Chiến lược thích ứng với dịch bệnh – Chìa khóa để ASEAN vượt qua khó khăn, vững tiến về phía trước
Tại Hội nghị Cấp cao trực tuyến lần thứ 38 – 39, lãnh đạo các nước ASEAN đã cùng trao đổi về những nỗ lực xây dựng cộng đồng và ứng phó hiệu quả với đại dịch Covid-19. Trong bối cảnh đầy thách thức như hiện nay, chiến lược thích ứng với dịch bệnh trong điều kiện mới cùng truyền thống đoàn kết, chung sức đồng lòng sẽ là chìa khóa để ASEAN vượt qua mọi trở lực và vững vàng tiến lên phía trước.
Tại Hội nghị, lãnh đạo các nước ASEAN đã nhất trí giải pháp cấp bách hiện nay chính là triển khai tiêm chủng toàn dân, tăng cường hệ thống y tế công; đồng thời nâng cao năng lực tự cường, tự chủ vắc xin, đảm bảo tiếp cận đầy đủ và đồng đều cho người dân.
Theo ghi nhận của lãnh đạo các nước, thời gian qua việc triển khai các sáng kiến ứng phó với dịch Covid-19 tại khu vực ASEAN, nhất là triển khai Khung phục hồi tổng thể ASEAN đã có những bước tiến tích cực, nổi bật có thể kể đến kế hoạch sử dụng 10,5 triệu USD từ Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19 để mua vaccine cho các nước thành viên cùng nỗ lực phấn đấu trong quý IV/2021 hoặc quý I/2022 sẽ có lô vaccine đầu tiên. Tuy nhiên với tinh thần không tự thỏa mãn, lãnh đạo các nước ASEAN đề xuất cần tiếp tục thúc đẩy triển khai các sáng kiến gắn với phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, lấy chuyển đổi số làm đòn bẩy phục hồi và phát triển kinh tế sau đại dịch.
Các nhà lãnh đạo cũng đã nhất trí xem xét khả năng công nhận lẫn nhau và áp dụng giấy chứng nhận tiêm vaccine điện tử cho người dân; đồng thời nhất trí thông qua Khung thỏa thuận Hành lang đi lại ASEAN (ATCAF) nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động đi lại vì mục đích công vụ và kinh doanh trong ASEAN, bảo đảm tuân thủ các quy định y tế của khu vực và từng quốc gia thành viên trong bối cảnh dịch bệnh.
Xoay quanh vấn đề này, Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Prayut Chan-o-cha cho rằng đại dịch Covid – 19 cũng đã làm bộc lộ tính dễ bị tổn thương của khu vực ASEAN trong việc đối phó với các mối đe dọa mới nổi có thể nảy sinh ngoài dự kiến. Yêu cầu đặt ra là ASEAN không chỉ phải nỗ lực giải quyết dịch Covid-19 và những tác động của đại dịch mà còn phải xem xét các bài học kinh nghiệm từ cuộc khủng hoảng để nâng cao khả năng phục hồi và khả năng sẵn sàng của Cộng đồng ASEAN để ứng phó với những thách thức nổi lên trong tương lai
Tại Hội nghị, Thủ tướng Thái Lan cũng đề xuất ba vấn đề lớn mà ASEAN cần dành ưu tiên hàng đầu. Thứ nhất, ASEAN cần đảm bảo thực hiện hiệu quả các sáng kiến của khối về ứng phó với đại dịch Covid-19. Về lâu dài, ASEAN cần nâng cao năng lực sẵn sàng ứng phó với các dịch bệnh mới nổi cũng như tăng cường an ninh y tế công cộng, trong đó đặc biệt chú trọng thúc đẩy hợp tác nghiên cứu và phát triển vaccine để đạt được an ninh và tự lực về vaccine trong khu vực.
