Châu Âu thông qua Luật chống phá rừng và những tác động đến doanh nghiệp Việt

Nhằm hạn chế các sản phẩm liên quan đến phá/suy thoái rừng được nhập khẩu vào Liên minh châu Âu (EU), Nghị viện châu Âu vừa thông qua Dự luật cấm nhập khẩu những mặt hàng nông sản có quy trình sản xuất làm giảm diện tích rừng. Đạo luật mới tạo cơ hội để Việt Nam gia tăng thị phần tại thị trường tiềm năng này song cũng đồng thời đặt ra những thách thức không hề nhỏ….

Ông Ngô Sĩ Hoài – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) cho biết theo quy định mới của EU, những sản phẩm xuất xứ từ vùng đất có rừng bị tàn phá, suy thoái sau ngày 31/12/2020 sẽ không được xuất khẩu vào thị trường này. Điều này đồng nghĩa với gỗ (bao gồm các sản phẩm nội, ngoại thất, các loại ván công nghiệp) và các sản phẩm khác như thịt bò, cà phê, ca cao, cao su, đậu tương… đều chịu tác động bởi Đạo luật mới của EU.

Được biết thời điểm chưa có Đạo luật mới, từ năm 2018 Việt Nam và EU đã ký kết Hiệp định đối tác tự nguyện để tăng cường thực thi luật lâm nghiệp, quản trị rừng và thương mại lâm sản (VPA/FLEGT). Năm 2021 Chính phủ Việt Nam cũng đã ban hành Nghị định 102/2020/NĐ-CP quy định Hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam.

Với Đạo luật mới của EU, ông Hoài cho rằng các sản phẩm gỗ xuất khẩu sang EU sẽ không chịu tác động nhiều vì ở Việt Nam hiện nay không còn tình trạng chuyển đổi đất rừng tự nhiên. Kể từ năm 2016 Việt Nam đã cấm khai thác rừng tự nhiên và Luật Lâm nghiệp cũng quy định khá chặt chẽ nên hầu như không có tình trạng chuyển đổi đất rừng (kể cả hợp pháp và bất hợp pháp) sang mục tiêu trồng rừng mới. “Có thể đây đó có chỗ nào chuyển đổi đất rừng sang làm công trình, làm đường sá, làm nhà máy thủy điện… nhưng chuyển đổi rừng tự nhiên sang rừng trồng để tạo ra sản phẩm xuất khẩu sang EU thì không có. Tuy nhiên với quy định mới của EU thì các doanh nghiệp ngành gỗ sẽ có thêm nhiều việc phải làm như: tăng cường thực thi trách nhiệm giải trình, truy xuất nguyên liệu gỗ đang sử dụng” – ông Hoài lưu ý

Cũng theo Phó Chủ tịch VIFOREST, trong khoảng 10 năm trở lại đây Việt Nam đã tăng cường thực thi pháp luật dân sự, đặc biệt là việc chuyển đổi rừng sang mục đích trồng các loại cây công nghiệp, kể cả trồng rừng thương mại nên hầu như không có tình trạng chuyển đổi bất hợp pháp; những vi phạm lâm luật cũng rất nhỏ, số vụ ít mà diện tích cũng rất nhỏ. “Đạo luật mới của EU muốn dùng động lực thị trường nhằm thúc đẩy cơ quan công quyền và người dân, doanh nghiệp các nước có trách nhiệm hơn để góp phần làm giảm mất rừng và suy thoái rừng; đồng thời khuyến khích mua bán các mặt hàng hợp pháp và không gây phá rừng. Dù đang chờ hướng dẫn cụ thể song với tâm thế chủ động, VIFOREST cũng đã lưu ý các doanh nghiệp trong khâu chuẩn bị để sẵn sàng thích ứng, đặc biệt là chuẩn bị việc chứng minh nguồn gốc gỗ lấy từ đất mà trước 31/12/2020 đã là rừng trồng. Song song đó Hiệp hội cũng tích cực phối hợp cùng Bộ NN&PTNT đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến sâu hơn các quy định của luật mới tới các doanh nghiệp trong nước” – ông Hoài nhấn mạnh

Đó là ngành gỗ, còn với ngành hàng cà phê thì sao? Ông Trịnh Đức Minh – Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột cho rằng đạo luật mới của EU không tác động nhiều đến ngành cà phê bởi chỉ hạn chế việc phá rừng sau 31/12/2020 để trồng cà phê. Trong khi đó cà phê ở khu vực Tây Nguyên hầu hết đều được trồng từ cách đây 20-30 năm nên nếu có tác động thì chỉ chịu tác động về thủ tục chứng minh nguồn gốc. “Tuy nhiên hiện nay EU vẫn chưa thông tin cụ thể về cơ chế chứng minh như thế nào, chính vì vậy Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột rất mong cơ quan quản lý nhà nước của Việt Nam sẽ sớm làm việc với phía EU để nắm chi tiết các yêu cầu, thủ tục và hướng dẫn thực hiện” – ông Minh đề nghị.

Đồng quan điểm, ông Bạch Thanh Tuấn – Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam cho rằng ngành cà phê – ca cao Việt Nam sẽ không chịu nhiều tác động bởi quy định mới của EU, thậm chí đây còn là cơ hội mới cho toàn ngành trong việc gia tăng thị phần tại thị trường tiềm năng này; đồng thời là cơ hội để quảng bá hình ảnh, nền sản xuất của Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Nếu trước đây bán sản phẩm cà phê thông thường thì hiện nay Việt Nam đã chuyển hướng sang bán cà phê sạch kèm theo chứng nhận giảm phát thải carbon.

Ông Tuấn thông tin thêm sắp tới Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam sẽ phối hợp cùng Bộ NN&PTNT và EU để tiếp cận các thông tin, quy định mới của EU nhằm tạo một hành lang pháp lý thuận lợi. Hiệp hội cũng sẽ phối hợp với Bộ NN&PTNT và các địa phương tổ chức hội nghị phổ biến, thông tin tới người sản xuất. “Chúng ta hoàn toàn không được chủ quan. Mặc dù hiện nay cà phê Việt Nam đáp ứng được yêu cầu của EU nhưng vẫn tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ nếu người sản xuất không nắm được quy định này để tránh vi phạm trong tương lai. Người sản xuất phải có trách nhiệm với quốc gia của mình chứ không chỉ nghĩ tới lợi nhuận” – Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam khuyến nghị

Huy Hoàng