Đô la Mỹ có đang gặp phải nguy hiểm không?
Mỹ có thể có quân đội mạnh nhất thế giới, nhưng đồng đô la là vũ khí lớn nhất của họ. Giờ đây, sau gần 80 năm thống trị của đồng đô la, Mỹ có thể có nguy cơ mất vị thế đồng tiền dự trữ toàn cầu.
Khoảng 60% trong tổng số 12,8 nghìn tỷ đô la dự trữ tiền tệ toàn cầu hiện được giữ bằng đô la, mang lại cho Mỹ một đặc quyền so với các quốc gia khác. Và đặc quyền đó là: Bởi khoản nợ của chính phủ Mỹ được hỗ trợ bằng đồng đô la rất hấp dẫn, nên lãi suất thường thấp hơn. Mỹ có thể đi vay từ các quốc gia khác bằng đồng tiền của mình – vì vậy nếu đồng đô la Mỹ mất giá, thì nợ cũng vậy. Các doanh nghiệp Mỹ có thể thực hiện các giao dịch quốc tế bằng đô la mà không phải trả phí chuyển đổi.
Có lẽ quan trọng nhất, trong những trường hợp khắc nghiệt, Mỹ có thể cắt đứt quyền tiếp cận của đồng đô la với các ngân hàng trung ương trên toàn cầu, cô lập và rút cạn nền kinh tế của họ. Raghuram Rajan, cựu thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ gọi sức mạnh này là “vũ khí hủy diệt hàng loạt” về kinh tế.
Tuy nhiên, Michael Hartnett, chiến lược gia của Ngân hàng Mỹ cho rằng việc vũ khí hóa đồng đô la có thể dẫn đến sự suy yếu của đồng tiền này. Ông nói thêm, việc “ban-căng hóa các hệ thống tài chính toàn cầu” làm xói mòn vai trò đồng tiền dự trữ của Mỹ.
Một tài liệu nghiên cứu mới của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho thấy tỷ trọng đô la trong dự trữ quốc tế đã giảm trong hai thập kỷ qua, cùng thời điểm Mỹ bắt đầu cuộc chiến chống khủng bố và các biện pháp trừng phạt chống khủng bố. Một phần tư dự trữ kể từ đó đã chuyển từ đồng đô la sang nhân dân tệ của Trung Quốc, và ba phần tư còn lại chuyển sang tiền tệ của các nước nhỏ hơn.
Các đồng tác giả của bài báo, Serkan Arslanalp của IMF, Barry Eichengreen của Đại học California Berkeley và Chima Simpson-Bell thuộc IMF cảnh báo: “Những quan sát này cung cấp gợi ý về cách hệ thống quốc tế có thể phát triển trong tương lai”.
Nga và Trung Quốc cũng đang hy vọng sẽ dẫn dắt sự phát triển của hệ thống quốc tế.
Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm thứ Năm đã đe dọa chấm dứt xuất khẩu khí đốt sang các quốc gia không mở tài khoản với ngân hàng Nga và thanh toán bằng đồng rúp. Liên minh châu Âu đang nhập khẩu khoảng 40% khí đốt và 30% dầu từ Nga mà không có lựa chọn thay thế dễ dàng nào.
Trong khi đó, Saudi Arabia đang đàm phán với Bắc Kinh để chấp nhận đồng nhân dân tệ thay vì đô la để bán dầu cho Trung Quốc.
Vậy có phải đồng đô la sắp bị truất ngôi?
Bài học rút ra trong 2 năm qua là: Không có gì là không thể xảy ra. Tuy nhiên, viễn cảnh Mỹ mất đặc quyền đó là rất khó xảy ra.
Các lựa chọn thay thế không hẳn mang tính hoàn hảo. Trung Quốc đã thúc đẩy đồng nhân dân tệ trong nhiều năm và chỉ có khoảng 3% giao dịch toàn cầu được thực hiện bằng đồng tiền này, so với 40% đối với đồng đô la.
Một điều có thể khẳng định là Mỹ vẫn là thị trường khá hấp dẫn đối với phần còn lại của thế giới. Thị trường chứng khoán Mỹ là thị trường chứng khoán lớn nhất và có tính thanh khoản cao nhất trên thế giới, và dòng vốn nước ngoài vẫn đang chảy vào nước này. Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài toàn cầu tăng 77% lên ước tính 1,65 nghìn tỷ đô la vào năm 2021, nhưng đầu tư vào Mỹ đã tăng 114% lên 323 tỷ đô la, theo Hội nghị của Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển.
Thành Long