Thứ hai, để phục hồi nền kinh tế đòi hỏi các quốc gia trong khối cần mở cửa trở lại và cho phép đi lại an toàn, sử dụng Khung thỏa thuận hành lang đi lại với sự công nhận lẫn nhau về vaccine và chứng chỉ vaccine để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi công tác cũng như đi du lịch về sau này. Đồng thời tạo điều kiện thuận lợi trong luân chuyển hàng hóa nhằm đảm bảo kết nối chuỗi cung ứng thông suốt trong mùa dịch cũng như tận dụng nhiều hơn thị trường nội khối để kích thích nền kinh tế khu vực.
Thứ ba, ASEAN cần thay đổi mô hình cuộc sống hàng ngày và đạt được “Cân bằng vạn vật” nhằm bền vững hóa sự phục hồi và phát triển của khối sao cho phù hợp với Mô hình kinh tế BCG (sinh học – tuần hoàn – xanh) mà Thái Lan áp dụng để tự tái tạo cho kỷ nguyên “Bình thường tiếp theo”. Ngoài ra ASEAN cần kiên trì theo đuổi “Chương trình nghị sự Xanh ASEAN” như một cách tiếp cận cho tương lai của khu vực, hướng đến thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và thân thiện với môi trường thông qua sử dụng các công nghệ xanh và đổi mới cũng như ưu tiên các vấn đề chính phù hợp với xu hướng toàn cầu.
Về phía Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá cao những kết quả nổi bật mà ASEAN đạt được qua một năm nhiều sóng gió, nhất là thành quả trong cuộc chiến chống Covid – 19. Nhân dịp này, Thủ tướng cũng công bố danh mục vật tư y tế trị giá nhiều triệu USD cam kết đóng góp Kho dự phòng vật tư y tế ASEAN.
Chia sẻ ý kiến của lãnh đạo các nước, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề xuất hai trọng tâm mà ASEAN cần tập trung trong thời gian tới. Đầu tiên, ASEAN cần có cách tiếp cận tổng thể, đồng bộ, linh hoạt về kiểm soát đại dịch Covid-19 với sự tham gia của cả cộng đồng, hướng đến người dân, doanh nghiệp là trung tâm và chủ thể, tích cực tháo gỡ khó khăn do tác động của dịch bệnh trên tinh thần “lợi ích hài hoà, rủi ro chia sẻ”. ASEAN cũng cần chuyển sang chiến lược mới để quản lý sự thay đổi với cách tiếp cận toàn dân để thích ứng an toàn, ứng phó linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh, song song với đẩy mạnh phục hồi và phát triển kinh tế xã hội. Để thực hiện hiệu quả cần nâng cao hiệu quả các cơ chế phối hợp, nâng cao năng lực hệ thống y tế, chủ động về vaccine, thuốc điều trị và đề cao ý thức của nhân dân.
Thứ hai, Thủ tướng đề nghị ASEAN cần định vị chỗ đứng mới trong tương quan các mối quan hệ kinh tế-chính trị đang tái định hình của thế giới, củng cố vai trò là hạt nhân của các tiến trình đối thoại, hợp tác và liên kết kinh tế đa phương, đa tầng nấc ở khu vực. Để tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu, nâng cao sức hấp dẫn của thị trường ASEAN và đẩy mạnh quá trình phục hồi kinh tế sau đại dịch, ASEAN cần cân nhắc tận dụng các yếu tố mới như chuyển đổi số, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, nhân lực chất lượng cao.
Nhằm tiếp tục triển khai các ưu tiên của Việt Nam trong năm ASEAN 2020, trong đó có thúc đẩy hợp tác phát triển tiểu vùng gắn với tổng thể tiến trình phát triển chung của ASEAN, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã thông báo kế hoạch tổ chức Diễn đàn ASEAN về Hợp tác tiểu vùng vì phát triển bền vững và tăng trưởng bao trùm vào ngày 30/11/2021 tại Hà Nội. Trong bối cảnh hiện nay, hợp tác tiểu vùng sẽ góp phần quan trọng cho các nỗ lực thu hẹp khoảng cách phát triển, phát triển bền vững và tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.
Bảo Anh
