Chủ động đón làn sóng đầu tư mới từ EU

Năm 2020, Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU) sẽ kỷ niệm 30 năm quan hệ hợp tác. Trong 30 năm qua, hợp tác đầu tư Việt Nam – EU đã có nhiều khởi sắc và với Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam – EU (EVIPA) kỳ vọng sẽ tạo ra bước phát triển mạnh mẽ trong thu hút nguồn vốn FDI từ các nước EU vào Việt Nam.

Khép lại năm 2019, thu hút FDI trở thành một mảng sáng trong bức tranh kinh tế Việt Nam, trong đó EU được xem là một trong những đối tác hàng đầu. Lũy kế đến hết năm 2019, EU là đối tác đầu tư lớn thứ tư tại Việt Nam với trên 2.240 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký là 24,67 tỷ USD, tương đương 7,6% tổng vốn FDI vào Việt Nam. Các nhà đầu tư EU đã có mặt tại hầu hết các ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam, các dự án đầu tư của EU có hàm lượng và tỷ lệ chuyển giao công nghệ cao, phương pháp quản lý tiên tiến, đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Nếu như trước đây xu thế đầu tư của EU chủ yếu tập trung vào các ngành công nghiệp công nghệ cao thì gần đây đã chuyển hướng sang các ngành dịch vụ như bưu chính viễn thông, tài chính, văn phòng cho thuê, bán lẻ… EU đã đầu tư vào 18/21 ngành theo hệ thống phân ngành kinh tế quốc dân, trong đó tập trung ở lĩnh vực: công nghiệp chế biến chế tạo; sản xuất, phân phối điện, khí; bất động sản; thông tin và truyền thông…Một số tập đoàn lớn của EU đang hoạt động có hiệu quả tại Việt Nam như: BP (Anh), Shell Group (Hà Lan), Total Elf Fina (Pháp, Bỉ), Daimler Chrysler (Đức), Siemen, Alcatel Comvik (Thuỵ Điển)…

Theo nội dung ký kết tại Hiệp định EVFTA, các tổ chức tín dụng từ EU có cơ hội sở hữu tới 49% cổ phần tại ngân hàng thương mại Việt Nam (tối đa 2 ngân hàng, ngoại trừ 4 ngân hàng lớn có sở hữu nhà nước chi phối). Chính gì vậy chuyên gia kinh tế nhận định sau EVFTA vốn đầu tư gián tiếp cũng sẽ rót mạnh vào lĩnh vực ngân hàng.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Hiệp hội các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, đầu tư của EU vào Việt Nam hiện vẫn chưa tương xứng tiềm năng. Trong khối các nước thành viên EU chưa có một nước nào đứng trong Top 10 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư lớn vào Việt Nam, cho dù nhiều nước trong khối như Pháp, Đức đầu tư ra nước ngoài rất nhiều. Trong bối cảnh đó Hiệp định EVFTA và EVIPA được kỳ vọng sẽ xóa bỏ tâm lý dè dặt của nhà đầu tư EU, tạo nên một làn sóng đầu tư mới từ thị trường này vào Việt Nam.

Theo tiến sĩ Trần Hoàng Ngân – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Tp.HCM, Thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, các nhà đầu tư EU là những nhà đầu tư có tiềm lực về vốn, công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao. Chính vì vậy việc thực thi EVIPA khẳng định niềm tin lớn của các nhà đầu tư EU vào môi trường đầu tư Việt Nam. Hiệp định EVFTA và EVIPA chính thức có hiệu lực sẽ giúp Việt Nam hoàn thiện thể chế theo cơ chế thị trường, hoàn thiện môi trường đầu tư kinh doanh; kỳ vọng sẽ tạo ra bước phát triển mạnh mẽ trong thu hút nguồn vốn FDI từ các nước EU vào Việt Nam.

Trong bối cảnh đó, các Bộ, ngành và cộng đồng doanh nghiệp phải luôn trong tâm thế sẵn sàng đón nhận mọi cơ hội cũng như thách thức. Yêu cầu hàng đầu là phải tập trung hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, cải thiện môi trường đầu tư, cải cách hành chính nhanh hơn, hiệu quả hơn để từ đó có thể tiếp cận các dòng đầu tư thuận lợi nhất. Những nỗ lực cải cách thể chế sẽ tạo nên nền tảng cạnh tranh minh bạch và công bằng; phát triển bền vững, bảo đảm hài hòa các mục tiêu kinh tế, xã hội, môi trường; tạo ra hệ sinh thái cộng sinh cùng có lợi giữa các doanh nghiệp nước ngoài với doanh nghiệp trong nước.

Về phía Bộ Công Thương đang phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát chính sách về thu hút FDI nhằm có các biện pháp cụ thể để sớm ban hành chính sách sàng lọc nguồn vốn FDI, thúc đẩy các ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển, tạo dựng liên kết, hình thành các chuỗi cung ứng giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI. Ngoài ra, cần tăng cường phổ biến về các nội dung của Hiệp định EVIPA và những việc cần làm để thực thi Hiệp định, nhất là cho các đối tượng bị tác động, để có thể nắm bắt kịp thời các yêu cầu, dự báo nhu cầu thị trường để có những giải pháp phù hợp. Một yêu cầu nữa là phải xây dựng lộ trình triển khai cụ thể nhằm đảm bảo thực thi có hiệu quả các quy định của Hiệp định.

Trân Nguyễn