội địa khác đã dành nhiều năm thích ứng với việc thị trường sữa được mở cửa, thể hiện qua việc liên tục chào sân thị trường các sản phẩm sữa cao cấp để cạnh tranh với sữa nhập khẩu từ châu Âu. Điển hình Vinamilk có lợi thế cạnh tranh với dòng sữa tươi organic; nhằm đón đầu nhu cầu tiêu dùng sữa, “ông lớn” ngành sữa này còn chủ động nhập khẩu các sản phẩm sữa tươi từ châu Âu thông qua công ty con ở Ba Lan. Về phía Nutifoods tung ra thị trường dòng sản phẩm sữa tươi với hàm lượng đạm và chất béo tương tự như sữa tươi ở châu Âu.

Dù không được hưởng lợi lớn từ EVFTA song các doanh nghiệp sữa nội địa cũng sở hữu những lợi thế nhất định. Có thể thấy dù thuế nhập khẩu có giảm thì chi phí vận chuyển, bảo quản cũng sẽ khiến giá của các sản phẩm sữa nhập khẩu đội lên đáng kể (30% trở lên) so với các sản phẩm nội địa và với mức giá này, hiển nhiên sữa nhập khẩu phải hướng đến phân khúc khách hàng có thu nhập cao, sinh sống ở thành thị. Đó là chưa kể doanh nghiệp sữa nội có lợi thế am hiểu thị trường cũng như thị hiếu người tiêu dùng để từ đó linh hoạt đưa ra các dòng sản phẩm phù hợp nhất, kể cả các dòng sản phẩm cao cấp. Các doanh nghiệp này cũng có hệ thống phân phối rộng khắp của các công ty nội địa; trong khi sữa nhập khẩu chủ yếu được tiêu thụ thông qua các kênh hiện đại (siêu thị, ecommerce…). Ngoài ra, doanh nghiệp nội địa có thời gian đưa sản phẩm từ khâu sản xuất đến người tiêu dùng nhanh hơn, khoảng 2-4 tuần, trong khi với sản phẩm nhập khẩu nhanh nhất cũng 3-4 tháng. Điều này đặc biệt có ý nghĩa với các sản phẩm yêu cầu bảo quản và mức độ “tươi” cao như sữa tươi, sữa chua

Theo phân tích của các chuyên gia Công ty CP Chứng khoán SSI, sữa là một trong những ngành nông nghiệp phát triển nhất ở châu Âu, hàng năm sản lượng sữa từ châu Âu chiếm khoảng 20% tổng sản lượng sữa trên thế giới. Về thị phần xuất khẩu, châu Âu dẫn đầu với 29% thị phần, tiếp theo là New Zealand với 26,5% thị phần. Rất ít quốc gia có thể xuất khẩu sữa vào châu Âu, và châu Âu đang áp dụng triệt để các biện pháp bảo hộ, cũng như hàng rào thuế quan và phi thuế quan để bảo vệ ngành sữa trong nước. Đến thời điểm hiện tại, khối này vẫn chưa cấp phép nhập khẩu các sản phẩm sữa từ Việt Nam, tuy nhiên ở chiều ngược lại nước ta nhập khẩu sữa từ châu Âu với giá trị đạt 215 triệu USD trong năm 2019. Theo các cam kết từ EVFTA, thuế nhập khẩu sữa và các sản phẩm sữa từ châu Âu sẽ được giảm dần theo lộ trình từ mức 5 – 15% về mức 3,5-0% với nhiều mặt hàng như sữa và kem, chưa cô đặc và chưa pha thêm đường hoặc các sản phẩm có chứa thành phần tự nhiên của sữa… Điều này được nhận định sẽ tác động tới các doanh nghiệp sữa Việt Nam, giúp doanh nghiệp Việt gia tăng cạnh tranh trên sân nhà về nguyên vật liệu.

Trước EVFTA, thị trường sữa Việt Nam cũng được đánh giá là mở với nhiều hiệp định thương mại tự do khác như Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN – Australia/New Zealand (AANZFTA), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại hàng hoá ASEAN (ATIGA), Hiệp định định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh kinh tế Á-Âu (VN-EAEU). Điều này khiến các sản phẩm sữa nhập khẩu từ các nước đối tác có mức thuế giảm về 0%. Mặt khác, thị trường sữa nhập khẩu cũng đã nhộn nhịp ở Việt Nam nhiều năm nay với các tên tuổi lớn như Abbott, Meads Johnson, Nestle…

Kim Phương