Đang đà tăng trưởng, kim ngạch xuất khẩu bỗng quay đầu giảm mạnh

Sau 8 tháng tăng trưởng, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 9/2022 bắt đầu có dấu hiệu sụt giảm; trong khi giá nguyên liệu sản xuất, chi phí vận chuyển tăng mạnh…. Tình hình này khiến nỗ lực hoàn thành chỉ tiêu xuất khẩu đề ra cho cả năm 2022 trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy 8 tháng đầu năm 2022 kim ngạch xuất khẩu hàng hóa cả nước ước đạt 250,8 tỉ USD, tăng 17,3% so với cùng kì năm trước. Trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 66,14 tỷ USD, tăng 18,4%, chiếm 26,4% tổng kim ngạch xuất khẩu, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 184,66 tỷ USD, tăng 17%, chiếm 73,6%. Tuy nhiên bước sang tháng 9/2022, sự sụt giảm nhu cầu tiêu dùng tại các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản…khiến kim ngạch xuất khẩu của cả nước chỉ đạt 29,94 tỷ USD, giảm tới 14,3% so với tháng trước.

Cụ thể với các doanh nghiệp ngành gỗ, sau hai quý hoạt động tương đối ổn định, kể từ đầu tháng 7 đến nay các đơn hàng xuất khẩu đã có sự giảm sút rõ rệt. Theo ông Nguyễn Chánh Phương – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ Tp.HCM (HAWA), nguyên nhân của sự suy giảm này chủ yếu do giá gỗ nguyên liệu, giá cước vận tải tăng đẩy giá thành sản xuất tăng cao; trong khi đó nhu cầu tiêu dùng tại các quốc gia lại giảm mạnh do chính sách thắt chặt tín dụng để kiềm chế lạm phát…”Do lạm phát tăng cao nên người tiêu dùng tại hai thị trường lớn của Việt Nam là Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu (EU) chuyển hướng ưu tiên chi tiêu cho lương thực, thực phẩm và những đồ dùng thiết yếu. Trong khi đó đồ gỗ không nằm trong danh mục đồ dùng thiết yếu nên bị nhiều người cắt giảm” – ông Phương cho hay

Đồng cảnh ngộ với doanh nghiệp ngành gỗ, các doanh nghiệp da giày cũng đối mặt với nhiều nỗi lo khi thị trường quý 3, quý 4/2022 trở nên ảm đạm; cùng với đó là chi phí đầu vào tăng cao, lợi nhuận bị thu hẹp. Theo Phó Chủ Tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam (Lefaso) Phan Thị Thanh Xuân, từ tháng 8/2022 đến quý 1/2023 lượng đơn hàng mới sụt giảm, tỷ lệ tồn kho lên tới khoảng 40%. Hiện các doanh nghiệp thành viên Hiệp hội đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn; trong đó nhu cầu tiêu dùng tại hai thị trường xuất khẩu chủ lực là EU và Mỹ có dấu hiệu sụt giảm, ảnh hưởng không nhỏ đến sức mua những tháng cuối năm

Về phía ngành dệt may, ông Trương Văn Cẩm – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết 9 tháng năm 2022 kim ngạch xuất khẩu của ngành vẫn đạt con số ấn tượng với khoảng 35 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm ngoái. Như vậy bình quân mỗi tháng ngành dệt may xuất khẩu được 3,8 đến 3,9 tỷ USD; tuy nhiên trong 3 tháng cuối năm dự kiến mỗi tháng chỉ xuất khẩu được 3,1 – 3,2 tỷ USD do một số thị trường lớn của dệt may như Mỹ, châu Âu tốc độ tăng trưởng kinh tế bị giảm sút, kéo theo lượng đơn hàng cũng như đơn giá sụt giảm theo. Ngoài ra tỷ lệ tồn kho ở các khu vực hiện tương đối cao nên nhu cầu về đơn hàng từ nay đến cuối năm và đầu năm 2023 có khả năng giảm. Đây cũng là thách thức lớn cho ngành dệt may từ nay đến cuối năm.

Số liệu thống kê sơ bộ mới nhất của Tổng cục Hải quan cũng cho thấy nhiều mặt hàng xuất khẩu tăng mạnh trong 8 tháng đầu năm 2022 lại đột ngột giảm nhanh như: máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 1,17 tỷ USD (tương ứng giảm 38,2%); điện thoại các loại và linh kiện giảm 1,07 tỷ USD (tương ứng giảm 31,5%); hàng dệt may giảm 980 triệu USD (tương ứng giảm 44,8%); máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng khác giảm 751 triệu USD (tương ứng giảm 29,7%)…

Trong bối cảnh đó, việc đạt mục tiêu 800 tỷ USD tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả năm (trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 368 tỷ USD, tăng 9,46% so với năm 2021, vượt mục tiêu chính phủ giao khoảng 8%), duy trì tỷ lệ xuất siêu 7-8% mà quốc hội và chính phủ đặt ra là nhiệm vụ vô cùng khó khăn, đòi hỏi các doanh nghiệp phải triển khai thực hiện đồng bộ 3 giải pháp gồm: cập nhật tình hình bạn hàng, nước nhập khẩu, nhu cầu tiêu dùng của các nước có quan hệ với Việt Nam để có hướng xuất khẩu hiệu quả; chuyển hướng sang thị trường Nga và một số nước khác để bù đắp kim ngạch xuất khẩu tại các thị trường truyền thống (Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc) bị giảm sút; đa dạng hoá mặt hàng, linh hoạt trong phương thức thanh toán, chủ động về nguyên nhiên vật liệu cho sản xuất xuất khẩu, đa dạng hoá các phương tiện vận chuyển để giảm chi phí xuất khẩu đi các nước. Nếu triển khai hiệu quả 3 giải pháp này, chắc chắn Việt Nam sẽ vượt qua được những khó khăn hiện tại, hoàn thành được chỉ tiêu xuất khẩu đề ra cho cả năm 2022.

Nguyễn Nam