Cuộc khủng hoảng năng lượng của Trung Quốc khiến thị trường hàng hóa quay cuồng

Việc Trung Quốc hạn chế các ngành công nghiệp sử dụng nhiều carbon và cuộc khủng hoảng năng lượng sau đó đã làm xáo trộn các tính toán cung và cầu đối với một số mặt hàng quan trọng của thế giới, khiến giá cả tăng vọt mà các bên tham gia thị trường cho rằng có thể vẫn chưa kết thúc.

Các chỉ thị từ Bắc Kinh trong năm nay đã làm giảm giá quặng sắt và tăng giá nhôm, nhưng sự gián đoạn trong trung tâm công nghiệp của đất nước và lo ngại về lĩnh vực bất động sản khiến một số dự đoán sẽ có nhiều thay đổi chính sách.

Việc chính phủ của Chủ tịch Tập Cận Bình quyết tâm cắt giảm cường độ carbon và lượng khí thải trong toàn ngành công nghiệp nhằm đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2060 sẽ gây sự chú ý tập trung vào Trung Quốc và cách chính sách phát triển từ bây giờ.

Trọng tâm của các nhà kinh doanh là ngành thép, vốn là mục tiêu chính của hành động chính sách môi trường và có số phận bị ràng buộc bởi sự bùng nổ xây dựng đang lâm nguy. Giá quặng sắt, thành phần chính của thép, đã tăng hơn 40% từ đầu năm đến giữa tháng 7, chỉ giảm gần một nửa trước khi xuống mức thấp vào đầu tháng này. 

Đầu năm nay, chính phủ Trung Quốc đã ra lệnh cho các nhà máy thép đảm bảo rằng tổng sản lượng cho năm 2021 vẫn ngang bằng với mức năm 2020, một điều mà ít người tin là có thể xảy ra khi sản lượng thép của Trung Quốc đang ở mức cao kỷ lục vào tháng Tư.

Atsushi Yamaguchi (nhà phân tích của SMBC Nikko Securities), cho biết sản lượng thép trong tháng 8 đã giảm 12% so với một năm trước đó và thấp hơn 15% so với tháng 4, “một sự sụt giảm sẽ có tác động đáng kể đến quặng sắt“. Các nhà máy thép Trung Quốc sẽ phải giữ sản lượng ở mức suy giảm của tháng 8 trong thời gian còn lại của năm để không vượt quá mức năm 2020.

Bộ Công nghiệp tuần trước đã yêu cầu nhiều nhà máy thép cắt giảm sản lượng từ ngày 15 tháng 11 đến ngày 15 tháng 3 năm sau để đạt được mục tiêu đã đề ra. Chính sách này cũng được thiết kế để ngăn ngừa ô nhiễm không khí trong Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh vào tháng Hai và như một biện pháp ứng phó với tình trạng thiếu điện. 

Việc sử dụng năng lượng từ các nhà máy nhiệt điện than cũng đã bị hạn chế theo các quy tắc về môi trường, thông qua việc hạn chế sử dụng điện công nghiệp bắt đầu có hiệu lực vào cuối tháng trước, gây ra một loạt các tác động khác. 

Đặc biệt bị ảnh hưởng nặng nề là ngành công nghiệp nhôm sử dụng nhiều năng lượng, bị cắt điện và thiếu than. Một số nhà máy luyện kim đã giảm sản lượng và giá tiêu chuẩn toàn cầu của kim loại vốn đã tăng do nhu cầu toàn cầu cao lại tăng thêm. Hiện nó đã tăng 51% so với đầu năm.

Theo nhà nghiên cứu Antaike do nhà nước Trung Quốc hậu thuẫn, các nhà máy luyện đồng lớn của nước này trong tháng 9 đã giữ sản lượng ổn định so với tháng trước, do việc bảo trì và hạn chế sử dụng điện đã ngăn họ sản xuất nhiều kim loại hơn. Dự trữ đồng trong các kho của Sàn giao dịch kim loại London giảm 27% từ cuối tháng 8 xuống còn khoảng 187.000 tấn vào giữa tháng 10.

Sự sụp đổ ngày càng ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp nguyên liệu thô khác như nhà máy luyện kẽm cũng như các nhà máy luyện đồng và niken. Trung Quốc là nhà cung cấp kim loại tinh luyện lớn nhất, chiếm ít nhất một phần ba nhu cầu hàng hóa của thế giới, do đó, sự căng thẳng về nguồn cung ở đó thường trực tiếp dẫn đến việc tăng giá chuẩn toàn cầu.

Từ ngày 1 đến ngày 15 tháng 10, giá kẽm, đồng và niken đã tăng từ 5% đến 14%.

Takayuki Honma (nhà kinh tế trưởng tại Sumitomo Corporation Global Research), cho biết: “Do nguồn cung trong nước căng thẳng, Trung Quốc đang mua kim loại tinh chế từ nước ngoài”.

Một số nhà phân tích hy vọng các nhà chức trách có thể mở rộng việc kiềm chế năng lượng của họ. Một chuyên gia về đồng, Nick Pickens (Giám đốc nghiên cứu tại Wood Mackenzie) cho biết: “Khi chúng ta bước vào mùa đông, nếu việc cắt giảm đối với ngành công nghiệp nhôm không hiệu quả, thì chúng ta có thể thấy việc cắt giảm sẽ phổ biến hơn”.

Sự giận dữ từ ngành công nghiệp đã thúc đẩy Bắc Kinh thay đổi chính sách trong một số lĩnh vực, nhưng không nhất thiết theo những cách sẽ đảo ngược áp lực tăng giá đối với một số hàng hóa.

Tuần trước, Trung Quốc đã cho phép các nhà máy nhiệt điện than tự do tăng giá hơn, loại bỏ khuyến khích tăng sản lượng vào thời điểm giá than toàn cầu cao đang làm giảm lợi nhuận của họ. Các quy định của chính phủ Trung Quốc phần lớn đã ngăn cản các nhà sản xuất điện chuyển chi phí cao hơn cho người sử dụng, nhưng do sự thay đổi này, giá điện đốt than sẽ được phép dao động tới 20% xung quanh mức cố định, so với mức giới hạn hiện tại là 10%.

Có những lý do khác cho thấy nhu cầu đối với kim loại công nghiệp yếu. Honma của Sumitomo nói rằng sản xuất ô tô tiếp tục bị cắt giảm do thiếu chip. Và các nhà phân tích đang lo lắng theo dõi cuộc khủng hoảng xung quanh China Evergrande Group, nhà phát triển bất động sản khổng lồ đã ngừng trả một số khoản nợ và dữ liệu mới nhất về nền kinh tế Trung Quốc, có dấu hiệu hạ nhiệt.

Các vấn đề của Evergrande có thể ảnh hưởng đến lĩnh vực bất động sản. Bắc Kinh đã dành cả năm qua để cố gắng dập tắt đầu cơ bất động sản bằng cách hạn chế việc vay nợ của các chủ đầu tư lớn, gây hậu quả cho hoạt động xây dựng. Nhưng nó cũng đã làm tràn ngập hệ thống tài chính với tính thanh khoản khi Evergrande bị nghiêng ngả và một số nhà phân tích đã dự đoán nó có thể giảm bớt áp lực lên các nhà phát triển sau khi chứng minh được quyết tâm của mình và cho thấy rằng không có công ty nào quá lớn để thất bại.

Hoài Nam